Đề khảo sát chất lượng học sinh giỏi lớp 9 môn Sinh học - Năm học 2015-2016 - Phòng GD&ĐT huyện Nho Quan (Có đáp án)

UBND HUYỆN NHO QUAN
ĐỀ CHÍNH THỨC
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐỀ THI KHẢO SÁT CHẤT LƯỢNG HSG LỚP 9
Năm học: 2015 - 2016
MÔN: SINH HỌC
Thời gian làm bài 150 phút không kể giao đề
( Đề gồm 7 câu trong 01 trang)
Câu 1 (2đ): Biến dị tổ hợp là gì? Tại sao nói biến dị tổ hợp là nguyên liệu quan trọng trong chọn giống và tiến hóa?
Câu 2 (3đ): Ở người, sự di truyền nhóm máu A, B, AB, O do 3 gen chi phối IA, IB, IO. Trong một gia đình bố nhóm máu A, mẹ có nhóm máu B, đứa con gái đầu lòng của họ có nhóm máu O.
1. Xác định kiểu gen của những người trong gia đình trên.
2. Nếu người con gái này lập gia đình với một người đàn ông có nhóm máu A, khả năng họ sinh con đầu lòng có nhóm máu O là bao nhiêu %?
Câu 3 (2,5đ): Theo kết quả điều tra dân số ở nước ta 6 tháng đầu năm 2015, ở độ tuổi sơ sinh có tỷ lệ 112,5 bé trai: 100 bé gái (trong khi bình thường tỷ lệ này là 105 bé trai: 100 bé gái). Em hãy cho biết nguyên nhân và hậu quả của hiện tượng này? Để cải thiện tình trạng này bản thân em phải làm gì?
Câu 4 (3,5đ): Xét một cặp gen dị hợp dài 4080 A0 nằm trên một cặp nhiễm sắc thể tương đồng. Gen trội A nằm trên nhiễm sắc thể thứ nhất có T = 20% số nuclêôtit của gen, gen lặn a nằm trên nhiễm sắc thể thứ hai có G = 15% số nuclêôtit của gen.
1. Tính số nuclêôtit mỗi loại của mỗi gen.	
2. Khi cặp gen này nhân đôi liên tiếp 3 lần thì môi trường nội bào đã cung cấp bao nhiêu nu mỗi loại?
3. Nếu xảy ra đột biến dị bội ở cặp nhiễm sắc thể chứa gen nói trên thì khi tế bào kết thúc giảm phân số lượng từng loại nuclêôtit trong mỗi loại giao tử là bao nhiêu?
Câu 5 (3đ): Một gia đình, bố mẹ và người con gái thứ nhất đều bình thường, con trai thứ hai của họ sinh có có kiểu hình: lùn, cổ ngắn, mắt xếch, 1 mí, miệng trễ và luôn há, lưỡi dày và thè ra ngoài, gáy rộng và dẹt, chân tay ngắn cặp vợ chồng này rất băn khoăn, không hiểu con trai họ bị bệnh gì? Bằng kiến thức đã học em hãy giải thích để họ hiểu rõ về loại bệnh này?
Câu 6 (2đ): Một nhóm tế bào của ruồi giấm (2n = 8) đang tiến hành nguyên phân, người ta đếm được có 80 cromatit đang tập trung thành một hàng tại mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào.
1. Các tế bào trên đang ở kỳ nào? Số tế bào của nhóm là bao nhiêu?
2. Nếu tất cả các tế bào con tạo thành trong quá trình trên tiếp tục nguyên phân liên tiếp 5 lần thì số NST mà môi trường phải cung cấp cho quá trình này là bao nhiêu?
3. Tất cả các tế bào con tạo thành sau nguyên phân đều trở thành các tế bào sinh trứng và giảm phân tạo trứng. Xác định số hợp tử biết tạo thành biết hiệu suất thụ tinh của trứng là 50%.
Câu 7 (4đ): Hiện nay với những thành tựu mà kỹ thuật gen mang lại, nó đã trở thành một trong những ngành kỹ thuật đang được chú trọng phát triển và ứng dụng rộng rãi, bằng kiến thức đã học em hãy trình bày những hiểu biết của mình về kỹ thuật này?
Hết
UBND HUYỆN NHO QUAN
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
HƯỚNG DẪN CHẤM KHẢO SÁT HSG LỚP 9
Năm học: 2015- 2016
MÔN: SINH HỌC
Câu
Đáp án
Điểm
1 (2đ)
- Khái niệm: Biến dị tổ hợp là các kiểu hình khác P do có sự tổ hợp lại các tính trạng đã có ở P.
- Nói biến dị tổ hợp là nguyên liệu quan trọng cho chọn giống và tiến hóa vì biến dị tổ hơp làm phong phú thêm kiểu gen và kiểu hình à làm tăng tính đa dạng của các loài sinh vật
+ Trong chọn giống: các nhà chọn giống có nhiều lựa chọn hơn để chọn lựa ra những giống vật nuôi, cây trồng phù hợp với mục đích sản xuất.
+ Trong tiến hóa: Làm tăng khả năng sống sót của loài giúp nó có thể tồn tại và phân bố rộng rãi.
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
2(3đ)
 1. Bố có nhóm máu A có kiểu gen IAI- , mẹ có nhóm máu B có kiểu gen IBI-.
Con của họ có nhóm máu O có kiểu gen IOIO à nó phải được nhận giao tử IO từ mỗi bên bố mẹ à kiểu gen của bố là IAIO , mẹ là IBIO.
2. Người chồng của cô con gái có nhóm máu A có kểu gen IAIA hoặc IAIO.
- Trường hợp 1: Nếu người chồng có kiểu gen IAIA thì khả năng sinh con có nhóm máu O là 0 % (vì kiểu gen này không thể cho giao tử IO
- Trường hợp 2: người chồng có kiểu gen IAIO thì tỷ lệ này là 50% (vì kiểu gen này cho 2 loại giao tử IA và IO mỗi loại chiếm 50%)
(Nếu học sinh sử dụng sơ đồ lai vẫn cho điểm tối đa)
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,75đ
0,75đ
3 (2,5đ)
 Nguyên nhân của hiện tượng trên là do quan điểm trọng nam khinh nữ à lựa chọn giới tính của thai nhi dưới nhiều hình thức Hậu quả à làm mất cân bằng giới tính
Biện pháp phòng tránh:
+ Loại bỏ hoàn toàn tư tưởng trọng nam khinh nữ
+ Nghiêm cấm chẩn đoán giới tính thai nhi dưới mọi hình thức
+ Tuyên truyền đến mọi người hậu quả của việc mất cân bằng giới tính,..
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
4 (3,5đ)
a. Số nu của mỗi gen là:
 (nu)
Gen A: %A = %T = 20% à %G = % X = 30%
à Số nu mỗi loại của Gen A là:
(nu); (nu)
Gen a: % G = % X = 15% à %A = %T = 35%
à số nu mỗi loại của Gen a là:
 (nu); (nu)
b. Số nu mỗi loại của cả cặp gen Aa là:
A = T = 480 + 840 = 1320 (nu)
G = X = 720 + 360 = 1080 (nu)
Khi cặp gen nhân đôi liên tiếp 3 lần số nu mỗi loại môi trường cung cấp là:
 Amt = Tmt = 1320 x (23 - 1) = 9240 (nu)
 Gmt = Xmt = 1080 x (23 - 1) = 7560 (nu)
c. Nếu đột biến dị bội xảy ra tại cặp NST mang cặp gen trên à 2 loại giao tử là Aa và 0
- Đối với giao tử Aa: Số nu mỗi loại là:
 A = T = 480 + 840 = 1320 (nu)
 G = X = 720 + 360 = 1080 (nu)
- Với giao tử 0: Số nu mỗi loại là:
A = T = G = X = 0
0,25đ
0,25đ
0,5đ
0,25đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,25đ
5 (3đ)
Bé trai này bị bệnh Down. Người bị bệnh này trong bộ NST cặp NST số 21 có 3 chiếc
- Cơ chế phát sinh:
 Trong quá trình phát sinh giao tử, cặp NST số 21 của 1 bên P giảm phân không bình thường (các cặp khác giảm phân bình thường) kết quả là tạo ra 2 loại giao tử, 1 loại mang 2 NST của cặp, 1 loại không mang NST nào. Sự thụ tinh giữa 1 giao tử mang 2 NST của cặp số 21 với 1 giao tử bình thường à hợp tử chứa 3NST số 21 và phát triển thành trẻ bị bệnh Down.
- Nguyên nhân: 
 + Bên trong: Do rối loạn quá trình trao đổi chất trong cơ thể
 + Bên ngoài: Do các tác nhân vật lý, hóa học từ môi trường
1đ
1đ
0,5đ
0,5đ
6 (2đ)
a. Các tế bào đang ở kỳ giữa
Số tế bào của nhóm là: = 5 (tế bào)
b. số tế bào con tạo thành sau lần nguyên phân đầu tiên là:
 5x21 = 10 (tế bào)
Các tế bào con lại nguyên phân lien tiếp 5 lần, số NST mà môi trường cung cấp cho quá trình này là:
 10 x 8x (25 - 1) = 2480 (NST) 
 Số tế bào sinh trứng được tạo thành là: 10x 25 = 320 (tế bào)
Số trứng được tạo ra là: 320 trứng.
Số trứng được thụ tinh là = 160 (trứng)
Số hợp tử tạo thành là: 160 hợp tử
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,25đ
7 (4đ)
 - Kỹ thuật gen là các thao tác động lên ADN để chuyển một đoạn ADN mang một hoặc một cụm gen từ tế bào loài cho sang tế bào loài nhận nhờ thể truyền.
 - Kỹ thuật gen gồm 3 khâu:
 + Tách ADN của tế bào loài cho và tách phân tử ADN dùng làm thể truyền từ vi khuẩn hoặc virút 
+ Tạo ADN tái tổ hợp: dùng enzim cắt để cắt đoạn ADN cần ghép và cắt mở vòng ADN dùng làm thể truyền, sau đó dùng enzim nối ghép đoạn ADN cần chuyển vào ADN của vi khuẩn ở vị trí đã cắt.
+ Chuyển đoạn ADN tái tổ hợp vào tế bào vi khuẩn tạo điều kiện cho gen đã ghép được biểu hiện.
- Ứng dụng:
 + Tạo ra các chủng vi sinh vật mới
 + Tạo ra các giống cây trồng biến đổi gen
 + Tạo ra động vật biến đổi gen
1đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
0,5đ
Lưu ý: Nếu học sinh làm cách khác mà đúng bản chất vẫn cho điểm