Bài giảng Xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp

Xà phũng và chất tẩy rửa tổng hợpHọc sinh: Từ Quốc Phong & Trần Thị Diễm MyTrường: Nguyễn Hữu CảnhXà phòng và chất giặt rửa tổng hợpXà phòng Chất giặt rửa tổng hợpMột số đặc điểm khác biệtXà phòng – Khái niệmXà phòng là hỗn hợp muối Natri hoặc Kali của các axit béoChúng ta sẽ xem xét kỹ hơn về các thành phần cấu tạo nên xà phòng: axit béo, dd kiềm và một số chất phụ giaXà phòng – Khái niệm	Axit béo: Đó là các axit hữu cơ có nguồn gốc từ dầu thực vật và mỡ động vật (có gốc Hydro cacbon dài và thẳng)VD:	Axit Panmitic (C15H31COOH); 	Axit Oleic (C17H33COOH) Xà phòng – Khái niệm	Dung dịch kiềm: dd NaOH, KOHNếu dùng dd NaOH ta thu được xà phòng cứng	Còn dùng dd KOH ta thu được xà phòng mềmChất phụ gia: Chất tạo màu, chất tạo mùi thơm, chất tạo bọt và chất độnXà phòng – Qui trình sản xuấtPhương pháp phổ biến nhất để sản xuất xà phòng hiện nay là tiến hành phản ứng xà phòng hoá chất béo (este của Glixerin và các axit béo)Khi đun chất béo với dung dịch kiềm ta sẽ thu được xà phòng thô. Sản phẩm phụ là nước và Glixerin(R-COO)3C3H5 + 3NaOH 3R-COONa + C3H5(OH)3Xà phòng – Qui trình sản xuấtNgoài ra còn có 2 phương pháp khác ít phổ biến hơn:Thủy phân chất béo; tinh chế axit béo thu được rồi trung hoà bằng dd kiềmOxi hoá các Parafin (thu được từ dầu mỏ) thành các axit béo. Sau đó tiến hành kiềm hoá như trênTrong quá trình xà phòng hoá, các chất phụ gia thích hợp sẽ được đưa vàoXà phòng – Qui trình sản xuất Chất giặt rửa tổng hợp Khái niệm & Cơ chế giặt rửaKhái niệm:Chất giặt rửa tổng hợp (còn gọi là bột giặt) là các muối Natriankylsunfat RO-SO3Na, Natriankylsunfonat R-SO3Na, Natriankylbenzensunfonat R-C6H4-SO3Na (Gốc R có từ 10-18 C)Ngoài ra còn có các chất phụ gia tương tự như ở xà phòng Chất giặt rửa tổng hợp Khái niệm & Cơ chế giặt rửaCơ chế giặt rửa:Cấu tạo gồm 2 phần: Phần ưa nước: Nhóm –SO3NaPhần kị nước: Gốc Ankyl hoặc ArylCơ chế: Tương tự xà phòng Một số điểm khác biệtHiện nay bột giặt được sử dụng rộng rãi hơn nhiều so với xà phòng do có nhiều ưu điểm hơn Một số điểm khác biệtXà phòngChất tẩy rửa tổng hợpXà phòng không có khả năng giặt tẩy trong nước cứng do tạo kết tủa với Ca2+, Mg2+ làm vải cứng và ố vàng, tạo cặn ở đáy chậu và thùng giặtDùng được ngay cả trong nước cứng vì Không tạo kết tủa như xà phòng Có chứa gốc Photphat tạo phức tan với Ca2+ và Mg2+Không chứa chất tẩy trắngCó chất tẩy trắng làm quần áo trắng sạch hơnSản xuất thành dang bánh nên khó sử dụng hơnThường ở dạng bột nên dễ sử dụngII - Chaỏt Giaởt Rửỷa Toồng Hụùp 1. Khaựi nieọmẹeồ haùn cheỏ vieọc khai thaực daàu, mụỷ ủoọng, thửùc vaọt vaứo vieọc saỷn xuaỏt xaứ phoứng vaứ ủaựp ửựng yeõu caàu ủa daùng cuỷa ủụứi soỏng, ngửụứi ta ủaừ toồng hụùp nhieàu hụùp chaỏt khoõng phaỷi laứ muoỏi natri cuỷa axit cacboxylic nhửng coự tớnh chaỏt naờng giaởc rửỷa nhử xaứ phoứng. Nhửừng hụùp chaỏt naứy ủửụùc goùi laứ chaỏt taồy rửỷa toồng hụùp . Xà phòng – Cơ chế tẩy rửaBất kì phân tử xà phòng nào cũng có cấu tạo gồm 2 phần:Phần ưa nước: chính là nhóm –COO- , dễ dàng bị các phân tử nước ‘lôi kéo’Phần kị nước: là phần gốc Hydrocacbon. Chúng không tan trong nước mà tan trong dầu mỡXà phòng – Cơ chế tẩy rửa2. Phửụng phaựp saỷn xuaỏt Chaỏt giaởt rửỷa toồng hụùp ủửụùc toồng hụùp tửứ caực chaỏt laỏy tửứ daàu moỷ. Thớ duù, muoỏi natri ủoủexylbenzensunfonat laứ thaứnh phaàn chớnh cuỷa chaỏt giaởt rửỷa toồng hụùp ủửụùc ủieàu cheỏ theo sụ ủoà :III – Taực Duùng Taồy Rửỷa Cuỷa Xaứ Phoứng Vaứ Chaỏt Taồy Rửỷa Toồng HụùpMuoỏi natri trong xaứ phoứng hay trong chaỏt giaởt rửỷa toồng hụùp coự khaỷ naờng laứm giaỷm sửực caờng beà maởt cuỷa caực chaỏt baồn baựm treõn vaỷi , da , do ủoự veỏt baồn ủửụùc phaõn taựn thaứnh nhieàu phaàn nhoỷ hụn roài ủửụùc phaõn taựn vaứo nửụực vaứ bũ rửỷa troõi ủi III – Taực Duùng Taồy Rửỷa Cuỷa Xaứ Phoứng Vaứ Chaỏt Giũăt Rửỷa Toồng Hụùp(TT)Caực muoỏi panmitat hay stearat cuỷa caực kim loaùi hoaự trũ II thửụứng khoự tan trong nửụực, do ủoự laứm giaỷm taực duùng giaởt rửỷa cuỷa xaứ phoứng. Vỡ vaọy khoõng neõn duứng xaứ phoứng ủeồ giaởt rửỷa trong nửụực cửựng (nửụực coự nhieàu Ca2+ và Mg2+). Caực muoỏi cuỷa axit ủoủexylbenzensunfonic laùi tan ủửụùc trong nửụực cửựng ,do ủoự chaỏt giaởt rửỷa toồng hụùp coự ửu ủieồm hụn xaứ phoứng laứ coự theồ giaởt rửỷa caỷ trong nửụực cửựng.xin cảm ơn