Bài giảng Vật lý 9 - Bài 21: Nam châm vĩnh cửu

Hội giảng nhân ngày phụ nữ Việt Nam 20 – 10 và ngày nhà giáo Việt Nam 20 - 11 GV: Trần Hữu Đại cùng tập thể lớp 9B kính chào các thầy cô giáo N¨m 1820 nhµ b¸c häc ¬-xtÐt ng­êi §an M¹ch ph¸t kiÕn vÒ sù liªn hÖ gi÷a ®iÖn vµ tõ, (mµ hµng ngh×n n¨m vÒ tr­íc con ng­êi vÉn coi lµ hai hiÖn t­îng t¸ch biÖt, kh«ng liªn hÖ g× víi nhau). Lµ c¬ së cho sù ra ®êi cña ®éng c¬ ®iÖn. Gi¶i phãng søc lao ®éng cho con ng­êi. Víi nh÷ng ý nghÜa quan träng ®ã thÇy trß chóng ta sÏ nghiªn cøu ®iÖn vµ tõ qua ch­¬ng II. §iÖn tõ häc Trong ®iÒu kiÖn nµo th× xuÊt hiÖn dßng ®iÖn c¶m øng? M¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu cã cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng nh­ thÕ nµo? V× sao ë hai ®Çu mçi ®­êng d©y t¶i ®iÖn ph¶i ®Æt m¸y biÕn thÕ? ch­¬ng II: §iÖn tõ häc Ta sÏ nghiªn cøu: Nam ch©m ®iÖn cã ®Æc ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nam ch©m vÜnh cöu? Tõ tr­êng tån t¹i ë ®©u? Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt tõ tr­êng? BiÓu diÔn tõ tr­êng b»ng h×nh vÏ nh­ thÕ nµo? Lùc ®iÖn tõ do tõ tr­êng t¸c dông lªn dßng ®iÖn ch¹y qua d©y dÉn th¼ng cã ®Æc ®iÓm g× ? TỔ xung chi là nhà phát minh Trung Quốc thế kỉ V . Ông đã chế tạo ra xe chỉ nam. Đặc điểm của xe này dù xe có chuyển động theo hướng nào thì hình nhân đặt trên xe cũng chỉ tay về hướng nam. Vậy làm sao Tổ xung làm được điều này ????? 1/ THÍ NGHIỆM C1. Nhớ lại kiến thức lớp 5 và lớp 7 , hãy đề xuất và thực hiện một thí nghiệm Để phát hiện xem một thanh kim loại Có phải là nam châm hay không? I/ TỪ TÍNH CỦA NAM CHÂM C1.Đưa thanh kim loại lại gần vụn sắt trộn lẫn nhôm,đồng … Nếu thanh kim loại hút vụn sắt thì nó là Nam châm nhôm Sắt Đồng nhôm Sắt Đồng Thanh sắt THANH NAM CHÂM Xem lại C2 Đặt kim nam châm trên giá thẳng đứng như hình sau: HƯỚNG BẮC NAM Xem lại Tiếp Khi đứng cân bằng kim nam châm nằm dọc theo hướng nào? Khi đứng cân bằng kim nam châm nằm dọc theo hướng Nam – Bắc NAM CHÂM VĨNH CỬU Xoay kim nam châm lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay . Khi đã đứng cân bằng trở lại kim nam châm còn chỉ hướng như lúc đầu nữa không ? NAM CHÂM VĨNH CỬU    BẮC NAM ĐÔNG TÂY Xem lại 2 Kết luận: bình thường kim( hoặc thanh) nam châm tự do khi đã cân bằng chỉ hướng nam- bắc. một cực của nam châm(còn gọi là từ cực) luôn chỉ hướng bắc(được gọi là cực bắc) còn cực kia luôn chỉ hướng nam gọi là cực nam NAM CHÂM VĨNH CỬU  Người ta sơn các màu khác nhau để phân biệt các từ cực của nam châm . Nhiều khi trên nam châm có ghi chữ N , chỉ cực Bắc Chữ S chỉ cực Nam. NAM CHÂM VĨNH CỬU N S N S N S Ngoài sắc thép nam châm còn hút được ni ken, cô ban ,gađôlini … các kim loại này là các vật liệu từ. Nam châm hầu như không hút đồng, nhôm và các kim loại không thuộc nhóm vật liệu từ NAM CHÂM VĨNH CỬU Một số nam châm vĩnh cửu Được dùng trong phòng thí Nghiệm và đời sống II/ TƯƠNG TÁC GiỮA HAI NAM CHÂM . 1 /THÍ NGHIỆM. C3. Đưa từ cực của hai nam châm lại gần nhau . Quan sát hiện tượng cho nhận xét. NAM CHÂM VĨNH CỬU   Xem lại  Cực bắc của kim nam châm bị cực nam của Thanh nam châm hút NAM CHÂM VĨNH CỬU C4. Đổi đầu của một trong hai nam châm rồi đưa lại gần nhau. Có hiện tượng gì xảy ra với các nam châm       Các cực cùng tên của Hai nam châm đẩy nhau C4 Xem lại NAM CHÂM VĨNH CỬU 2 / kết luận. Khi đưa từ cực của hai Nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các cực khác tên ,đẩy nhau nếu các cực cùng tên C5/ Theo em, có thể giải thích thế nào hiện tượng hình nhân đặt trên xe của Tổ Xung Chi luôn luôn chỉ hướng nam ??? NAM CHÂM VĨNH CỬU III / VẬN DỤNG. C5/ có thể Tổ Xung Chi lắp đặt trên xe một kim nam châm C6/ người ta dùng la bàn để xác định hướng bắc- nam. Tìm hiểu cấu tạo la bàn .  Hãy cho biết bộ phận nào của la bàn có tác dụng chỉ hướng. Giải thích .? Biết rằng mặt số của la bàn có thể quay độc lặp với kim nam châm NAM CHÂM VĨNH CỬU ? NAM CHÂM VĨNH CỬU H 21.4 C6 / bộ phận chỉ hướng của la bàn là kim nam châm. Bởi vì tại mọi nơi trên trái đất (trừ hai địa cực)kim nam châm luôn chỉ hướng nam – bắc C7 / hãy xác định tên từ cực của các nam châm thường dùng trong phòng thí nghiệm (nam châm thẳng ,nam châm chữ U,kim nam châm) NAM CHÂM VĨNH CỬU trả lời C7 Đầu nào của kim nam châm có ghi chữ N là cực bắc Đầu nào có ghi chữ S là cực nam Đối với nam châm chỉ sơn màu không ghi chữ thì màu đỏ thì là cực bắc(N) đầu sơn màu xanh thì là cực nam(S) NAM CHÂM VĨNH CỬU NAM CHÂM VĨNH CỬU C8 .Xác định tên các từ cực của thanh nam châm ở hình vẽ. NAM CHÂM VĨNH CỬU  NAM CHÂM VĨNH CỬU  NAM CHÂM VĨNH CỬU  NAM CHÂM VĨNH CỬU Kết quả Xem lại  NAM CHÂM VĨNH CỬU Ghi nhớ. Nam châm nào cũng có hai từ cực. Khi để tự do ,cực luôn chỉ hướng bắc là cực bắc,còn cực luôn chỉ hướng nam là cực nam. Khi đặt hai nam châm gần nhau ,các từ cực cùng tên đẩy nhau,các từ cực khác tên hút nhau. Mời các em đón học Tiếp bài 22: TÁC DỤNG TỪ CỦA DÒNG ĐiỆN - TỪ TRƯỜNG