Bài giảng Vật lý 9 - Bài 56: Các tác dụng của ánh sáng

GV : Tiêu Thị Bạch Huệ - Trường THCS Lý Thường Kiệt KIEÅM TRA BAØI CUÕ Nếu thấy các vật màu trắng, màu đỏ, màu xanh lục thì có ánh sáng màu nào truyền tới mắt ta? (3đ) Kết luận về khả năng tán xạ ánh sáng màu của các vật? (4đ) Thấy các vật màu trắng, màu đỏ, màu xanh lục là có ánh sáng màu trắng, màu đỏ, màu xanh lục truyền từ vật đến mắt ta. Vật màu trắng có khả năng tán xạ tất cả các ánh sáng màu. Vật màu nào có khả năng tán xạ mạnh ánh sáng màu đó, nhưng tán xạ kém ánh sáng màu khác. Vật màu đen không có khả năng tán xạ tất cả ánh sáng màu A. Tờ bìa màu đỏ để dưới ánh sáng nào cũng có màu đỏ. B. Vật màu đen ở chỗ nào cũng là vật màu đen. C. Chiếc bút màu xanh để ở phòng tối cũng thấy màu xanh. D. Tờ giấy trắng để dưới ánh sáng đỏ vẫn thấy trắng. Chọn câu đúng (3đ) Mình không thấy có sự biến đổi nào cả. Mình đố cậu ánh sáng chiếu vào các vật có làm các vật bị biến đổi không? Có đấy! Cậu không chú ý đấy thôi! Những ánh sáng có màu từ đỏ đến tím mà ta nói đến trong các bài học trên đây gọi chung là ánh sáng nhìn thấy được. Tuy nhiên, khoa học đã phát hiện ra nhiều loại ánh sáng mà mắt người không nhìn thấy được. Tất các ánh sáng nhìn thấy được cũng như không nhìn thấy được đều ít nhiều có các tác dụng mà ta sẽ nói đến dưới đây. BAØI 56 I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng Hãy nêu một số hiện tượng chứng tỏ ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm nóng các vật đó lên. I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng * TL : Phơi các vật ngoài trời, chiếu ánh sáng vào cơ thể 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì ? I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng Hãy kể một số công việc trong đó người ta sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng để phục vụ đời sống hoặc sản xuất. I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng Làm muối Làm bánh tráng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì ? I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng - Ánh sáng khi chiếu vào các vật sẽ gây ra tác dụng gì ? - Khi đó năng lượng của ánh sáng đã biến đổi thành dạng năng lượng nào ? - Đó là tác dụng gì của ánh sáng ? - Thế nào là tác dụng nhiệt của ánh sáng ? Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng nóng lên. Khi đó năng lượng của ánh sáng đã biến đổi thành nhiệt năng. Đó là tác dụng nhiệt của ánh sáng. 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì ? I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng Đọc thông tin từ SGK và tiến hành thí nghiệm 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và màu đen 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng a) Đọc thông tin từ SGK và tiến hành thí nghiệm 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và màu đen 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen * Điền kết quả vào bảng 1 I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và màu đen 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen * Kết luận : Trong cùng một thời gian, với cùng 1 điều kiện chiếu sáng thì nhiệt độ của tấm kim loại màu đen tăng nhiệt độ nhanh hơn. - Trong cùng một thời gian và cùng 1 điều kiện chiếu sáng độ tăng nhiệt độ của vật màu trắng như thế nào ? - Độ tăng nhiệt độ của vật màu đen như thế nào ? - Vậy khả năng hấp thụ năng lượng của vật màu đen như thế nào so với vật màu trắng ? * Tích hợp môi trường - Ánh sáng mang theo năng lượng, trong một năm nhiệt lượng do mặt trời cung cấp cho Trái đất lớn hơn tất cả các nguồn năng lượng khác được con người sử dụng trong năm đó . Năng lượng mặt trời được xem là vô tận và sạch (vì không chứa các chất độc hại). * Biện pháp GDBVMT : - Tăng cường sử dụng năng lượng Mặt trời để sản xuất điện. II. Tác dụng sinh học của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen - Hãy nêu 1 ví dụ về tác dụng của ánh sáng đối với cây cối. - Hãy nêu 1 ví dụ về tác dụng của ánh sáng đối với cơ thể người ? II. Tác dụng sinh học của ánh sáng II. Tác dụng sinh học của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen - Ánh sáng đã tác dụng lên sinh vật như thế nào? Tác dụng đó gọi là tác dụng gì ? * Kết luận : Ánh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật. Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng. - Quan sát hình và trả lời câu hỏi : II. Tác dụng sinh học của ánh sáng * Tích hợp môi trường - Khi tiếp xúc với ánh sáng Mặt trời, da tổng hợp được vitamin D, giúp tăng cường sức đề kháng cho cơ thể . Hiện nay do tầng Ozon bị thủng nên các tia tử ngoại có thể lọt xuống bề mặt Trái đất. Việc thường xuyên tiếp xúc với tia tử ngoại có thể gây bỏng da, ung thư da... * Biện pháp GDBVMT : - Khi đi dưới nắng gắt cần thiết che chắn cơ thể khỏi ánh nắng Mặt trời, khi tắm nắng cần thiết phải sử dụng kem chống nắng . Cần đấu tranh chống lại các tác nhân gây hại của tầng Ozon như : thử tên lửa, phóng tàu vũ trụ, máy bay phản lực siêu thanh và các chất khí thải. II. Tác dụng quang điện của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng 1. Pin mặt trời III. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời Một số loại pin mặt trời II. Tác dụng quang điện của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng 1. Pin mặt trời III. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời Hãy kể ra một số dụng cụ chạy bằng pin mặt trời mà em biết, mô tả hình dạng bên ngoài của một pin mặt trời và cách làm cho nó hoạt động - Pin mặt trời là nguồn điện có thể phát ra điện khi có ánh sáng chiếu vào. + Muốn cho pin phát điện phải có điều kiện gì ? + Khi pin hoạt động, nó có nóng lên không ? Như vậy pin hoạt động được có phải do t/d nhiệt của ánh sáng không ? II. Tác dụng quang điện của ánh sáng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng 2. Tác dụng quang điện của ánh sáng III. Tác dụng quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng - Tác dụng quang điện của ánh sáng là gì ? - Trong tác dụng này năng lượng của ánh sáng đã biến đổi thành dạng năng lượng nào ? * Kết luận : Tác dụng quang điện của ánh sáng là tác dụng của ánh sáng lên pin quang điên. Trong tác dụng này năng lượng của ánh sáng đã biến đổi thành năng lượng điện. Acsimet dùng gương đốt cháy thuyền của giặc . Acsimet đã sử dụng tác dụng gì của ánh sáng mặt trời IV. Vận dụng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng III. T/d quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng IV. Vận dụng * Tác dụng nhiệt của mặt trời Acsimet (287 – 216 TCN) Acsimet dùng gương đốt cháy thuyền của giặc . Acsimet đã sử dụng tác dụng gì của ánh sáng mặt trời Bố mẹ thường khuyên con thỉnh thoảng phải ra ngoài nắng để cho cơ thể được cứng cáp, khỏe mạnh . Bố, mẹ định nói đến tác dụng gì của ánh sáng mặt trời ? IV. Vận dụng I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng III. T/d quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng IV. Vận dụng * Tác dụng nhiệt của mặt trời * Tác dụng sinh học của ánh sáng mặt trời Tại sao về mùa đông nên mặc quần áo màu tối, còn về mùa hè nên mặc quần áo màu sáng ? 1. Ngày nay người ta thường sử dụng năng lượng ánh sáng Mặt Trời làm nhiên liệu cho máy bay, ô tô, du thuyền …vì : I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng III. T/d quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng IV. Vận dụng A. Bảo vệ môi trường B. Nó là nguồn nguyên liệu chính C. Khá tốn kém D. Thải ra môi trường nhiều khí CO2 2. Trong công việc nào dưới đây, người ta đã sử tác dụng nhiệt của ánh sáng ? I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng III. T/d quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng IV. Vận dụng A. Đưa một chậu cây cảnh ra ngoài sân để lấy nắng B. Kê bàn học cạnh cửa sổ cho sáng C. Sản xuất muối D. Cho ánh sáng chiếu vào bộ pin Mặt trời cho nó hoạt động 3. Trường hợp nào sau đây sử dụng tác dụng sinh học của ánh sáng ? I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng III. T/d quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng IV. Vận dụng A. Sấy, phơi khô các vật dụng B. Ion hoá các chất khí ở tầng cao khí quyển C. Tắm nắng để chữa bệnh còi xương ở trẻ em D. Dùng tia tử ngoại để tiệt trùng các dụng cụ y tế 4. Hãy giải thích vì sao bình chứa xăng, dầu trên các xe bồn hay các toa tàu chở dầu phải sơn màu sáng như màu nhũ bạc, màu trắng, màu vàng… I. Tác dụng nhiệt của ánh sáng 1. Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì 2. Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen II. Tác dụng sinh học của ánh sáng III. T/d quang điện của ánh sáng 1. Pin mặt trời 2. T/d quang điện của ánh sáng IV. Vận dụng * Để cho nó hấp thụ ít năng lượng của ánh sáng Mặt Trời và để giảm sự nóng lên của chúng khi bị phơi ngoài nắng. 1. Học thuộc phần kiến thức bài học. 2. Đọc phần có thể em chưa biết (trang 148sgk) 4. Làm bài tập 56.1 – 56.4 SBT 3. Xem và chuẩn bị bài thực hành : NHẬN BIẾT ÁNH SÁNG ĐƠN SẮC VÀ ÁNH SÁNG KHÔNG ĐƠN SẮC BẰNG ĐĨA CD XIN CHAÂN THAØNH CAÛM ÔN QUYÙ THAÀY COÂ CUØNG CAÙC EM HOÏC SINH