Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài: Tỏ lòng - Trường THPT Cao Bá Quát

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT ĐỌC – HIỂU VĂN BẢNLỚP 10TRƯỜNG THPT CAO BÁ QUÁTCHÀO MỪNG THẦY CÔ, VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP !NhacTỎ LÒNGTiết 36Phạm Ngũ LãoTRƯỜNG THPT CAO BÁ QUÁTKIỂM TRA BÀI CŨ1. Nêu vài tác phẩm, tác giả văn học trong giai đoạn TK X-hết TK XIX.2. Hào khí “Đông A” chủ yếu thể hiện ở giai đoạn văn học nào trong VH trung đại VN. Và đó là gì?BÀI MỚI Giới thiệu bài mới:Tiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGI. TÌM HIỂU CHUNG:- Phạm Ngũ Lão(1255-1320).- Người làng Phù Ủng, huyện Đường Hào, tỉnh Hưng Yên. Người văn võ song toàn . - Ông từng có công lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Mông -Nguyên xâm lược. 1. Tác giả :Sáng tác ít nhưng để đời với hai bài thơ: + Thuật hoài+ Viếng Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương 2. Sự nghiệp sáng tác :Phạm Ngũ Lão-với giai thoại “Chàng trai đan sọt với nghiệp binh đao” Dựa vào phần tiểu dẫn ở SGK , hãy nêu những nét chính về tác giả Phạm Ngũ Lão?Tiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGKhu đền thờ PNL ở làng Phù Ủng-Hưng YênKhu lăng mộ PNL ở làng Phù Ủng-Hưng YênTiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGI. TÌM HIỂU CHUNG:3. Tác phẩm:a. Hoàn cảnh sáng tác- Bài thơ ra đời trước cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên lần thứ 2 (1285)b. Nhan đề, thể loại- Nhan đề+ Thuật: Kể, bày tỏ+ Hoài: Nỗi lòng- Thể loại:Thất ngôn tứ tuyệ Đường luậtc. Bố cục2 phần2 câu đầu:2 câu cuối:Nỗi lòng tác giảEm biết và hiểu gì về hoàn cảnh ra đời, nhan đề cũng như thể loại của bài thơ?Bày tỏ nỗi lòngHình ảnh người trai và quân đội thời TrầnTiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:NGUYÊN TÁCHoành sóc giang sơn kháp kỷ thu,Tam quân tì hổ khí thôn Ngưu.Nam nhi vị liễu công danh trái,Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu. Múa giáo non sông trái mấy thu,Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.Công danh nam tử còn vương nợ,Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.PHIÊN ÂM DỊCH THƠTiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:1. Nội dunga. Hình ảnh tráng sĩ và quân đội thời Trần: Hình ảnh người trai thời Trần được dựng lên như thế nào ở câu thơ 1 (qua những hình ảnh, chi tiết nào?)- Hoành sóc:Cầm ngang ngọn giáo  khắc họa được tư thế hiên ngang, vững chắc của người tráng sĩ(So với bản dịch: Múa giáo – mới mang tính biểu diễnthiếu mạnh mẽ)- Non sông: KG rộng lớn (mang tầm vũ trụ)- Mấy thu: TG dài (theo năm thang) Bức chân dung hùng dũng, mang vẻ đẹp kì vĩ dẻo dai của người tráng sĩ thời Trần Em hiểu như thế nào ở câu thơ thứ 2 ?- Ba quân:Tiền quânTrung quânHậu quânQuân đội nhà Trần- Tì hổ (ước lệ): loài hổ báo – sức mạnh ghê gướm- Khí thôn ngưu (cường điệu, so sánh) Sức mạnh như hổ báo nuốt trôi trâu(hoặc) khí thế phi thường át sao NgưuĐều thể hiện sức mạnhTiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:1. Nội dunga. Hình ảnh tráng sĩ và quân đội thời Trần:(câu thơ) thể hiện sức mạnh bách chiến bách thắng-hào khí Đông A* (2 câu thơ) Hình ảnh tráng sĩ (cá nhân) lồng vào hình ảnh “ba quân”(dân tộc) - sức mạnh dân tộc. Một hình ảnh đẹp mang tính lí tưởng và tầm thời đại b. Khát vọng-nỗi lòng tác giả: Khát vọng, tâm sự gì của tác giả qua 2 câu cuối?- Nợ công danhCông: lập công Danh: Danh tiếngNợ: Trách nhiệmđúng với quan niệm”chí làm trai” thời PK-làm trai phải có công danh với đời/giang sơn – khát vọng cống hiến.(Dẫn một số câu thơ /văn nói về chí làm trai thời xưa)Chữ “thẹn” ở câu cuối giúp ta hiểu gì về PNL?- Thẹn(vì) chưa bằng Vũ hầu (hay) chưa trả xong nợ nướcVẻ đẹp tâm hồn, nhân cách, khát vọng của người trai thời TrầnTiết 36ĐỌC VĂN TỎ LÒNG (Thuật hoài) – Phạm Ngũ LãoTỎ LÒNGI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:1. Nội dunga. Hình ảnh tráng sĩ và quân đội thời Trần:b. Khát vọng-nỗi lòng tác giả:* (2 câu thơ) thể hiện khát vọng, nhân cách lớn cảu PNLTại sao PNL có công lớn như vậy mà cũng thấy “thẹn”?2. Nghệ thuậtThơ ngắn gọn, súc tích; hình ảnh thơ hoành tráng3. Ý nghĩa văn bản:III. Tổng kết- Với bút pháp đường thi sắc sảo, PNL đã thể hiện được khát vọng lí tưởng của tráng sĩ/quân dân đời Trần-thời kì oanh liệt của hào khí Đông A- Vẻ đẹp tâm hồn , nhân cách cao đẹp của PNL.IV. Củng cố, dặn dòTIẾT HỌC KẾT THÚC. CHÀO CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM!