Bài 49 Sự đa dạng của lớp thú

 PHÒNG GIÁO DỤC PHÚ LỘC TRƯỜNG THCS LỘC BỔN Giáo viên : TRƯƠNG THỊ ÁNH NGUYỆT BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ SINH HỌC LỚP 7 Kiểm tra bµi cũ Hãy so sánh đặc điểm cấu tạo và tập tính của thú mỏ vịt và kanguru thích nghi với đời sống của chúng? Bài 49: Bộ dơi: Bộ dơi và bộ cá voi sự đa dạng của lớp thú Bộ Dơi (Chiroptera) Bộ dơi có số loài nhiều thứ 2 trong lớp thú có khoảng 1100 loài chiếm 20% chỉ sau bộ gặm nhấm (chiếm 70%) Chúng ta thường gặp dơi ở đâu trong tự nhiên Dơi hoạt động vào mùa nào trong năm? Và thời gian nào trong ngày? 1. Dơi cã đặc điểm cấu tạo cơ thể như thế nµo để thích nghi với đời sống bay lượn? 2. C¸nh dơi kh¸c c¸nh chim như thế nµo? Đọc th«ng tin SGK mục I, xem hình, thảo luận th¶o luËn nhãm tr¶ lêi c¸c c©u hỏi sau: 3. Ph©n biệt c¸ch bay của dơi với c¸ch bay của chim? 4. Bộ dơi gồm cã mấy loại? Đặc điểm cấu tạo răng của chóng? 5. Dơi cã vai trß gì trong tự nhiªn? Em cần phải lµm gì để bảo vệ dơi phát triển? Phân biệt c¸ch bay của dơi với c¸ch bay của chim? - Dơi do chi sau yếu nên không thể nhún lấy đà như chim được nên phải từ trên cao thả mình xuống lấy đà rồi bay nên, dơi thường treo ngược cơ thể từ trên cao (do màng cánh rộng, thân nhỏ nên dơi bay thoăn thoắt, đổi chiều thay hướng một cách đột ngột) . Bộ dơi gồm có mấy loại? Đặc điểm cấu tạo răng của chúng? - Dơi ăn sâu bọ (bộ răng nhọn để dễ dàng phá vỏ kitin của sâu bọ) - Dơi ăn quả: lưỡi dài, có nhiều gai sừng để bào quả Bộ dơi có koảng 70% số loài ăn sâu bọ số còn lại chủ yếu ăn hoa quả , một số ít ăn thịt , dơi cần thiết cho sinh thái bởi chúng đóng vai trò thụ phấn cho hoa hay phát tán hạt cây Dơi có vai trò gì trong tự nhiên? * Chúng ta cần phải làm gì để bảo vệ loài dơi và giúp chúng phát triển Sống trong các hang động , kiếm ăn về ban đêm tại sao khi bay dơi không va vào các chướng ngại vật? Cơ quan phat ra siêu âm Cơ quan hướng siêu âm dội lại Hiện nay ở Việt Nam số lượng các loài dơi được phát hiện có tới 107 loài, 31 giống, 7 họ.Loài dơi đặc biệt chú ý đó là loài Dơi Ngựa. Đây là loài dơi to nhất thế giới có thể đạt tới trọng lượng 1,5kg và sải cánh dài 2m. Dơi Ngựa chia thành: Dơi Ngựa lớn, dơi Ngựa nhỏ và dơi Ngựa Thái Lan. Loài dơi nổi tiếng ở chùa Dơi (Sóc Trăng) và chùa cũ Lịch Hội Thượng (huyện Long Phú, Sóc Trăng) chính là dơi Ngựa Thái Lan, loài dơi này hiện chỉ còn duy nhất ở tỉnh Sóc Trăng với số lượng không nhiều khoảng 3.000 cá thể. Người ta đã săn bắt dơi bán cho nhà hàng đặc sản , theo khảo sát 2004 thì giá 1 con dơi bé là 150.000 đồng; đến nay thì giá đã vọt lên thành 250.000đ - 300 000 đồng/con " bảo sao người ta không đổ xô đi bắt chúng”. Mỗi năm dơi ngựa chỉ đẻ một lứa, mỗi lứa lại chỉ đẻ một con, rất hiếm trường hợp sinh đôi. Tỷ lệ dơi sống và sinh trưởng cho tới khi trưởng thành thường chỉ chiếm 70-75% tổng số dơi non được sinh ra hàng năm. Không những thế, những con dơi cái thường kén chọn rất kỹ bạn tình. Với tốc độ suy giảm như thế này "nguy cơ tuyệt chủng của loài dơi ngựa ở Việt Nam là cực cao”. Loài dơi ở Việt Nam Dơi cũng biết bay, tại sao không xếp dơi vào lớp chim? - Tuy có đời sống bay lượn như chim nhưng dơi thuộc loài thú vì: Thân có lông mao bao phủ, miệng có răng phân hóa, đẻ con và nuôi con bằng sữa. - Tuy nhiên dơi còn có biểu hiện gần thú bậc thấp: con non yếu, bán cầu não nhỏ, nhẵn chưa phát triển. Em rút ra kết luận gì về cấu tạo ngoài và tập tính của dơi? Bài 49: Bộ dơi: Bộ dơi và bộ cá voi 2. Bộ cá voi: sự đa dạng của lớp thú * Bộ dơi là thú có cấu tạo thích nghi với đời sống bay - Chi trước biến đổi thành cánh, màng cánh rộng, thân ngắn và hẹp nên có cách bay thoăn thoắt, thay hướng đổi chiều linh hoạt - Chân yếu có tư thế bám vào cành cây treo ngược cơ thể. Khi bắt đầu bay chân rời vật bám, tự động buông mình từ trên cao Cá heo Cá voi xanh Cá nhà táng Cá heo Một số đại diện trong bộ cá voi 1. Cơ thể cá voi có những biến đổi như thế nào để thích nghi với đời sống ở nước? 2. Tìm các đặc điểm chứng tỏ chi trước biến đổi thành vây bơi nhưng vẫn có cấu tạo như chi ở động vật có xương sống ở cạn? Đọc thông tin SGK mục II, xem hình, thảo luận nhóm và trả lời các câu hỏi sau: 3 .Cách lấy thức ăn của cá voi như thế nào? 4. Trong bộ cá voi có những đại diện nào? 5. Tìm hiểu thêm một số thông tin khác về cá voi? 1. Cơ thể cá Voi có những biến đổi như thế nào để thích nghi với đời sống ở nước? Cơ thể hình thoi, chi trước biến thành vây, chi sau tiêu giảm, phía sau mình có vây đuôi nằm ngang (rất khỏe), bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc. Xem hình và trả lời các câu hỏi sau: Cá voi 2. Tìm các đặc điểm chứng tỏ chi trước biến đổi thành vây bơi nhưng vẫn có cấu tạo như chi ở động vật có xương sống ở cạn? Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo, song vẫn được nâng đỡ bởi các xương chi như ở động vật có xương sống ở cạn. Xương cánh Xương ống tay Xương bàn tay Xương ngón tay Xem hình và trả lời các câu hỏi 3. Cách lấy thức ăn của cá voi như thế nào? Không có răng, hàm trên có nhiều tấm sừng rủ xuống như cái sàng lọc nước, lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng (khi bơi thỉnh thoảng cá voi ngậm miệng lại để lấy thức ăn) 4.Trong bộ cá voi có những đại diện nào ? Nặng 200 tấn đến 300 tấn, thậm chí có thể tới 400 tấn Kích thước: 25-27 m .Cá voi xanh có lớp mỡ dày. mạch máu rộng khoảng 1,5m. Tuổi thọ trung bình: 35-40 năm có thể lên đến 80-90 năm Cá voi xanh Em biết gì về loài cá heo? - Cá voi tuy hình dạng ngoài giống cá, sống ở nước, nhưng vẫn mang đặc điểm của thú:+ Hô hấp bằng phổi.+ Đẻ con và nuôi con bằng sữa Em rút ra kết luận gì về cấu tạo ngoài cá voi thích nghi đời sống trong nước? 4.Tại sao cũng là “cá” sống ở nước mà lại xếp cá voi vào lớp thú Bài 49: Bộ dơi: Bộ dơi và bộ cá voi 2. Bộ cá voi: * Bộ Cá Voi thích nghi với đời sống hoàn toàn trong nước. - Cổ rất ngắn. - Lớp mỡ dưới da rất dày. - Chi trước biến đổi thành chi bơi, có dạng bơi chèo. - Vây đuôi nằm ngang, bơi bằng cách uốn mình theo chiều dọc. - Cơ thể hình thoi Sự đa dạng của lớp thú Em biết gì về loài cá heo? *Em có hiểu biết thêm thông tin gì về cá voi? Xác cá voi phát hiện năm 2004 tại Vân Đồn -Quảng Ninh . Bộ xương hiện đang được trưng bày tại bảo tàng tỉnh So sánh cấu tạo ngoài và tập tính ăn của dơi và cá voi Đáp án Cánh da Nhỏ yếu Đuôi ngắn Bay không có đường bay rõ rệt Sâu bọ. Răng, nhọn, sắc, răng phá vỡ vỏ cứng của sâu bọ Vây bơi Tiêu biến Vây bơi Bơi uốn mình theo chiều dọc Tôm, cá, động vật nhỏ Không có răng ,lọc mồi bằng các khe của tấm sừng miệng Đánh dấu  vào  cho ý trả lời đúng nhất ở các câu sau: 1. Cấu tạo cơ thể dơi thích nghi với đời sống bay lượn vì:  a) Chi trước biến đổi thành cánh  b) Thân nhỏ  c) Chân yếu  d) Cả a, b đều đúng 2. Cá voi có cấu tạo cơ thể thích nghi với đời sống dưới nước:  a) Cơ thể hình thoi, lớp mỡ dưới da dày  b) Vây đuôi nằm ngang, bơi uốn mình theo chiều dọc  c) Chi trước biến đổi thành vây bơi dạng bơi chèo  d) Cả a, b, c đều đúng   Củng cố: 3. Hãy chọn các cụm từ : rời vật bám , thích nghi , treo ngược , có cách bay. Điền vào chỗ trống (……….) để hoàn chỉnh các câu sau: Bộ dơi là thú có cấu tạo ………………… với đời sống bay : chúng có màng cánh rộng , thân ngắn và hẹp nên ………………… thoăn thoắt , thay hướng , đổi chiều linh hoạt . Chân yếu có tư thế bám vào giá thể ………………… cơ thể . Khi bắt đầu bay chân ………………… tự buông mình từ trên cao. thích nghi có cách bay treo ngược rời vật bám a b c d Hướng dẫn về nhà Học thuộc bài. Hoàn tất các câu trả lời trong sách BT Sưu tầm tranh ảnh của bộ ăn sâu bọ, bộ gặm nhấm, bộ ăn thịt Cám ơn quý thầy cô đã đến dự Xin trân trọng kính chào