Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài: Thơ hai - Cư của Ba - sô

Thơ hai - cư của Ba - sụ1- Tiểu sử: Mat - su - ô Ba - sụ (1644 -1694), sinh ra ở Miê.- Tớnh cỏch: lãng du như một “vị hành giả của cát bụi và ánh sáng”- Sự nghiệp: (sgk); nổi tiếng nhất là tập thơ hai-cư “Lối lên miền Ôku”2 Đặc trưng thơ hai-cư- Hình thức: ngắn gọn.- Tứ thơ: ghi lại phong cảnh, sự vật, sự việc trong một khoảnh khắc hiện tại, từ đó khơi gợi cảm xỳc, suy tư (quy tắc sử dụng “Quý ngữ” (từ chỉ mùa) )- Quan niệm về con người và thiên nhiên:+ Con người-vạn vật nằm trong cái nhìn nhất thể hoá+ Thiên nhiên ở trong quy luật chuyển hoá, tương giao- Cảm thức thẩm mỹ: đề cao cái đơn sơ,vắng lặng, u huyền, mềm mại, nhẹ nhàng- Ngôn ngữ: chấm phá, chỉ gợi mà không tả 3- 3 nhóm:+ Chùm thơ về tình cảm con người (bài 1-> bài 5)+ Chùm thơ về thiên nhiên (bài 6 – bài 7 )+ Bài thơ của lòng khát khao sự sống (bài 8)4Bài số 3Lệ trào núng hổitan trờn tay túc mẹlàn sương thu5- Được khơi nguồn từ hình ảnh mớ tóc bạc, di vật của người mẹ quá cố khi Ba - sô về thăm quê.- Quý ngữ: làn sương thu 6+ Tóc mẹ như sương -> gian khổ, con khóc cho đời mẹ buồn thương trong nỗi ngậm ngùi. + Giọt nước mắt như sương ->long lanh hòa tan nỗi đau của con vào thiên nhiên để tìm nơi sẻ chia.+ Cuộc đời mỏng manh như hạt sương -> ngắn ngủi, vô thường.	7	*Nước mắt chảy vào hoài niệm. Chỉ một nột gợi mơ hồ và mờ ảo, bài thơ đó truyền tải được tỡnh cảm yờu thương vụ bờ của người con đối với mẹ.8 Bài số 6Từ bốn phương trời xacỏnh hoa đào lả tảgợn súng hồ Bi - oa9 Bài số 6Quý ngữ: hoa anh đào+ Biểu tượng cho vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn con người Nhật Bản (Quốc hoa)+ Gợi cảm nhận về sự tồn tại mong manh, ngắn ngủi của cái Đẹp1011Chào mừngCác thầy, các cô và các em học sinh tham dự bài giảng1213Khụng gian mờnh mụngHoa anh đào Làn súng hồ 14Bức tranh mùa xuân giao hòa, mềm mại, nhẹ nhàng, thể hiện quan niệm vạn vật tương giao15 Bài số 8Nằm bệnh giữa cuộc lóng dumộng hồn cũn phiờu bạtnhững cỏnh đồng hoang vu16Bài số 8Quý ngữ: cỏnh đồng hoang vu -> u huyền, vắng lặngHỡnh ảnh đối lập: hữu hạn của thể xỏc >< vụ hạn của khỏt vọng. 17- Khỏt vọng sống luụn đốt chỏy tõm can và tấm lũng yờu đời, tha thiết sống của thi nhõn đó được thể hiện trọn vẹn, nồng nàn trong một bài thơ đầy trăn trở, khao khỏt Đú cũng chớnh là giỏ trị nhõn sinh sõu sắc trong thơ Ba - sụ. 18Nhuốm bệnh trờn bước lữ hànhtụi nằm mộng ở cỏnh đồng xađang bay nhảy rong chơi (Vĩnh Sớnh – dịch)19 Con đường tiếp cận thơ hai-cư:- Tìm quý ngữ, xác định mùa.- Xâu chuỗi, liên kết các hình ảnh có trong bài thơ.- Từ chuỗi hình ảnh mở rộng liên tưởng, tưởng tượng, kí ức tâm hồn để khám phá các lớp nghĩa có trong bài thơ.20Luyện tập	Bài sốQuý ngữChỉ mựaí nghĩa bài thơ1245721Bài Quý ngữChỉ mựaí nghĩa bài thơ1Mựa sương Mựa thu Tỡnh cảm thõn thiết gắn bú với mảnh đất nơi mỡnh ở2Chim đỗ quyờn Mựa hố Tấm lũng nhớ cố hương da diết 22Bài Quý ngữChỉ mựaí nghĩa bài thơ4Giú mựa thu Mựa thu Thể hiện niềm cảm thụng sõu sắc của tỏc giả với những kiếp người bất hạnh 23Bài Quý ngữChỉ mựaí nghĩa bài thơ5Mưa đụng Mựa đụng Thể hiện tỡnh yờu sõu sắc với những người nghốo khổ. Chỳ khỉ đó được nhõn húa để núi về ước mơ của con người về một cuộc sống hạnh phỳc. 24Bài Quý ngữChỉ mựaí nghĩa bài thơ7Tiếng ve Mựa hố Mối tương giao giữa cỏc sự vật trong vũ trụ 251. Thử sáng tác thơ hai - cưLời khuyên của nhà thơ Nhật Soichi Furuta:- Quan sát, khám pháMở rộng liên tưởng, tưởng tượng thiên nhiên ở quanh ta - Ghi chép lại những ý tưởng bất ngờ- Tránh dùng hình ảnh sáo mòn, dùng tính từ nếu không cần thiết- Đọc nhiều thơ hai-cư của các bậc thầy đi trước262. So sánh thơ tứ tuyệt Đường luật và thơ hai - cưPhương diện so sánhThơ tứ tuyệt Đường luậtThơ hai-cưTứ thơQuan niệm về con người, thiên nhiênHình thứcNgôn ngữ27Xú chợChiếc lon trốngHạt mưa mồ cụi	(Nguyễn Thành Ngữ)Đúa hướng dươngNhỳ trong vườn cỏNgày khụng mặt trời 	(Nguyễn Thế Thọ)28Xin trõn trọng cảm ơnQuý thầy cụ và cỏc em29