Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Cảnh ngày hè, Nguyễn Trãi

CẢNH NGÀY HÈ BẢO KÍNH CẢNH GIỚI-SỐ 43 NGUYỄN TRÃITiết 38TÁC GIẢ NGUYỄN TRÃI (1380-1442)I. TÌM HIỂU chung:1. Giới thiệu Quốc âm thi tập- Quốc âm thi tập gồm 254 bài thơ Nôm- Néi dung: Ph¶n ¸nh vÎ ®Ñp con ng­êi NguyÔn Tr·i: Yªu n­íc, th­¬ng d©n, nh©n nghÜa. Yªu thiªn nhiªn, con ng­êi, cuéc sèng - NghÖ thuËt: ThÓ th¬ thÊt ng«n §­êng luËt TQ ®­îc sö dông thuÇn thôc nh­ thÓ th¬ d©n téc.2. Giíi thiÖu bµi th¬.TÁC GIẢ NGUYỄN TRÃI (1380-1442)- XuÊt xø: lµ bµi th¬ sè 43 thuéc chïm th¬ B¶o kÝnh c¶nh giíi II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1. Đọc văn bản2.Thể thơ, bố cục-Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật- Bố cục: + 6 câu đầu: Cảnh thiên nhiên và cuộc sống+ 2 câu sau: Ước mong của nhà thơ3. Tìm hiểu văn bản 3.1 Sáu câu thơ đầua. Bức tranh ngày hèRồi hóng mát thủa ngày trườngHoè lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hương- Hoàn cảnh của nhà thơ:+ “Rồi”: rảnh rỗi; hóng mát: dạo chơi để tâm hồn thanh thản=>Hoàn cảnh hiếm hoi, bất đắt dĩ“Hoè lục đùn đùn tán rợp giương” Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu- Hình ảnh “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ” Cây lựu bên hiên nhà phun trào sắc đỏ. Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương + “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”=> Tất cả hòa quyện tạo nên một bức tranh tươi thắm, rực rỡ tràn đầy sức sống của cảnh vật thiên nhiên-Màu sắc đậm đà: Hoè lục, lựu đỏ, sen hồng- Nghệ thuật+ Cách ngắt nhịp ¾: “Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏHồng liên trì/ đã tiễn mùi hương”Không theo nhịp thơ Đường luật 4/3, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè+ Các động từ mạnh:đùn đùn, giương, phun thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vật=> Thiên nhiên cảnh vật vào thời điểm cuối ngày nhưng sự sống thì không dừng lại mà vẫn mãnh liệt tuôn trànb. Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”- Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài- Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà như tiếng đàn lảnh lót vang dội lên Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bìnhCả thiên nhiên và cuộc sống con người đều tràn đầy sức sống, điều đó cho thấy một tâm hồn khát sống,yêu đời mãnh liệt và tinh tế, giàu chất nghệ sĩ của tác giả.3.2. Hai câu cuối“Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng”-Ước có cây đàn của vua Thuấn, gảy khúc Nam phong cầu mưa thuận gió hoà để muôn dân đựơc ấm no, hạnh phúc-Lấy Nghiêu Thuấn làm “gương báu răn mình”. Tác giả đã bộc lộ chí hương cao cả: luôn đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa ỵêu nước thương dân“Dân giàu đủ khắp đòi phương”C©u kÕt ( c©u lôc ng«n ) ngắn gọn: thÓ hiÖn sù dån nÐn c¶m xóc cña c¶ bµi => Lòng ưu ái với dân với nướcIII. Tæng kÕt: 1. Ý nghĩa văn bản: Tư tưởng lớn xuyên suốt sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi-tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân- thể hiện qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh thiên nhiên ngày hè 3. NghÖ thuËt:- Hệ thống ngôn từ giản dị, tinh tế xen lẫn từ Hán và điển tích- Sử dụng từ láy độc đáo:đùn đùn, lao xao, dắng dỏi2. Nội dungVẻ đẹp rực rỡ của bức tranh thiên nhiên và niềm khao khát cao đẹpCẢM ƠN QUÝ THẦY, CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH