Giáo án môn Ngữ văn 12 - Tiết 91, 92: Số phận con người

Tiết 91-92(GV)	Ngày soạn:27/02/2005.
SỐ PHẬN CON NGƯỜI
 (M. SôlôKhốp)
A.1- Giúp HS nắm những nét chính về M. SôlôKhốp, tài năng V.học của ông .
 - Qua đoạn trích, HS năm được ND + NT chính của tác phẩm .
 2. Rèn luyện KN phân tích nhân vật .
 3. Giáo dục : lòng nhân ái và sự khát khao cũng như niềm tin của con người . 
B. Những nét chính về nhà văn, nhân vật Xô cô lốp .
C. Phương pháp : Diễn giảng + Đàm thoại .
D. Thầy : hướng dẫn HS chuẩn bị, sọa bài và giúp HS phân tích .
 Trò : Chuẩn bị ở nhà .
Đ. Các bước tiến hành :
 I. Ổn định lớp, ghi tên HS vắng .
 II. Bài cũ : - Những nét chính về nhà văn Huêmin guê .
 - NT “tảng băng trôi” qua đoạn trích? 
 III. Dàn bài mới :
1) Những nét chính về tiểu sử M? 
 - Nhà văn hiện thực vĩ đại – theo quan niệm của ông, chủ nghĩa hiện thực ở thời đại CM mang tư tưởng “đổi mới, cải tạo cuộc sống vì hạnh phúc của con người” .
2) Sự nghiệp sáng tác của M ?
 * Trình bày thêm những điểm về “Sông Đông êm đềm” (SGK trang 68) .
3) Vắn tắt 3 chương T/P “SPCN”?
 - Chương I : Thời niên thiếu của Xôcôlốp → tham gia Hồng quân → cả nhà chết đói → chỉ mình anh sống, có vợ hiền và 3 con .
 - Chương II : Bị phát xít Đức bắt làm tù binh → trốn. Được tin bom giặc vùi chết vợ và con .
 - Chương III : Được tin con trai cả làm đại úy pháo binh, hai cha con cùng tiến về Béc lin hi vọng sẽ gặp mặt. Anh đã gặp nhưng chỉ để nhìn lại con lần cuối .
4) Nêu chủ đề của đoạn trích?
 - Phân tích theo nhân vật .
5) Tình cảnh của Xôcôlốp sau chiến tranh?
6) Qua sự quyết định bộc phát cho ta thấy điều gì ở con người X?
7) Khi nhận V làm con trai, Xôcô- lốp đã thể hiện tính chất người bố ntn? Nhận xét .
8) Trái tim X đã có sự thay đổi ntn?
9) Lý do hai bố con X → Kasarủ?
10) Bi kịch gì trong đời sống nội tâm của Xôcôlốp?
?Lí do hai bố con đến Kasarư?
11) Nhận xét về cuộc đời của bé V?
12) Sau khi được X nhận làm con, tâm trạng của V ntn?
 - GV hướng dẫn HS KL .
A. Giới thiệu chung : 
 1. Tác giả M. SôlôKhốp .
 a. Cuộc đời :
 - Sinh năm 1905 trong một gia đình nông dân ở Rôxtốp .
 - 15 tuổi đã tham gia đấu tranh, rồi tham gia Nội chiến .
 - 1922 giải ngũ, làm nhiều nghề để sống và viết văn .
 - 1939 được bầu làm Viện sĩ hàn lâm khoa học Liên Xô (cũ) .
 - 1965 được tặng giả Nôben về văn học .
 b. Sự nghiệp sáng tác : Vùng sông đông đã đêm lại nguồn cảm hứng phong phú cho sôlôkhốp – một người không được học hành từ nhỏ nhưng nghị lực, cần cù và lòng say mê văn chương của ông đã làm cho VH thế giới phải sửng sốt .
 * Tác phẩm tiêu biểu :
 - Sông Đông êm đềm .
 - Đất vở hoang .
 - Số phận con người 
 Þ M. Sôlôkhốp không những là nhà văn lớn của nước Nga mà còn là một trong những tên tuổi lớn của VH thế giới .
 2. Tác phẩm : “Số phận con người”.
 - Ra đời năm 1956 là một trong những thành tựu xuất sắc của M. sôlôkhốp sau chiến tranh .
 - Gồm phần mở đầu, phần hết và 3 chương .
 3. Đoạn trích :
 - Xuất xứ : chương III và một kết của truyện.
 - Chủ đề : Đoạn trích thể hiện lòng nhân ái và sự bao dung của con người → giá trị nhân văn sâu sắc .
B. Phân tích :
 1. Nhân vật Xôcôlốp :
 - Nhà cửa không còn, vợ con chết vì bom đạn. Phải đến nhà bạn ở nhờ → bất hạnh .
 - Lí do X quyết định nhận bé V làm con : thấy V lặng thinh tư lự, khi biết bố nó chết trận , mẹ bị bom chết trên tàu hỏa . V không biết , không nhớ mình từ đâu đến, không có ai thân thuộc → X nhân hậu .
 - X không kìm nén sư xúc động “những giọt nước mắt nóng hổi sôi lên ở mắt tôi” nhưng lập tức quyết định : “không thể để cho mình với nó chìm nghỉm riêng lẻ được! mình sẽ nhận nó làm con”, “ngay lúc ấy tâm hồn tôi bổng nhẹ nhõm và sáng bừng lên” .
à Quyết định có t/c bộc phát, xuất phát từ đày công 1 con người nhân hậu, không hề có sự tính toán tư lợi .
 - Xôcôlốp rất yêu thương con trai : mua quần áo, mũ dép .
 DC : + “Tôi thấy lòng vui không thể nào tả 
 xiết” .
 + “Đêm thì nhìn nó ngủ, khi thì thơm mái tóc xù của nó, trái tim tôi đã suy liệt nay trở lại êm dịu hơn ” .
 à Tấm lòng của người cha đ/v đứa con yêu quí .
 - Lý do hai bố con đến Kasarư:
 + Bị tước bằng lái xe .
 + Vô đau buồn → không thể ở lại một chổ mãi → bi kịch trong đời sống nội tâm : “hầu như đêm nào tôi cũng chim bao thấy những người thân đã quá cố”, “bao đêm thức giấc thì gối đẫm nước mắt” .
 à đau buồn vì nhớ đến người thân .
 Þ Bé V không thể lấp nổi khoảng đau thương quá lớn đã qua .
 - Chi tiết cuối : “2 con người côi cút  tổ quốc gọi” → Niềm tin bất diệt của con người .
 2. Bé Vania :
 - Cuộc đời bất hạnh : mồ côi 
 - Hình dáng : “bè bết dưa hấu  lan lút  đầu tóc rối bù” nhưng “cặp mắt như những ngôi sao đêm” → hình ảnh tội nghiệp (tâm hồn trong sáng) .
 - Sau khi nhận làm con → thực sự vui mừng, hạnh phúc : “nhảy chồm lên cổ  lúi rúi nhộn cả buồng lái ” .
C. Kết luận : 
 - Là T/P đầu tiên của VH Xô Viết nói về đau thương, mất mát của chiến tranh. Tác phẩm thấm đượm tinh thần nhân đạo : 
 + Tố cáo chiến tranh .
 + Lên tiếng : hãy quan tâm tới con người hơn .
 - Dẫn truyện khéo léo hợp lí, xây dựng nhân
vật sinh động và điển hình .
 IV. Củng cố : - Tác giả, tác phẩm .
 - Đoạn trích – giá trị ND + NT .
 V. Dặn dò : Đọc lại đoạn trích, nắm bài giảng .
 Chuẩn bị : Ôn tập VHNN, (lập bảng hệ thống kiến thức cơ bản) .
E. Rút KN :
 Có thể phân tích theo cách II : Cuộc sống của X sau chiến tranh .