Bài tập Vật lí Lớp 9 - Ảnh của vật qua thấu kính phân kì

 Cách vẽ ảnh của vật qua thấu kính phân kì 
Phương pháp giải:
Học sinh cần nắm được kiến thức về đường truyền 3 tia sáng đặc biệt qua thấu 
kính phân kì, cách dựng ảnh một vật qua thấu kính phân kì.
1. Đường truyền của hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì:
(1: : Tia tới song song với trục chính thì tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm.
(2: : Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
(3: : Tia tới đi qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính (tia này đặc biệt khác 
với thấu kính hội tụ:
2. Ảnh của vật tạo bởi thấu kính phân kì:
- Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ 
hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
- Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng 
tiêu cự.
- Nếu đưa vật ra xa thấu kính nhưng theo phương song song với trục chính thì ảnh 
nhỏ dần và xa thấu kính dần.
- Vật đặt sát thấu kính cho ảnh ảo bằng vật.
Ví dụ minh họa
Ví dụ 1.
Tia tới SI song song với trục chính của thấu kính phân kỳ cho tia ló
A. đi qua tiêu điểm của thấu kính. B. song song với trục chính của thấu kính.
C. cắt trục chính của thấu kính tại quang tâm O.
D. có đường kéo dài đi qua tiêu điểm.
Ví dụ 2.
Đặt một vật sáng AB dạng mũi tên trước thấu kính phân kỳ thu được ảnh A’B’. Kết 
luận nào dưới đây về ảnh A’B’ là chính xác?
A. ảnh ảo, ngược chiều với vật và nhỏ hơn vật.
B. ảnh ảo, cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật.
C. ảnh ảo, ngược chiều với vật và lớn hơn vật.
D. ảnh thật, cùng chiều và lớn hơn vật.
Ví dụ 3.
Một tia sáng chiếu đến thấu kính phân kì. Tia sáng có phương song song trục chính 
của thấu kính, tia ló có đường kéo dài cắt trục chính tại một điểm cách quang tâm 
O của thấu kính 12cm. Tiêu cự của thấu kính này là bao nhiêu? Hãy giải thích.
Bài tập trắc nghiệm tự luyện
Câu 1. Để có tia ló song song với trục chính của một thấu kính phân kỳ thì
A. tia tới song song trục chính.
B. tia tới đi qua tiêu điểm cùng phía với tia tới so với thấu kính.
C. tia tới có phần kéo dài qua tiêu điểm khác phía với tia tới so với thấu kính.
D. tia tới đi qua quang tâm O của thấu kính.
Câu 2. Khi đặt một trang sách trước một thấu kính phân kỳ thì
A. ảnh của dòng chữ nhỏ hơn dòng chữ thật trên sách.
B. ảnh của dòng chữ bằng dòng chữ thật trên sách.
C. ảnh của dòng chữ lớn hơn dòng chữ thật trên sách. D. ảnh của dòng chữ có thể nhỏ hơn hoặc lớn hơn dòng chữ thật trên sách.
Câu 3. Đối với thấu kính phân kỳ, khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh của vật tạo bởi 
thấu kính
A. ở tại quang tâm.
B. ở cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự.
C. ở khác phía so với vật.
D. ở chính giữa tiêu điểm và quang tâm của thấu kính
Câu 4. Ảnh ảo của một vật tạo bởi thấu kính phân kỳ và thấu kính hội tụ giống nhau 
ở chỗ
A. đều lớn hơn vật.
B. đều nhỏ hơn vật.
C. đều ngược chiều với vật.
D. đều cùng chiều với vật.
Câu 5. Vật sáng AB được đặt vuông góc với trục chính tại tiêu điểm của một thấu 
kính phân kỳ có tiêu cự f. Nếu dịch chuyển vật lại gần thấu kính thì ảnh ảo của vật 
sẽ
A. càng lớn và càng xa thấu kính.
B. càng lớn và càng gần thấu kính.
C. càng nhỏ và càng gần thấu kính.
D. càng nhỏ và càng xa thấu kính.
Câu 6. Một tia tới song song với trục chính của thấu kính phân kì. Em hãy vẽ tia ló 
qua thấu kính phân kì. Câu 7. Nếu đưa một vật ra rất xa thấu kính phân kỳ, theo phương song song với 
trục chính thì ảnh của vật thay đổi như thế nào?
Câu 8. Nếu đưa một vật ra rất xa thấu kính phân kỳ, theo phương song song với 
trục chính thì ảnh của vật thay đổi như thế nào?
Minh có một thấu kính, nhưng Minh không biết đây là thấu kính hội tụ hay phân kì. 
Để xác định xem thấu kính này là loại gì thì Minh chiếu một tia sáng tới thấu kính. 
Tia tới và tia ló ra khỏi thấu kính như trên hình vẽ. Theo em đây là thấu kính loại gì? 
Em hãy giải thích tại sao?
Câu 9. Vật AB đặt trước một thấu kính cho ảnh A’B’, ảnh và vật nằm về cùng một 
phía đối với thấu kính. Như vậy đã đủ điều kiện để khẳng định đây là thấu kính 
phân kì chưa? Nếu chưa thì phải thêm điều kiện để khẳng định thấu kính đó là thấu 
kính phân kì? Minh có một thấu kính, nhưng Minh không biết đây là thấu kính hội tụ hay phân kì. 
Để xác định xem thấu kính này là loại gì thì Minh chiếu một tia sáng tới thấu kính. 
Tia tới và tia ló ra khỏi thấu kính như trên hình vẽ. Theo em đây là thấu kính loại gì? 
Em hãy giải thích tại sao?
Hiển thị đáp án
Câu 10. Vật sáng AB đặt trước một thấu kính phân kì như trên hình vẽ. Hãy vẽ ảnh 
của AB qua thấu kính phân kì và nêu đặc điểm của ảnh.
Minh có một thấu kính, nhưng Minh không biết đây là thấu kính hội tụ hay phân kì. 
Để xác định xem thấu kính này là loại gì thì Minh chiếu một tia sáng tới thấu kính. 
Tia tới và tia ló ra khỏi thấu kính như trên hình vẽ. Theo em đây là thấu kính loại gì? 
Em hãy giải thích tại sao?