Bài giảng môn học Ngữ văn khối lớp 12 - Tiết dạy: Sóng

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚPKIỂM TRA KIẾN THỨC CŨ 1. Anh bỗng nhớ em như đông về nhớ rét Tình yêu ta như cánh kiến hoa vàng (Tiếng hát con tàu – Chế Lan Viên)2. Em bảo anh đi điSao anh không đứng lạiEm bảo anh đứng lại Sao anh vội đi ngayLời nói thoảng gió bayĐôi mắt buồn đẫm lệSao mà anh ngốc thếKhông nhìn vào mắt em(Silva Kaputikyan – Armenia). Các câu thơ trên có chung một đề tài. Đó là đề tài gì?Các câu thơ trên có chung một đề tài. đề tài tình yêu.XUÂN QUỲNHXUÂN QUỲNHI. TIỂU DẪN1. Tác giả Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê ở làng La Khê, Hà Đông. Tuổi thơ chịu nhiều thiệt thòi: mồ côi mẹ từ nhỏ. Cuộc đời nhiều vất vả, lo âu.* Cuộc đời:* Sự nghiệp:“Em trở về đúng nghĩa trái tim em Là máu thịt đời thường ai chẳng cóCũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữaNhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi”. (TỰ HÁT)“Anh có nghe hoa rơiQuanh chỗ mình đứng đóAnh ơi sao chẳng nóiHoa ơi sao lặng thinhĐốt lòng em câu hỏiYêu em nhiều không anh ?”. (MÙA HOA ROI) Các tác phẩm chính: Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của người phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị đời thường. Năm 2001: được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. XUÂN QUỲNHI. TIỂU DẪN1. Tác giả Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê ở làng La Khê, Hà Đông. Tuổi thơ chịu nhiều thiệt thòi: mồ côi mẹ từ nhỏ. Cuộc đời vất vả, đa đoan.* Cuộc đời:* Sự nghiệp: Các tác phẩm chính: Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của người phụ nữ nhiều trắc ẩn, vừa hồn nhiên, tươi tắn, vừa chân thành, đằm thắm và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị đời thường. Năm 2001: được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Xuân Quỳnh là nữ thi sĩ của hạnh phúc đời thường. Đó là một gương mặt thơ đầy nữ tính, là nhà thơ trẻ tiêu biểu thời kỳ kháng chiến chống Mỹ..XUÂN QUỲNHI. TIỂU DẪN1. Tác giả:2. Tác phẩm: Hoàn cảnh sáng tác: trong chuyến đi thực tế ở vùng biển Diêm Điền, Thái Bình vào ngày 29 - 12 - 1967. In trong tập “Hoa dọc chiến hào”. Chủ đề: viết về tình yêu (lời tự hát của trái tim phụ nữ khi yêu). Bố cục: Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bểÔi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻTrước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauCon sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ đượcLòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương BắcDẫu ngược về phương NamNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phươngỞ ngoài kia đại dươngTrăm nghìn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vàn cách trởCuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ XUÂN QUỲNHXUÂN QUỲNHI. TIỂU DẪN1. Tác giả:2. Tác phẩm: Bố cục: 2 đoạn: - Hình tượng trong bài thơ:HÌNH TƯỢNG SÓNGHÌNH TƯỢNG EMTÂM TRẠNG NGƯỜI CON GÁI KHI YÊUXUÂN QUỲNHDữ dội > vượt qua giới hạn chật hẹp hướng tới điều mà trái tim mách bảo (quan niệm mới, hiện đại về tình yêu). II. ĐỌC HIỂU1. Khổ 1,2: Sóng – biểu tượng của khát vọng trong tình yêuEM=> SÓNG là ẩn dụ chỉ tâm trạng của người con gái khi yêu, là biểu tượng cho khát vọng tình yêu.XUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂU2. Các khổ còn lại: Sóng – những sắc thái của tình yêu tinh tếTHẢO LUẬN NHÓM(theo bàn, thời gian 05 phút)Nhóm 1: Khổ 3,4Câu 1: Nhân vật em suy nghĩ về đìều gì? Những từ ngữ nào thể hiện suy nghĩ ấy?Câu 2: Nhà thơ muốn nói gì về tâm trạng của người con gái khi yêu? Nhóm 2: Khổ 5Câu 1: Nỗi nhớ của nhân vật sóng và em được miêu tả như thế nào? Chỉ ra sự độc đáo trong việc diễn tả tâm trạng ấy.Câu 2: Qua tâm trạng trên nhà thơ muốn nói gì về người con gái khi yêu? Nhóm 3: Khổ 6,7Câu 1: Điểm hướng đến của sóng và em có gì đặc biệt? Các biện pháp tu từ để thể hiện điều đó?. Câu 2: Tác giả mượn hình ảnh con sóng hướng tới bờ để nói phẩm chất nào trong tình yêu?Nhóm 4: Khổ 8,9Câu 1: Nhân vật em có khát khao gì? Nhà thơ đã diễn tả những khát khao ấy như thế nàoCâu 2: Nhịp đập cháy bỏng trong trái tim người con gái khi yêu là gì? XUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂU- Khổ 3,4 Tình yêu là một hiện tượng tâm lý tự nhiên đặc biệt đầy bí ẩn, khó giải thích về khởi nguồn và thời điểm của nó. YÊU LÀ THẮC MẮC, NGHĨ SUY, TRĂN TRỞ2. Các khổ còn lại: Sóng – những sắc thái tình yêu tinh tế.+ Điệp từ, điệp cấu trúc câu,câu hỏi tu từ -> khắc sâu sự suy tư trăn trở của người con gái. -> Sự bất lực của người con gái thật dễ thương và dễ hiểu. Tình yêu như gió trời như sóng biển rộng lớn thẳm sâu và bất ngờ, làm sao hiểu hết đượcĐố ai định nghĩa được tình yêuCó khó gì đâu một buổi chiềuNó chiếm hồn ta bằng nắng nhạtBằng mây nhẹ nhẹ gió hiu hiu NHÓM 1+ Nhân vật em truy tìm khởi nguồn của tình yêu: Sóng nỗi nhớ vượt mọi không gian, thời gian, đi qua tiềm thức, cồn cào da diết không thể nào yên, không thể nào nguôi tựa như sóng biển triền miên vô hồi vô hạn.2. Các khổ còn lại: Sóng – những sắc thái tình yêu tinh tế.NHÓM 2- Khổ 3,4: YÊU LÀ THẮC MẮC, NGHĨ SUY, TRĂN TRỞ- Khổ 5:XUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂU2. Các khổ còn lại: Sóng – những sắc thái của tình yêu tinh tế* Nhớ ai bổi hổi bồi hồiNhư đứng đống lửa như ngồi đống than. * Đêm nằm lưng chẳng bén giườngMong trời mau sáng ra đường gặp anhXUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂU- Khổ 5:sóng nhớ bờ ngày đêm không ngủ được  Em nhớ anhCả trong mơ còn thức  + Nhớ là tín hiệu không thể thiếu được của tình yêu khi xa cách. Xuân Quỳnh bộc lộ khát khao yêu của người con gái thật chân thành mãnh liệt : sóng khao khát tới bờ; em khao khát có anh.2. Các khổ còn lại: Sóng – những sắc thái tình yêu tinh tế.NHÓM 2 => Tình yêu đồng hành với nỗi nhớ. YÊU LÀ NHỚ NHUNG, CHỜ ĐỢIKhổ 3,4: YÊU LÀ THẮC MẮC, NGHĨ SUY, TRĂN TRỞ- Khổ 5:XUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂUKhổ 6,7+ Trăm ngàn con sóng: tới bờEm: hướng về một phương -> phương anhNiềm tin, sự đợi chờ trong tình yêu. Xuân Quỳnh đã tuyệt đối hoá sự thuỷ chung trong tình yêu thành tấm gương soi cho bao đôi lứa. + Biện pháp điệp từ, đối: dẫu xuôi > YÊU LÀ KHÁT KHAO2. Các khổ còn lại: Sóng – những sắc thái tình yêu tinh tế.NHÓM 4+ Nhạy cảm với sự chảy trôi của thời gian.- Khổ 3,4: YÊU LÀ THẮC MẮC, NGHĨ SUY, TRĂN TRỞ- Khổ 5: YÊU LÀ NHỚ NHUNG CHÁY BỎNG - Khổ 6,7: YÊU LÀ CHUNG THUỶ, ĐỢI CHỜ - Khổ 8,9 Nhân vật em:XUÂN QUỲNHĐoạn 1: Khổ 1,2Sóng – biểu tượng của khát vọng trong tình yêu: dữ dội và dịu êm ồn ào và lặng lẽĐoạn 2: Các khổ còn lạiSóng – những sắc thái tình yêu tinh tế: nghĩ suy, nhớ nhung, thuỷ chung và khát khao.EM1. Nội dung:2. Nghệ thuật:- Xây dựng 2 hình tượng sóng và em độc lập mà khăng khít- Nhịp thơ như nhịp sóng: thể thơ 5 chữ, cách ngắt nhịp linh hoạt- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: nhân hóa, ẩn dụ, so sánh, điệp, đối. Bài thơ cho thấy tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người: hãy yêu và trân trọng tình yêuIII. TỔNG KẾT Bài thơ là lời tự hát của một tâm hồn phụ nữ đang yêu: vừa nồng nàn, đắm say, chung thủy vừa mạnh mẽ đầy khát khao. LUYỆN TẬP Tìm những cặp biểu tượng trong tình yêu nam nữ. Quan niệm của em về một tình yêu đẹp. HƯỚNG DẪN CHUẨN BỊ BÀI MỚIChẳng dại gì em ước nó bằng vàng Trái tim em, anh đã từng biết đấy Anh là người coi thường của cải Nên nếu cần anh bán nó đi ngay Em cũng không mong nó giống mặt trời Vì sẽ tắt khi bóng chiều đổ xuống Lại mình anh với đêm dài câm lặng Mà lòng anh xa cách với lòng em Em trở về đúng nghĩa trái tim Biết làm sống những hồng cầu đã chết Biết lấy lại những gì đã mất Biết rút gần khoảng cách của yêu tin Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em Biết khao khát những điều anh mơ ước Biết xúc động qua nhiều nhận thức Biết yêu anh và biết được anh yêu Mùa thu nay sao bão giông nhiều Những cửa sổ con tàu chẳng đóng Dải đồng hoang và đại ngàn tối sẫm Em lạc loài giữa sâu thẳm rừng anh Em lo âu trước xa tắp đường mình Trái tim đập những điều không thể nói Trái tim đập cồn cào cơn đói Ngọn lửa nào le lói giữa cô đơn Em trở về đúng nghĩa trái-tim-em Là máu thịt, đời thường ai chẳng có Cũng ngừng đập lúc cuộc đời không còn nữa Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi (Xuân Quỳnh, Tự hát, Nxb Tác phẩm mới, 1984 )TỰ HÁTXUÂN QUỲNHMỘT SỐ SÁNG TÁC CỦA XUÂNQUỲNHXUÂN QUỲNHCác khổ 1,2,3,4:Khổ 1,2: Hành trình của sóng, của trái tim người con gáiKhổ 3,4: Suy nghĩ về cội nguồn của sóng và của tình yêuCác khổ 5,6,7,8,9Khổ 5: Nỗi nhớ da diết: tín hiệu của tình yêu cháy bỏngKhổ 6,7: Chung thủy – một phẩm chất cao qúy của tình yêuKhổ 8,9: Em khát khao được hóa thân vĩnh viễn trong tình yêuEM1. Nội dung Bài thơ là lời tự hát của một tâm hồn phụ nữ đang yêu: vừa nồng nàn, chung thủy (truyền thống) vừa muốn vượt mọi thử thách (hiện đại). 2. Nghệ thuật- Xây dựng 2 hình tượng sóng và em tuy hai mà một- Thể thơ 5 chữ, cách ngắt nhịp linh hoạt -> nhịp thơ như nhịp sóng- Sử dụng nhiều biện pháp tu từ: nhân hóa, ẩn dụ, so sánh, điệp, đối. Bài thơ cho thấy tình yêu là một tình cảm cao đẹp, một hạnh phúc lớn lao của con người: hãy yêu và trân trọng tình yêuIII. TỔNG KẾTXUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂU2. Các khổ còn lại: Sóng – biểu tượng của tình yêu nồng nàn, chung thủy HÌNH TƯỢNG SÓNGHÌNH TƯỢNG EMKhổ 5Con sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcsóng nhớ bờCả trong mơEm nhớ anhNhớ lúc thức* Nhớ là tín hiệu không thể thiếu được của tình yêu khi xa cách. Tình yêu đồng hành với nỗi nhớ. * Điệp từ, điệp cú pháp, điệp cấu trúc câu, nhân hóa, đối lập cùng với nhịp thơ linh hoạt, số câu nhiều hơn-> nỗi nhớ vượt mọi không gian, thời gian, đi qua tiềm thức, cồn cào da diết không thể nào yên, không thể nào nguôi tựa như sóng biển triền miên vô hồi vô hạn.XUÂN QUỲNHII. ĐỌC HIỂU2. Các khổ còn lại: Sóng – biểu tượng của tình yêu nồng nàn, chung thủy HÌNH TƯỢNG SÓNGHÌNH TƯỢNG EMXUÂN QUỲNHXUÂN QUỲNHXUÂN QUỲNH