Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài học: Ôn tập văn học dân gian

Ôn tập văn học dân gianI. Nội dung ôn tập:Câu 1: Đặc trưng của VHDGTính truyền miệngTính tập thểTính thực hànhCâu 2: Truyện dân gianCâu nói dân gianThơ ca dân gianSân khấu dân gianThần thoại, sử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười, truyện thơTục ngữ, câu đốCa dao, dân ca, vèChèo, tuồng, rốiBảng 1: Hệ thống thể loạiCâu 3: Bảng tổng hợp, so sánh một số thể loại truyện dân gianTTThể loạiMđích stHt lưu truyềnN/d p/ánhKiểu n/v chínhĐ² n/thuật1Sử thi Anh hùng2Truyền thuyếtP/a cuộc sống và mơ ước phát triển cộng dồng của người dân Tây Nguyên thời cổ đạiHát - kểXã hội Tây Nguyên cổ đạiNgười anh hùng cao đẹp, kì vĩ của cộng đồngSo sánh, phóng đại, trùng điệp, hình tượng hoành tráng, hào hùngP/a cuộc sống và mơ ước phát triển cộng dồng của người dân Tây Nguyên thời cổ đạiHát - kểXã hội Tây Nguyên cổ đạiNgười anh hùng cao đẹp, kì vĩ của cộng đồngThể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và n/vật lịch sử Kể- diễn xướng trong các lễ hộiCác sự kiện, n/vật lịch sử khúc xạ qua hư cấuN/vật lịch sử được truyền thuyết hoáLõi lịch sử + Yếu tố kỳ ảo, hoang đườngCâu3: Bảng so sánh(Tiếp)3Cổ tích4Truyện cười5Truyện thơ3Cổ tích4Truyện cười5Truyện thơThể hiện nguyện vọng, mơ ước của nhân dân về sự chiến thắng của cái thiệnKểXung đột xã hội, đấu trạnh giữa thiện-ác, chính nghĩa-gian tàDân thường, con riêng, mồ côi, con út,nhà giàuHư cấu, kết cấu theo đường thẳng, kết thúc có hậu..Mua vui, giải trí, châm biếm, phê phán xã hội (g/cấp thống trị và nội bộ nhân dân)KểNhững điều trái tự nhiên, những thói hư tật xấu trong xã hội Kiểu người có thói hư tật xấu: học trò giấu dốt, thầy lí tham tiềnNgắn gọn, tạo tình huống bất ngờ, mâu thuẫn p/tr nhanh, kết thúc đột ngột, gây cườiĐời sống và tâm tình của n/dân các dân tộc miền núi trong xã hội ph/kiến xưaKể – hátThân phận bất hạnh, ước mơ hạnh phúc của ngưồi nghèoNgười lao đọng nghèo, chịu nhiều bất hạnhDài, kết hợp tự sự và trữ tình, miêu tả thiên nhiên và tâm trạng nhân vật Câu 4: Bảng hệ thống về ca daoTTCa dao than thânCa dao tình nghĩaCa dao hài hướcNội dungNghệ thuậtLời người phụ nữ bất hạnh, thân phận bị phụ thuộc, giá trị không ai biết đếnNhững tình cảm trong sáng, cao đẹp: ân tình thuỷ chung, yêu mãnh liệt thiết tha, ước mơ hạnh phúcTâm hồn lạc quan yêu đời trong cuộc sống nhiều lo toan vất vả của ngưồi lao động trong xã hội cũSo sánh, ẩn dụ, môtip biểu tượng: thân em, em như -tấm lụa đào, củ ấu gai, giếng nướcBiểu tượng, ẩn dụ: chiếc khăn, cái cầu,ngọn đèn,con thuyền, bến nước, cây đa, gừng cay, muối mặn..Cường điệu, phóng đại, so sánh, đối lập, chi tiết, h/ảnh hài hước, tự trào, phê phán, châm biếm, đả kíchII. Bài tập vận dụng:1. Bài tập 2: Truyện An Dương Vương và Mị Châu – Trọng ThuỷCốt lõi sự thật lịch sửBi kịch được hư cấuNhững chi tiết hoang đường, kỳ ảoKết cục của bi kịchBài học rút raCuộc xung đột giữa An Dương Vương – Triệu Đà thời Âu Lạc (trCN)Bi kịch tình yêu lồng vào bi kịch gia đình, quốc giaThần Kim Quy, lẫy nỏ thần, ngọc trai- giếng nước, ADV rẽ nước đi xuống biểnMất tất cả:-Tình yêu-Gia đình-Đất nướcCảnh giác giữ nước, không chủ quan, không nhẹ dạ cả tin Tên truyệnĐối tượng cười (Cười ai?)Nội dung cười (Cười cái gì?)Tình huống gây cườiCao trào để tiếng cười “oà” raTam đại con gàNhưng nó phải bằng hai mày2. Bài tập 4:Anh học trò dốt đi làm thầy giáoDốt hay nói chữ, cố tình giấu dốtThái độ và cách giải thích chữ “Kê”Lời giảng cuối cùng của thầy đồ: Dủ dỉ là con dù dìQuan xử kiện và dân đi kiện (Thầy Lí, Cải, Ngô)Bi hài kịch của đưa hối lộ và nhận hối lộĐã đút lót còn thua kiện và bị đánh đònCử chỉ và câu nói cuối của thầy Lí:Nhưng nó phải bằng hai mày3. Bài tập 6:Ca daoAi đi muôn dặm non sôngĐể ai chất chứa sầu đong vơi đầyCòn non còn nước còn ngườiCòn vầng trăng bạc còn lời thề xưaVầng trăng ai xẻ làm đôiĐường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàngTruyện KiềuSầu đong càng lắc càng đầyBa thu dọn lại một ngày dài ghêCòn non còn nước còn dàiCòn về còn nhớ đến người hôm nayVầng trăng ai xẻ làm đôiNửa in gối chiếc nửa soi dặm trường3. Bài tập 3:Văn học dân gianVăn học viết Thân em vừa trắng lại vừa tròn (HXH)Thân em như quả mít trên cây (HXH)Lặn lội thân cò khi quãng vắng (Tú Xương)Cách nói Thân emCổ tích, ca dao, truyền thuyếtĐất nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ănĐất nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc Tóc mẹ thì bới sau đầu Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn (Nguyễn Khoa Điềm) - Tôi kể ngày xưa chuyện Mị Châu Trái tim lầm chỗ để trên đầu Nỏ thần vô ý trao tay giặc Nên nỗi cơ đồ đắm biển sâu (Tố Hữu)- Em hoá đá ở trong truyền thuyết Cho bao cô gái sau em không phải hoá đá trong đời (Trần Đăng Khoa)Truyền thuyếtAn Dương Vương và Mị Châu – Trọng ThuỷTrò chơi ô chữ1234 5679101112131415168HAếY CHOẽNVaờn hoùc daõn gian coứn ủửụùc goùi laứ: a. VH truyeàn mieọng . b. VH truyeàn mieọng hay VH bỡnh daõn . c. VH noựi . d. VH chửừ Noõm . 1 CAÂU HOÛI CAÂU HOÛI2 	VH daõn gian coự theồ ra 	ủụứi khi a.chửa coự chửừ vieỏt . b. trong thụứi phong kieỏn . c.thụứi coõng xaừ nguyeõn thuỷy . d.tửứ raỏt xa xửa .CAÂU HOÛIVH daõn gian saựng taực theo phửụng phaựp: a. hieọn thửùc vaứ tửụỷng tửụùng . b. tửụỷng tửụùng laứ chớnh . c. keồ vaứ haựt . d. caỷ 3 yự treõn .3Khi ủaừ coự chửừ vieỏt, VHDG tieỏp tuùc toàn taùi vỡ : a.vaờn hoùc vieỏt chửa thaọt phoồ bieỏn . b. keồ vaứ haựt hay hụn ủoùc . c. VH truyeàn mieọng coựự nhửừng ủaởc saộc rieõng . d. caỷ 3 yự treõn . 4CAÂU HOÛI CAÂU HOÛI Truyeọn Coồ tớch laứ: a. chuyeọn veà ngửụứi taứi gioỷi hay ngửụứi baỏt haùnh . b. nhửừng caõu chuyeọn tửụỷng tửụùng do daõn gian keồ laùi . c. chuyeọn thaàn kỡ . d. chuyeọn veà nhửừng nhaõn vaọt lũch sửỷ .5 CAÂU HOÛITrong “Tieón daởn ngửụứi yeõu”, con boù ngửùa tửụùng trửng cho : a. thaõn phaọn coõ gaựi bũ eựp duyeõn . b. thaõn phaọn thaỏp coồ beự hoùng cuỷa coõ gaựi. c. thaõn phaọn ngửụứi vụù leừ . d. thaõn phaọn chaứng trai .6CAÂU HOÛIẹieồm noồi baọt cuỷa coồ tớch thaàn kỡ laứ : a. keồ veà ngửụứi baỏt haùnh, ngửụứi taứi gioỷi . b. noựi leõn mụ ửụực cuỷa nhaõn daõn . c. thửụứng coự yeỏu toỏ thaàn kỡ d. caỷ 3 yự treõn . 7CAÂU HOÛI8Coồ tớch sinh hoaùt thửụứng coự keỏt caỏu : a. gioỏng coồ tớch thaàn kỡ . b. xaõu chuoói nhieàu caõu chuyeọn gioỏng nhau . c. laởp laùi moọt noọi dung . d. caỷ 3 yự treõn ủeàu sai .CAÂU HOÛI9Dũ baỷn laứ: a. sửù khaực nhau giửừa caực baỷn ghi trong VHDG . b. sửù khaực nhau trong caựch haựt vaứ keồ VHDG . c. laứ ủaởc ủieồm cuỷa VHDG . d. caỷ 3 caõu treõn ủeàu ủuựng .CAÂU HOÛINhaõn vaọt chớnh cuỷa nhửừng caõu haựt than thaõn laứ : a. ngửụứi phuù nửừ vaứ noõng daõn . b. ngửụứi ngheứo . c. ngửụứi phuù nửừ . d.phuù nửừ vaứ noõng daõn ngheứo .10CAÂU HOÛICoồ tớch “ Chửỷ ẹoàng Tửỷ”ứcangụùi : a. loứng trung hieỏu . b. tinh thaàn tửù laọp . c. hoõn nhaõn tửù do giửừa nhửừng ngửụứi coự phaồm chaỏt cao quớ . d. tinh thaàn yeõu lao ủoọng .11CAÂU HOÛI	Ngoõn ngửừ ca dao – daõn ca 	thửụứng coự tớnh chaỏt : a. giaứu hỡnh aỷnh vaứ nhaùc ủieọu . b. giaỷn dũ vaứ saõu saộc . c.mang maứu saộc ngoõn ngửừ noựi . d. taỏt caỷ caực tớnh chaỏt treõn .12 CAÂU HOÛICaựch dieón yự thửụứng gaởp cuỷa ca dao daõn ca laứ : a. so saựnh vaứ aồn duù . b. ủieọp ngửừ vaứ noựi voứng c. hoaựn duù . d. taỏt caỷ caực bieọn phaựp treõn .13CAÂU HOÛINhửừng theồ thụ thửụứng gaởp cuỷa ca dao daõn ca : a. luùc baựt, song thaỏt luùc baựt . b. noựi loỏi , luùc baựt bieỏn theồ c. thụ ẹửụứng luaọt . d. caõu a vaứ b ủuựng .14 CAÂU HOÛI“Thaùch Suứng coứn thieỏu meỷ kho” laứ : a. moọt caõu tuùc ngửừ . b. moọt caõu chuyeọn coồ tớch . c. moọt caõu ca dao . d. taỏt caỷ ủeàu ủuựng .15CAÂU HOÛI“ẹaàm Nhaỏt daù” laứ chi tieỏt trong : a. truyeọn thụ “ Tieón daởn ngửụứi yeõu” . b. coồ tớch “Chửỷ ẹoàng Tửỷ” . c. sửỷ thi ẹamsan . d. trong moọt coồ tớch khaực .16Chuực mửứng chieỏn thaộng !