Bài giảng môn học Ngữ văn khối 12 - Tiết dạy: Đàn ghi ta của Lor - Ca

THANH THẢOĐÀN GHI TA CỦA LOR-CAThánh đường Sagrada Familia – biểu tượng của đất nước Tây Ban NhaBÀI HÁT :NẾU TÔI CHẾT HÃY CHÔN TÔI VỚI CÂY ĐÀN GHI TASáng tác : Thanh Tùng, Huỳnh Phước LiênLời : Huỳnh Phước LiênNhạc : Thanh TùngThể hiện : Việt Hoàn I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giảCâu 1: Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.Tác phẩmNhững người đi tới biểnDấu chân qua trảng cỏNhững ngọn sóng mặt trờiKhối vuông ru bíchTừ một đến một trămViết về chiến tranh và hậu chiến thể hiện suy tư và trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại "tiếng nói trung thực của một thế hệ cầm súng đầy tự giác trước lịch sử". 2. Bài thơHoàn cảnh sáng tác :Đồng điệu với Lorca và tiếng đàn của ôngLấy cảm hứng trực tiếp từ những giây phút bi phẫn trong tâm hồn của ông→ Thanh Thảo sáng tác bài “Đàn ghi ta của Lorca” trong tập “Khối vuông ru-bích” (1985)CÊu trócru-bichCÊu tróc th¬ m« h×nh më ph¸ bá khu«n mÉu, gi¶i phãng c¶m xóc vµ t­ëng t­îngThanh Thảo nói : “Lorca là một nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng. Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ, Lorca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc tưởng niệm ông”Thể thơThơ tự do mang phong cách siêu thực - tượng trưng, không có dấu chấm câuCách trình bày : lấy di chúc của Lorca làm đề từ, viết thường các từ đầu dòngNhịp điệu biến hoá linh hoạt, có sự mô phỏng tiếng đànHình ảnh gợi nhiều liên tưởng, ẩn dụII. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢNBố cục :- 6 dòng đầu : hình ảnh Lorca con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha12 dòng tiếp : sự đồng cảm và suy nghĩ về cái chết của Lorca, sự dang dở của khát vọng đổi mớiCòn lại : suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ cuộc sống của Lorca.Nhan đề và câu đề từTựa đề bài thơ và lời đề từ “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” gợi lên trong bạn điều gì -Đàn ghi ta là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha -Đàn ghi ta gắn bó với Lor - ca -Tình yêu say đắm của Lor - ca với nghệ thuật, với đất nước Tây Ban Nha; là biểu tượng cho con đường nghệ thuật của tác giả, khát vọng cao cả mà Lor - ca nguyện phấn đấu suốt đời. -”hãy chôn tôi với cây đàn” ước nguyện cao đẹp của người nghệ sĩ chân chính Lòng yêu mến, kính trọng và khâm phục của tác giả.Khi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn Lêi th¬ kh¬i nguån, dÉn d¾t dßng c¶m xóc m·nh liÖt cña Thanh Th¶o vÒ c¸i chÕtcña Lor-ca.Lµ mét lêidi chóc sím-> t×nh yªu cña Lor-ca víi nghÖ thuËt, víi xø së T©y Ban Nha Lời đề từGHI NHỚBao giờ tôi chết,hãy chôn tôi với cây đàn ghi tatrong cát.Bao giờ tôi chết,hãy chôn tôi giữa những hàng cam và đám bạc hà.Bao giờ tôi chết,xin hãy chôn tôitrong chiếc chong chóng gióBao giờ tôi chết !1. Lorca và đất nước Tây Ban Nha (6 câu)những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-lađi lang thang về miền đơn độcvầng trăng chuếnh choángtrên yên ngựa mỏi mònnhững tiếng đàn + bọt nước Cảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, dường như tròn trịa, trẻ trung, nhảy nhót, lúc hiện lúc tan, nhưng tan rồi lại hiện; mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệtáo choàng đỏ gắt Hình ảnh gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban NhaGợi hình dung về một đấu trường đặc biệt Khát vọng dân chủKhát vọng cách tân nghệ thuậtNền chính trị độc tàiNền nghệ thuật già nuali-la li-la li-la Vừa là những nốt nhạc ghi ta vừa là tên một loài hoa ở Tây Ban Nha“vầng trăng” ; “ yên ngựa”Không gian thảo nguyên bát ngát, mênh mông* Hình ảnh Lor-Ca trên phông nền văn hoá dân tộc mìnhÁo choàngYên ngựaTiếng đàn bọt nướcVầng trăng chuếnh choángKị sĩ đơn độc Lãng du, phóng khoángDu ca yêu tự do và thầm lặng Tác giả đã gợi lên được hình ảnh của Lor-ca, người nghệ sĩ tự do, tài hoa, sống giữa thời đại bạo tàn của chế độ độc tài Frăng-cô và nền nghệ thuật già nua, vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ, nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy.2. Cái chết oan khuất và sự đồng cảm của tác giả (12 câu)Tây Ban Nha hát nghêu ngaobỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏLorca bị điệu về bãi bắnchàng đi như người mộng duHình ảnh thựctiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấytiếng ghi ta lá xanh biết mấytiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tantiếng ghi ta ròng ròng máu chảyHình ảnh tượng trưngNghệ thuật đặc sắc-Hoán dụTiếng đànÁo choàng bê bết máuCuộc đời Lor-caCái chết-Ẩn dụGhi ta nâuGhi ta lá xanhGhi ta trònTượng trưngbầu trời, cô gáibọt nước vỡ tanNhân hoáròng ròng máu chảyẨn dụ chuyển đổi cảm giácMàu sắc tượng trưng siêu thựcTiếng ghi taNâuMàu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khối, dòngĐau đớn * B»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Ëm mµu s¾c t­îngtr­ng, Thanh Th¶o ®· phôc sinh gi©y phót bi phÉn nhÊt trong cuéc ®êi Lor-ca, thÓ hiÖn niÒm xãt th­¬ng cña m×nh mét c¸ch Ên t­îng vµ ®Çy ¸m ¶nh.3. Niềm xót thương và sự giải thoát của Lorca (13 câu)không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếng Nỗi tiếc xót cho hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của nghệ sĩ Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật do Lorca tạo nênĐường chỉ tay đã đứtDòng sông rộng vô cùngLorca bơi sang ngangTrên chiếc ghi ta màu bạcChàng ném lá bùa cô gái Di-ganVào xoáy nướcChàng ném trái tim mìnhVào lặng yên bất chợtLi-la li-la li-la Hữu hạnVô hạnLorca bơi qua con sông cuộc đời để đi vào cõi bất tử trên một chiếc ghi ta Chiếc ghi ta màu bạcMàu của sự trong sạch, gợi lên sự tinh khiết, sự phản chiếu lung linhLà biểu tượng của sự chân thật, ngay thẳng, không chịu quỳ gối trước bất công; sự chân thành, trung thực với chính mình, với mọi ngườiĐường chỉ tay đã đứtDòng sông rộng vô cùngLorca bơi sang ngangTrên chiếc ghi ta màu bạcChàng ném lá bùa cô gái Di-ganVào xoáy nướcChàng ném trái tim mìnhVào lặng yên bất chợtLi-la li-la li-la Hữu hạnVô hạnLorca bơi qua con sông cuộc đời để đi vào cõi bất tử trên một chiếc ghi ta Sự giã từ của Lorca với cuộc sống để đi vào cõi vĩnh hằngÂm vang của cuộc sống bất tử, cái chết đã nở những đoá hoa Với hình ảnh đầy chất mộng, chất thơ, tác giả tưởng tượng sự giã từ của Lorca : thanh thản, đậm chất nghệ sĩ Tấm lòng Thanh Thảo : đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn trong giờ khắc bi thương nhất.Lor-caMét t©m hånbÊt diÖt cïng sùbÊt tö cña nghÖ thuËt ch©nchÝnh Mét c¸i chÕt bi phÉn bëi nh÷ng thÕ lùc tµn ¸c Mét nghÖ sÜ c« ®¬n ®Êu tranh cho tù do vµ cho sù nghiÖp c¸ch t©n nghÖ thuËt H×nh t­îng Lor-caIII.Tæng kÕtNghệ thuật Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, tự sự và trữ tình. Bài thơ đã toát lên vẻ đẹp thơ Thanh Thảo - hiện đại theo phong cách tượng trưng, siêu thựcb. Nội dung : vẻ đẹp nhân văn Qua bài thơ, tác giả thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lorca và thái độ ngưỡng mộ một nghệ sĩ khao khát tự do, dân chủ, luôn mong muốn sự cách tân nghệ thuật và nghệ thuật phải luôn đi tới không ngừng.