Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài: Tấm cám (tiết thứ 22)

GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ DỰ THI TRƯỜNG THPT PHAN BỘI CHÂU HUYỆN KRÔNG NĂNG TỈNH ĐAK LAKBài: TẤM CÁM ( tiết thứ 22 ) Ngày soạn 10-1-2007 Người soạn : Trần Thị Lý Giúp học sinh- Qua những mâu thuẫn, xung đột giữa mẹ con Cám và Tấm, hiểu được cuộc đấu tranh gay go quyết liệt giữa thiện và ác - Tinh thần nhân đạo và lạc quan của nhân dân - Nắm được giá trị nghệ thuật của truyệnI. Mục tiêu cần đạtII. Phương pháp và tiến trình tổ chức dạy học 1. Phương pháp dạy học - Phương pháp khai thác nội dung : Giáo viên phải theo sát tiến trình phát triển của cốt truyện để làm bật lên xung đột truyện - Phương pháp cơ bản: diễn giảng, phát vấn, trực quan 2. Tiến trình tổ chức dạy học ( g/v xoáy vào 2 vấn đề sau ) : a. Số phận bất hạnh của Tấm b. Trết lý thiện ác ( phần trọng tâm ) 3. Các bước lên lớp - Kiểm tra bài cũ - Giảng bài mới*.Kiểm tra bài cũ : Những kiến thức ở bài học CHỌN SỰ VIỆC CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ giúp được gì cho em trong việc tìm hiểu truyện Tấm Cám không ?* Dạy bài mới :  Giới thiệu: Tấm Cám là một câu truyện lý thú về số phận bất hạnh của Tấm, một cô gái mồ côi. Vươn lên sống tốt, sống đẹp, cuộc đời Tấm là một bài ca bất hủ. Tác giả dân gian đã thổ lộ điều gì, tìm hiểu cốt truyện chúng ta sẽ rõ. A. Đọc – Tìm hiểu 1.Tiểu dẫn - Phân loại truyện cổ tích +Truyện cổ tích sinh hoạt + Truyện cổ tích thần kỳ* Truyện cổ tích thần kỳ: -Đây là loại truyện có số lượng nhiều nhất, là loại truyện có sự tham gia của yếu tố thần kỳ vào quá trình diến biến của cốt truyện như : Tiên, Bụt, các yếu tố kỳ ảo  - Nội dung truyện cổ tích thần kỳ: Đề cập số phận bất hạnh của người lao động, mong muốn có hạnh phúc gia đình, có công bằng xã hội , phẩm chất năng lực của con người cần được coi trọng( dẫn chứng : Truyện Tâm Cám ) 2. Bố cục : 2đoạn - Số phận bất hạnh của Tấm và triết lý thiện ác - Cuộc đấu tranh quyết liệt của Tấm để dành hạnh phúc 3.Chủ đề : Tấm Cám là truyện cổ tích kể về cuộc đời bất hạnh và cuộc đấu tranh không khoan nhựơng của Tấm trong xã hội phong kiến xưaB. Đọc - Hiểu1. Số phận bất hạnh của Tấm và triết lý ở hiền gặp lànha. Số phận bất hạnh của Tấma.1. Hoàn cảnh gia đình - Tấm mất mẹ từ nhỏ - Sau đó cha Tấm qua đời - Tấm ở với hai mẹ con dì ghẻa.2. Hoàn cảnh sinh sống - Cuộc sống đói khổ - Tấm phải làm lụng vất vả, bị đối xử bất côngb. Triết lý ở hỉền găp lành (phần này g/v cho h/s thảo luận nhóm) khi đã xem 4 đoạn phim sauNhóm 1 : Nhân vật tiêu biểu cho lối sống ác là ai, họ độc ác như thế nào ? Nhóm 2 : Nhân vật sống hiền là ai và nhân vật ấy sống ra sao ? Nhóm 3 : Nhân dân ta có cách giải quyết như thế nào trước những khổ đau mà mẹ con Cám bắt Tấm phải chịu ?Nhóm 4 : Nhận xét về nghệ thuật giải quyết các xung đột, mâu thuẫn (gợi ý : khi Tấm mất giỏ tôm tép Khi Tấm mất cá bốngnhững lúc như thế tác giả xử lý bằng phương pháp nghệ thuật nào?). Nhân vật tiêu biểu cho lối sống ở ác ( Mẹ con Cám )Bắt Tấm lao động như tù khổ sai cả ngày và đêmTước đoạt sức lao động của Tấm : lấy cả giỏ tépCướp kết quả lao động của Tấm : Lấy yếm đỏ→g/v diễn giảng Giết cá bống của Tấm→g/v diễn giảngTrộn thóc lẫn gạo, bắt Tấm nhặt thóc riêng, gạo riêngLập mưu giết chết Tấm Lưu ý: Phần phương pháp giáo viên xoá trước khi dạy Mẹ con Cám bóc lột Tấm triệt để, toàn diện cả vật chất lẫn tinh thần.Những tháng ngày ở cùng mẹ con Cám, Tấm quần quật làm việc liên miên không ngừng nghỉ.Những phần thưởng xứng đáng cho sức lao động ( yếm đỏ ) bị tước đoạt trắng trợnNiềm vui tinh thần nhỏ bé ( nuôi cá bống ) mẹ con Cám cũng nhẫn tâm cướp mất.Cuộc sống của Tấm tối tăm héo hắt, bị dày xéo chà đạp như kiếp tù khổ sai . Nhân vật tiêu biểu cho lối sống ở hiền (Tấm)Lao động cần cù, bền bỉNgoan ngoãn vâng lời Thật thà chất phácBiết nín nhịn, cam chịuBao dung độ lượng, giàu tình thương Được Bụt trợ giúp và trở thành Hoàng HậuNhân dân ta có cách giải quyết như thế nào trước những khổ đau mà mẹ con Cám bắt Tấm phải chịu ?Những kẻ độc ác như mẹ con Cám là những kẻ không ở hiền nên không gặp lành, chỉ có người hiền như Tấm mới gặp lành mà thôi. Kết quả của triết lý ở hiền gặp lành là vậy : nhân dân khuyên ta hãy ăn ở hiền lành phúc đức.Vài nét nghệ thuật : Truyện Tấm Cám mượn xung đột trong gia đình để thể hiện triết lý ở hiền gặp lành. Lúc nhân vật hiền bế tắc, tác giả dân gian phải mượn yếu tố kỳ ảo để giải quyết. Lúc Tấm buồn tức, Bụt hiện lên an ủi, Tấm mất yếm đào, Bụt cho cá bống, Tấm mất cá bống, Bụt cho niềm hạnh phúc lớn laoTấm trở thành Hoàng hậuBất hạnh nghèo hèn→ Hạnh phúc giàu sang Từ một cô gái nghèo khó bất hạnh, Tấm đã trở thành Hoàng hậu, một địa vị giàu sang trong suy nghĩ của nhân dân. Hạnh phúc ấy chỉ đến với người hiền lành lương thiện và là triết lý “ở hiền gặp lành”, ước mơ đổi đời của nhân dân ta.Củng cố dặn dò- Kiểm tra kết quả bài giảng.- Dặn học sinh chuẩn bị bài mới tiết 23. HẾT TIẾT 22 CHÀO TẠM BIỆT . KÍNH CHÚC BAN GIÁM KHẢO KHOẺ, VUI, HẠNH PHÚC.