Giáo án môn Ngữ văn 12 - Tiết 89, 90: Đương đầu với đàn cá dữ

Tiết 89 – 90(GV)	Ngày soạn:24/02/2005.
ĐƯƠNG ĐẦU VỚI ĐÀN CÁ DỮ
 (Ơ.Hêminguê)
A.1. Giúp HS nắm :
 - Những hình ảnh chính góp phần hun đúc nên tài năng độc đáo của H .
 - Thực chất của “Thế hệ mất đi”, “Thế hệ mất mát” .
 - Ng lí “tảng băng trôi” : sự thể hiện trên phương kĩ thuật viết và ý nghĩa dân chủ hóa tiểu thuyết, nắm vững thủ pháp kĩ thuật 
 - Đoạn trích là minh họa rất tiêu biểu cho đặc điểm sáng tác của H .
 2. Rèn luyện KN phân tích đoạn trích theo KT ng lí “tảng băng trôi” .
 3. Giáo dục : giá trị lao động và khát vọng sống cho HS .
B. Kiến thức tác giả, phân tích đoạn trích .
C. Phương pháp : Diễn giảng + Đàm thoại .
D. Thầy : Dặn HS chuẩn bị, cô đọng kiến thức cơ bản và hướng dẫn HS nắm KT .
 Trò : Đọc, chuẩn bị theo yêu cầu GV .
Đ. Các bước tiến hành :
 I. Ổn định lớp, ghi tên HS vắng .
 II. Bài cũ : - Aûnh hưởng của E đối với cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của A?
 - Tóm tắt nội dung cơ bản + chủ đề + NT bài thơ “Enxa trước ”
 III. Dàn bài mới :
 - “Ông già và biển cả” được viết vào cuối đời của H có người đã coi đây là “khúc hát của con thiên Nga”- Một tác phẩm nổi tiếng sau cùng của ông, trong T/P nổi bật là hình ảnh của ông già đánh cá : trong hành trình thưch hiện khát vọng dẫu có đơn độc và thất bại vẫn mang vẻ đẹp .
1) Những nét chính của nhà văn H? 
-Sự chuyển biến qua suốt quá 
trình sáng tác:từ “thế hệ vứt đi”
đến con người nhập cuộc, T.cực.
 - H mất (tự sát) 1961 tại Cu Ba .
 - “Bên kia sông và dưới vòm cây lá” .
2) Thế nào là nguyên lí “Tảng băng trôi”?
-Thể hiện một cách có hình ảnh
yêu cầu đ/v tác phẩm VC:hàm
ẩn bề sâu nhiều tầng nghĩa lớn
lao.
-GV gọi HS tóm tắt.
3) Ý nghĩa của tác phẩm?
*Sách ôn tập TN (trang 86) .
 - Mang vẻ đẹp nhân văn .
 - Là bản anh hùng ca, ca ngợi khát vọng và sức lao động của con người .
 - Cuộc đời chỉ có ý nghĩa khi con người có khát vọng và hạnh phúc ở đời là thước đo tầm vóc của con người chân chính .
 - GV củng cố, lí giải ý nghĩa .
?Vị trí đoạn trích?
4) Đại ý đoạn trích?
-HS đọc.
5) Hãy nêu hoàn cảnh tương phản giữa ông lão và đoàn cá dữ?
6) Thể trạng ông lãođược miêu tả ntn?
7) Vào thời điểm nào?
8) Hãy chỉ ra các chi tiết NT miêu tả hành động của ông lão khi vật lọân với đàn cá dữ?
9) Dù thất bại nhưng suy nghĩ của ông lão ra sao?
10) Nghệ thuật TBT được thể hiện ntn qua đoạn trích?
 - GV hướng dẫn HS tổng kết .
A. Giới thiệu chung :
 1. Tác giả: Huêminguê (1899 – 1961) là nhà văn Mĩ nỗi tiếng .
 a. Cuộc đời :
 - Sinh trưởng trong 1 gia đình khá giả tại thành phố nhỏ ngoại vi Chi ca gô .
 - Ông yêu thích thiên nhiên hoang dã, thích phiêu lưu mạo hiểm .
 - Làm phóng viên lúc 18 tuổi .
 - Tham gia 2 cuộc chiến tranh lớn của thế kĩ XX (chiến tranh thế giới I và II) .
 - Sau đại chiến I, H cùng một số nhà văn khác cảm thấy bị lạc lỏng trong hòa bình, họ thừa nhận thuộc “thế hệ vứt đi”, “thế hệ mất mát” nhưng không tiêu cực, chán nản, họ luôn theo đuổi những khát vọng lớn lao .
 - H là một nhà báo, nhà văn xông xáo, quen nét giản dị của người dân chất phác .
 b. Sự nghiệp sáng tác : của H khá đồ sộ .
 - Thành công ở cả 3 thể loại : truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch .
 - Tác phẩm tiêu biểu : “Giả từ vũ khí”, “Chuông nguyện hồn ai”, “Ông già và biển cả” → những tác phẩm làm tên tuổi của H lừng danh thế giới .
 - Nội dung chính : trong các sáng tác .
 + Tình yêu đối với những gì phiêu lưu mạo hiểm .
 + Khuyến khích những ai biết khiên trì phấn đấu cho quyền lợi chính đáng của con người .
 Þ 1954 H được tặng giải thưởng Nôben về văn chương .
 c. H là nhà văn đã đề xướng ng lí “tảng băng trôi” àbảy phần chìm chỉ một phần nổi. Một trong những biện pháp chủ yếu để thể hiện nguyên lí trên là dùng độc thoại nội tâm, kết hợp dùng các ẩn dụ, các biểu tượng .
 2. Tác phẩm : “Ông già và biển cả”
 a. Tóm tắt : (SGK)
 b. Ý nghĩa : con người nhỏ nhoi trước biển cả đầy hiểm nguy luôn có thể vùi dập người. Nhưng với ý không khuất phục con người có thể xem biển cả như bạn cùng vui sống. Đó là triết lí bi tráng mà H muốn gởi vào tác phẩm:con người có thể bị tiêu diệt nhưng không thể bị khuất phục(the man can be destroyed but not defeated).
 3. Đoạn trích :
 a. Vị trí : Cuối tác phẩm, mô tả trận đánh nhau cuối cùng với ca mập trước khi ông lão lên bờ .
 b. Đại ý : Thất vọng của ông lão đánh cá trong cuộc đương đầu tuyệt vọng với đàn cá dữ .
B. Phân tích : Cảnh chiến đấu vô vọng của ông lão đánh cá .
 1. Hoàn cảnh : thật bi đát qua NT tương phản với đại dương bao la .
- Một mình ông lão 74 - Một đàn cá mập khát
tuổi → mệt lã . mồi và cực kì hung 
- Thân cô thế cô → chỉ	hãn .	
có cái chày làm vũ khí - “Chiếc thuyền câu
- Lão bị bất ngờ, thụ chòng chành” → vì
động hoàn toàn . lưng cá đội cả con 
 thuyền .
 2. Thể trạng :
 - Kiệt sức sau cho 3 ngày 2 đêm đuổi bắt cá Kiếm .
 - Toàn thân tê cứng, nhức nhối khắp cơ thể xây xác vì vừa phải trải qua 1 cuộc vật lộn dữ dội với cá Kiến khổng lồ để dong nó vào bờ .
 3. Thời gian : lúc nửa đêm → vô cùng khó khăn (biển lạnh buốt các vết thương, đêm tối như bịt mắt ) .
 4. Hành động : Chống trả một cách điên cuồng bằng những đòn quyết liệt “vụt nhào nhào lên những chiếc đầu cá mập”, cái chày bị cá ngoạn tháo tay lái chiến đấu ; “lấy hết sức bình sinh  vụt túi bụi ra bốn phía”,“quật liên hồi”,khi tay lái gãy tiếp tục lấy mãnh gãy quật vào đuôi cá...
 5. Kết quả: Cá Kiến khổng lồ chỉ còn bộ xương. 
 6. Nhận thức : 
 - Thất bại nhưng lão vẫn ngộ nghễ “chúng mày nuốt đi lũ cá mập kia” → nuốt đi và tưởng tượng là vừa giết chết 1 con người .
 - Chiến bại vì lão đi quá xa → N thuật TBT .
 + Nghĩa nổi : con thuyền đánh cá của lão đi quá xa bờ .
 + Nghĩa chìm : lão đánh cá đi quá xa trong khát vọng .
C. Tổng kết :
 - NT : Độc thoại N tâm với những câu văn mô tả gọn, phát huy nhiều giác quan .
 - ND : con người lao động bình thường đã chiến bại trong một cuộc đương đầu không cân sức để thực hiện khát vọng lớn lao của mình .
 IV. Củng cố : - Tác giả H – NT “tảng băng trôi” .
 - Đoạn trích – Cuộc chiến không cân sức → khác vọng .
 V. Dặn dò : Nắm bài giảng, học thuộc dẫn chứng .
 Chuẩn bị : “Số phận con người”- M.SôlôKhốp (Tác giả, ND + NT của truyện) .
E. Rút KN :