Chuyên đề Dạy học kiến tạo

Dạy học kiến tạoNhóm Hoá 1NỘI DUNG Lịch sử vấn đề Các khái niệm Bản chất Cơ sở khoa học Quy trình dạy học Ví dụ minh hoạDạy học kiến Lịch sử vấn đề Kh¸i niÖm vÒ kiÕn t¹o cã tõ thêi cæ x­a, thêi Socrate; cô thÓ lµ tõ cuéc héi tho¹i cña «ng víi nh÷ng ng­êi häc trß cña «ng. Trong cuéc trao ®æi nµy, «ng ®· ®­a ra nh÷ng c©u hái trùc tiÕp ®Ó dÉn d¾t ng­êi häc tù m×nh nhËn ra ®iÓm yÕu trong suy nghÜ cña hä. Cuéc trao ®æi nµy ®Õn nay vÉn ®­îc coi lµ mét c«ng cô quan träng theo c¸ch kiÕn t¹o mµ c¸c nhµ gi¸o dôc kiÓm tra kiÕn thøc cña häc sinh vµ chuÈn bÞ cho viÖc h×nh thµnh kiÕn thøc míi. Jean Piaget vµ John Dewey ®· ph¸t triÓn c¸c häc thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn vµ gi¸o dôc trÎ em - ®iÒu nµy ®· t¹o nªn b­íc tiÕn cho lý thuyÕt kiÕn t¹o.Lịch sử vấn đề J.Piaget cho r»ng: con ng­êi häc tËp th«ng qua viÖc thiÕt lËp nªn chuçi l«gÝc liªn tiÕp nhau, c¸i nµy nèi tiÕp c¸i kia. ¤ng còng kÕt luËn r»ng, l«gic còng nh­ ph­¬ng thøc suy nghÜ cña trÎ em hoµn toµn kh¸c so víi ng­êi tr­ëng thµnh. §©y chÝnh lµ c¬ së cña viÖc gi¸o dôc dùa trªn lý thuyÕt kiÕn t¹o.	John Dewey yªu cÇu gi¸o dôc ph¶i dùa trªn kinh nghiÖm thùc tÕ. ¤ng viÕt: “NÕu b¹n nghi ngê r»ng qu¸ tr×nh häc diÔn ra nh­ thÕ nµo, h·y tham gia vµo c¸c c©u hái liªn tiÕp: nghiªn cøu, suy nghÜ, c©n nh¾c c¸c kh¶ n¨ng kh¸c nhau, tõ ®ã h×nh thµnh niÒm tin dùa vµo c¸c b»ng chøng cô thÓ.”Lịch sử vấn đề C¸c triÕt gia, nhµ t©m lý häc cã c«ng trong viÖc thªm nh÷ng triÓn väng míi cho lý thuyÕt kiÕn t¹o vµ ¸p dông lý thuyÕt kiÕn t¹o vµo thùc tiÔn lµ: Lev Vygotsky, Jerome Bruner, vµ David Ausubel. Vygotsky ®· ®­a khÝa c¹nh x· héi cña viÖc häc vµo lý thuyÕt kiÕn t¹o. ¤ng ®Þnh nghÜa “vïng tiÖm cËn ®óng” (zone of proximal learning) – ®iÒu mµ HS t×m ra v­ît qua tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña HS (nh­ng vÉn n»m trong ng­ìng ph¸t triÓn tiÒm n¨ng cña hä) d­íi sù h­íng dÉn cña ng­êi lín hoÆc hîp t¸c víi c¸c b¹n häc cã n¨ng lùc h¬n.Lịch sử vấn đề Bruner ®Ò x­íng thay ®æi ch­¬ng tr×nh dùa trªn quan ®iÓm häc tËp lµ mét qu¸ tr×nh tÝch cùc vµ mang tÝnh x· héi, trong ®ã, HS tæ chøc nªn nh÷ng ý kiÕn míi vµ c¸c kh¸i niÖm dùa trªn kiÕn thøc hiÖn t¹i cña hä. Nh÷ng nhµ gi¸o dôc hiÖn ®¹i ®· nghiªn cøu, viÕt, vµ ¸p dông lý thuyÕt kiÕn t¹o vµo gi¸o dôc bao gåm: John D. Bransford, Ernst von Glasersfeld, Eleanor Duckworth, George Forman, Roger Schank, Jacqueline Grennon Brooks, vµ Martin G. Brooks. ë VN, mét sè nhµ gi¸o dôc ®Ò cËp ®Õn lý thuyÕt nµy: NguyÔn H÷u Ch©u, §ç TiÕn §¹t, Cao ThÞ HµC¸c kh¸i niÖm Sự đồng hoá xuất hiện như một cơ chế giữ gìn cái đã biết trong trí nhớ và cho phép người học dựa trên những khái niệm quen biết để giải quyết tình huống mới. Đó là quá trình chủ thể tiếp nhận khách thể, tức là chủ thể dùng các kiến thức và kĩ năng sẵn có để xử lý các thông tin và tác động từ bên ngoài nhằm đạt được mục tiêu nhận thức.Đồng hoáC¸c kh¸i niÖm Sự điều ứng xuất hiện khi người học vận dụng nhữnh kiến thức và kĩ năng quen thuộc để giải quyết tình huống mới nhưng  đã không thành công. Vì thế, để giải quyết tình huống này người học phải thay đổi, điều chỉnh, thậm chí loại bỏ những kiến thức và kinh nghiệm đã có. Khi tình huống mới được giải quyết thì kiến thức mới được hình thành và được bổ sung vào hệ thống kiến thức đã có.Điều ứngC¸c kh¸i niÖm Theo Mebrien và Brandt (1997) thì: “Kiến tạo là một cách tiếp cận “dạy” dựa trên nghiên cứu về việc “học” với niềm tin rằng: Tri thức được kiến tạo nên bởi mỗi cá nhân người học sẽ trở nên vững chắc hơn rất nhiều so với việc nó được nhận được từ người khác”.Kiến tạo Brooks (1993) thì: “Quan điểm về kiến tạo trong dạy học khẳng định rằng học sinh cần phải tạo nên những hiểu biết về thế giới bằng cách tổng hợp những kinh nghiệm mới vào trong những cái mà họ đã có trước đó. Học sinh thiết lập nên những quy luật thông qua sự phản hồi trong mối quan hệ tương tác với những chủ thể và ý tưởng”  C¸c kh¸i niÖm Năm 1999, M.Briner đã viết: “Người học tạo nên kiến thức của bản thân bằng cách điều khiển nhữnh ý tưởng và cách tiếp cận dựa trên những kiến thức và kinh nghiệm đã có, áp dụng chúng vào những tình huống mới hợp thành tổng thể thống nhất giữa những kiến thức mới thu nhận được với những kiến thức đang tồn tại trong trí óc”. Kiến tạo Nhìn chung các khái niệm nói trên có điểm chung đó là nhấn mạnh đến vai trò chủ động của người học trong quá trình học tập và cách thức người học thu nhận những tri thức cho bản thân. B¶n chÊt    Bản chất của dạy học kiến tạo về thực chất là quá trình người học xây dựng nên những kiến thức cho bản thân thông qua các hoạt động đồng hoá và điều ứng các kiến thức và kĩ năng đã có để thích ứng với môi trường học tập mới.    Người học không học bằng cách thu nhận một cách thụ động nhữngtri thức do người khác truyền dạy cho một cách áp đặt,mà bằng cách đặt mình vào trong một môi trường tích cực,phát hiện ra vấn đề,giải quyết vấn đề bằng cách đồng hoá hay điều ứng những kiến thức và kinh nghiệm đã có cho thích ứng với những tình huống mới,từ đó xây dựng nên những hiểu biết mới cho bản thân.    Tri thức được tạo nên một cách tích cực bởi chủ thể nhận thức chứ không phải tiếp thu một cách thụ động từ bên ngoài    Ý tưởng về “phép cộng” được kiến tạo nên thông qua kinh nghiệm sống của HS đó là phép “đếm thêm”, hay nói cách khác khái niệm “phép cộng” chỉ có thể được tạo nên trong chính tư duy của các em.1Ví dụ:Luận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạo  Ở đây quá trình nhận thức của học sinh chỉ nhằm mục đích chủ động,tái tạo lại tri thức của nhân loại trong chính bản thân mình,hơn nữa quá trình nhận thức của học sinhlại được diễn ra trong một môi trường đặc biệt, đó là môi trường dạy học Click to add Title2	Nhận thức là một quá trình thích nghi và tổ chức lại thế giới quan của chính mỗi người.Nhận thức không phải là khám phá một thế giới độc lập đang tồn tại bên ngoài ý thức của chủ thể.Luận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạo  Tránh để người học phát triển một cách quá tự do dẫn đến tình trạng hoặc là tri thức người học thu được trong quá trình học tập là quá lạc hậu hoặc là quá xa vời với tri thức khoa học phổ thông không phù hợp với lứa tuổi.	Kiến thức và kinh nghiệm mà cá nhân thu nhận phải “tương xứng” với những yêu cầu mà tự nhiên và xã hội đặt ra.3Luận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạo	Học sinh đạt được tri thức mới theo chu trình: 4Dự báoKiểm nghiệmThất bạiThích nghiKT mớiLuận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạoLuận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạo  Tìm dấu hiệu chia hết cho 9 Dự báo: dựa vào các chữ số tận cùng như dấu hiệu chia hết cho 2 và 5. Kiểm nghiệm: 19 có 9 chia hết cho 9 nhưng 19 không chia hết cho 9. Thất bại: Dấu hiệu chia hết cho 9 không như dấu hiệu chia hết cho 2 và 5. Thích nghi: nhận xét tổng các chữ số của các số chia hết cho 9 có chia hết cho 9 hay không. Kiến thức mới: Dấu hiệu chia hết cho 9:”Các số có tổng các chữ số chia hết cho 9 thì chia hết cho 9”.	Học sinh đạt được tri thức mới theo chu trình: 4	Tri thức là sản phẩm của hoạt động phát hiện và sáng tạo của chính người học.Học là quá trình phát hiện và sáng tạo một cách tích cực của chủ thể nhận thức,không phải là sự tiếp thu một cách thụ động từ giáo viên.Kết luận	Nhận thức là quá trình tổ chưc lại thế giới quan của chính người học thông qua hoạt động trí tuệ và thể chất. 	Học là một quá trình có tính chất xã hội,thể hiện ở 2 khía cạnh: Học là một quá trình đáp ứng yêu cầu của xã hội và quá trình nhận thức của trẻ chịu ảnh hưởng của các tương tác xã hội. Luận điểm cơ bản của lý thuyết kiến tạoQuy trình dạy học theo lối kiến tạo¤n tËp, t¸i hiÖnNªu vÊn ®ÒTËp hîp c¸c ý t­ëng cña HS; so s¸nh ý t­ëng ®ã vµ ®Ò xuÊt ý t­ëng chung cña c¶ líp (hoÆc c¶ nhãm)Dù ®o¸n (®Ò xuÊt gi¶ thiÕt)HS kiÓm tra gi¶ thiÕt (thö - sai)Rót ra kÕt luËn chung (tri thøc míi)VÝ dô minh ho¹Cách viết đồng phân của anken (Hoá học lớp 11)VÞ trÝ:- Chương hiđrôcacbon không no Trước khi học bài này, HS đã cách viết đồng phân của hiđrôcac bon noVÝ dô minh ho¹1¤n tËp vµ t¸i hiÖna) Viết đồng phân của C4H10b) Nêu cách viết đồng phân của hiđrôcacbon no?VÝ dô minh ho¹2Nªu vÊn ®ÒGV: Hi®r«cacbon kh«ng no cã c¸c d¹ng ®ång ph©n nµo?HS tù ph¸t hiÖn:+ ë phÇn ¤n tËp vµ t¸i hiÖn: viÕt ®ång ph©n cña C4H10+ ë phÇn nµy: ViÕt ®ång ph©n C4H8 => C¸ch viÕt cã g× thay ®æi kh«ng?VÝ dô minh ho¹3TËp hîp c¸c ý t­ëng cña HS, so s¸nh c¸c ý t­ëng ®ã vµ ®Ò xuÊt ý t­ëng chung cña c¶ líp. HS ®­a ra c¸c ph­¬ng ¸n: - §ång ph©n m¹ch cacbon (gièng C4H10) - §ång ph©n vÒ vÞ trÝ nèi ®«i. - §ång ph©n kh«ng gian.C¶ líp thèng nhÊt ý kiÕn: VÝ dô minh ho¹4Dù ®o¸n (®Ò xuÊt gi¶ thuyÕt)HS dù ®o¸n:+ §ång ph©n vÒ m¹ch cacbon (M¹ch th¼ng, m¹ch nh¸nh).+ §ång ph©n vÒ vÞ trÝ nèi ®«i.+ §ång ph©n kh«ng gian.VÝ dô minh ho¹5HS kiÓm tra gi¶ thiÕt (Thö - sai)HS viÕt ®ång ph©n cña C4H8.Tõ ®ã, HS kh¼ng ®Þnh dù ®o¸n ®óng.6Rót ra kÕt luËn chung C¸ch viÕt ®ång ph©n cña hi®r«cacbon kh«ng no.