Bài giảng Môn Lịch sử lớp 8 - Hà Nội 5 cửa ô và các cửa ô quân ta vào Giải phóng Thủ đô

Hà Nội 5 cửa ô& các cửa ô quân ta vào Giải phóng Thủ đô Nhân ngày giải phóng thủ đô 10/10/1954 tìm hiểu về 5 cửa ô Hà Nội & những cửa ô đã dẫn quân ta vào giải phóng Thủ đô. ---------- PHH sưu tầm 9 - 10 - 2014 5 cửa ô “Tiến về Hà Nội” Từ đầu những năm 1949-50 của thế kỷ trước, cố nhạc sĩ Văn Cao đã có những lời ca tiên tri đầy hào sảng cho Ca khúc “Tiến về Hà Nội”: “Năm cửa ô đón mừng-Khi đoàn quân tiến về…” Thế là từ đấy, vì bài hát quá hay, được hát đi hát lại, thành ra hằn sâu trong nếp nghĩ mọi người, rằng Hà Nội xưa và đến lúc ấy, vẫn có 5 cửa ô, và: Quân ta đã về giải phóng Thủ đô bằng 5 cửa ô Hà Nội xưa có nhiều cửa ô Sự thực lịch sử Hà Nội xưa có nhiều cử ô Theo sách “Bắc thành dư địa chí” soạn hồi đầu thế kỷ XIX thì Hà Nội có tới 21 cửa ô Vào năm 1831, khi vua Minh Mạng cho thành lập “Tỉnh Hà Nội”, thì khu vực “tỉnh thành” (tức: “nội thành”) đã được vẽ bản đồ ngay. Ở tấm bản đồ “Tỉnh thành Hà Nội” năm 1831 ấy, thấy ghi rõ tên (chữ Hán) và vị trí của 16 cửa ô Ý nghĩa “năm cửa ô” Hà Nội? Hình tượng ngôi sao vàng 5 cánh trên lá quốc kỳ đỏ thắm, chính là niềm cảm hứng mãnh liệt để sáng tác văn nghệ của nhiều tác giả thời này. Và, con số 5 của những cánh sao vàng đã được chuyển hóa để thành con số tượng trưng (phiếm chỉ) cho nhiều thực thể khác, trong đó có các cửa ô Hà Nội. Cố nhạc sĩ Văn Cao,đã nói rõ rằng ông viết lời ca của bài “Tiến về Hà Nội” với cảm hứng về “5 cánh sao vàng” như vậy. Tìm hiểu 5 cửa ô Hà Nội Ô Chợ Dừa Hà Nội Ô Chợ Dừa tên chữ là Thịnh Quang, là một cửa ô của Hà Nội xưa, nằm về phía tây của kinh thành Thăng Long. Xưa kia nơi đây có chợ nhỏ họp dưới hàng dừa rợp bóng bát ngát; Hình tương trên một phần đã giải thích tên gọi quen thuộc của cửa ô, lại hiện lên với vẻ sầm uất, nhộn nhịp của cảnh chợ của Đô thành Thăng long xưa. Hiện nay,Ô Chợ Dừa nằm ở ngã sáu của các phố Khâm Thiên, Tôn Đức Thắng, Đê La Thành, Nguyễn Lương Bằng, Xã Đàn. (Bản đồ phường Ô chợ Dừa) Cửa ô Quan Chưởng Ô Quan Chưởng hay còn gọi là ô Đông Hà, nằm ở phía Đông thành đất bao quanh Kinh thành Thăng Long. Hiện cửa ô còn nguyên lối tam quan với cửa chính và hai cửa phụ hai bên, trên nóc cửa chính có vọng lâu, tường phía trái cửa chính có gắn một tấm bia đá do Tổng đốc Hoàng Diệu cho đặt năm 1881 ghi lệnh cấm người canh gác không được sách nhiễu nhân dân mỗi khi qua lại cửa ô. Ngày nay, ô Quan Chưởng nằm nằm trên phố Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu, gần chân cầu Chương Dương. Đây là 1 cửa ô duy nhất còn giữ được nguyên di tich Ô Cầu Giấy Hà Nội Ô Cầu Giấy xưa là một cửa ô xẻ qua tòa thành đất bao quanh khu đông dân cư của kinh thành Thăng Long xưa, được nhiều nhà nghiên cứu gọi là vòng thành giữa, mà bức tường phía tây chạy từ núi Sưa (trong vườn Bách Thảo) theo phố Ngọc Hà, vượt phố Sơn Tây, Nguyễn Thái Học, trở thành chính phố Giảng Võ ngày nay. Cửa ô xưa vốn có tên chữ Hán là Thanh Bảo nằm ở chỗ gần Bến xe Kim Mã bây giờ. Cầu Giấy Xưa Và Hiện nay Ô Cầu Dền Hà Nội Ô Cầu Dền tên chữ là Yên Ninh, là một cửa ô của Hà Nội xưa, nằm sau thành Thịnh Yên[1]. Ô Cầu Dền là một cửa ngõ của kinh thành Thăng Long, xuất hiện trong sử từ thời Lý, thế kỷ XI – XII. Vùng này xưa kia có 1 con sông nhỏ và chiếc cầu bắc qua đó hai bên bờ có nhiều rau dền nên gọi là Cầu Dền. Ô Cầu Dền - 1946 Vị trí Ô Cầu Dền nằm ngã tư lớn nối phố Huế, Bạch Mai, Trần Khát Chân, Đại Cồ Việt ngày nay. Ô Đông Mác Hà nội Ô Đông Mác tên chữ là Thanh Lãng, một cửa ô của Hà Nội xưa, nằm sau thành Lãng Yên. Ô Đông Mác là một cửa ngõ của kinh thành Thăng Long, Tên Ô Đông Mác xưa nay có cách gọi khác nhau, thời chúa Trịnh Sâm, (thế kỷ 18) có tên là ô Ông Mạc. Bản đồ Hà Nội năm 1831 gọi đây là cửa ô Thanh Lãng. Tới bản đồ năm 1866, cửa ô này được gọi là cửa ô Lãng Yên. Sang thế kỷ 20, người dân quen gọi là ô Đông Mác (hay Đống Mác). Hiện nay, Ô Đông Mác nằm ở cuối phố Lò Đúc, giao nhau với đường Trần Khát Chân và đường Kim Ngưu, phía đông nam Hà Nội. Các cửa ô dẫn quân ta vào giải phóng Thủ đô Cánh quân phía Tây, xuất phát từ “Quần Ngựa” (nay là Cung thi đấu thể thao Quần Ngựa). Đó là những chiến sĩ bộ binh của Trung đoàn Thủ Đô”, dẫn đầu là Trung đoàn trưởng – Anh hùng Quân đội Nguyễn Quốc Trị. Đoàn đi qua các đường Kim Mã, Nguyễn Thái Học, Cửa Nam, Hàng Bông, Hàng Đào, Hàng Ngang… đến 9 giờ 45 phút thì vào đóng trong “Thành cổ Hà Nội” bằng Cửa Đông. Cánh quân phía Nam, thuộc hai Trung đoàn 88 và 36 xuất phát từ “Việt Nam học xá” (khu vực Đại học Bách khoa bây giờ), tiến qua phố Bạch Mai, phố Huế… vòng quanh hồ Hoàn Kiếm, rồi trở lại, theo hai hướng đông và tây của phố Trần Hưng Đạo, vào đóng quân ở các khu vực “Đồn Thủy” (Bệnh viện 108, Bệnh viện Hữu Nghị) và “Đấu Xảo” (Cung văn hóa Hữu Nghị). Đoàn cơ giới và pháo binh, cùng chỉ huy “tiếp quản Hà Nội”, do Chủ tịch Ủy ban Quân quản Vương Thừa Vũ, và Phó chủ tịch Trần Duy Hưng dẫn đầu, xuất phát từ sân bay Bạch Mai, đi đến Ngã tư Vọng, sang Ngã tư Trung Hiền, theo đường Bạch Mai, phố Huế, qua Bờ Hồ, đi đường Hàng Đào, Hàng Ngang, qua chợ Đồng Xuân, lên Hàng Giấy, vườn hoa Hàng Đậu… vào “Thành cổ Hà Nội” bằng Cửa Bắc. Nơi Hội quân Vậy hai đường tiến quân từ hướng Tây và hướng Nam, sáng 10-10-1954, quân ta đã về (vào) giải phóng Thủ đô, chỉ bằng và qua hai cửa ô, là: Ô Cầu Giấy (tức: Ô Thanh Bảo), và: Ô Cầu Dền (tức: Ô Yên Thọ, ô Thịnh Yên). Lễ chào cờ lịch sử trên sân khấu Cột cờ chiều ngày 10-10-1954 Nguồn: Phần 5 cửa ô: chủ yếu từ Wikipedia Phần II: Từ Web QDND ----------------------------------------- Phạm Huy Hoạt sưu tầm và biên chỉnh