Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Cảnh ngày hè - Trường THPT Đức Trí

CẢNH NGÀY HÈ(Bảo kính cảnh giới - bài 43)TRƯỜNG THPT ĐỨC TRÍTỔ: NGỮ VĂNGV dạy: Phạm Quang DuyNguyễn TrãiI.Tìm hiểu chung II. Đọc – hiểu Côn Sơn – Hải Dương1. Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: (6 câu đầu)2. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi: (2 câu cuối)III. Tổng kết Nghệ thuật - Nội dung3. Ý nghĩa văn bản I. Tìm hiểu chung Xuất xứlà bài thơ số 43, thuộc chùm thơ bảo kính cảnh giới trong Quốc âm thi tập.II.Đọc – hiểu Đọc: Thanh thản, vui vẻ, sảng khoáiCảnh ngày hè - Nguyễn TrãiRồi hóng mát thuở ngày trường,Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ khắp đòi phương.1/2/32/2/43/43/44/34/34/33/3Cây và hoa hòeCảnh ngày hè – Nguyễn Trãi Thạch lựuCảnh ngày hè – Nguyễn Trãi Hồng liên trìCảnh ngày hè – Nguyễn Trãi Lao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.I. Tìm hiểu chung Chủ đềbộc lộ nỗi lòng, chí hướng của tác giả.Nguyễn Trãi (1380 - 1442)II. Đọc – tìm hiểu bài thơ: 1. Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: (6 câu đầu) Câu 1: Rồi hóng mát thuở ngày trường, nhịp thơ 1/2/3 -> trời mát mẻ, rỗi rãi, nhà thơ hóng mát.II. Đọc – hiểu 1. Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: (6 câu đầu) Hòe lục đùn đùn tán rợp giương. Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ, Hồng liên trì đã tiễn mùi hương- Bức tranh thiên nhiên rực rỡ + Lá hòe xanh lục, giương ra tỏa bóng mát + Hoa lựu bên hiên nhà trổ bông đỏ thẫm + Sen hồng ngoài ao đang tỏa ngát hương=> Mọi hình ảnh sống động, màu sắc đậm đà Lao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.II. Đọc – hiểu 1. Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên, cuộc sống: (6 câu đầu) - Bức tranh cuộc sống thanh bình + Ve kêu dắng dỏi như tiếng đàn chốn lầu cao. + Người nĩi lao xao ở chợ cá, làng chài. - Các động từ, từ láy: giương, phun, tiễn, đùn đùn, lao xao, -> sức sống căng tràn màu sắc, âm thanh. => Thiên nhiên & cuộc sống con người tràn đầy sức sống -> tâm hồn nghệ sĩ khát sống, yêu đời mãnh liệt, tinh tế.Hai câu thơ cuối:(Thảo luận nhóm nhỏ - theo 2 bạn cùng bàn: 4 phút)- Hai câu thơ này có thể được hiểu theo những cách nào? - Nhịp điệu của câu thơ cuối (câu 8) khác với câu thơ 7 thế nào? Ý nghĩa sự khác nhau ấy?- Từ đó, em hiểu tâm hồn nhà thơ với dân, với nước như thế nào?Dẽ có (Lẽ ra nên có) Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ khắp đòi (nhiều) phương. II. Đọc – hiểu 2. Niềm khát khao cao đẹp: (2 câu cuối)- Câu 7-8: tấm lòng ưu ái với dân, với nước. Dẽ có Ngu cầm / đàn một tiếng, (4/3) Dân giàu đủ / khắp đòi phương. (3/3)- Điển tích “Ngu cầm” -> ước mơ có cây đàn của vua Thuấn, gảy khúc Nam phong cầu mưa thuận gió hòa để “Dân giàu đủ khắp đòi phương”. II. Đọc – tìm hiểu bài thơ:2. Niềm khát khao cao đẹp: (2 câu cuối) Lấy Nghiêu, Thuấn làm "gương báu răn mình"-> chí hướng cao cả: đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa yêu nước, thương dân. Câu cuối nhịp thơ 3/3 thay 4/3 ở câu 7, khẳng định ước muốn tha thiết. Tư tưởng yêu nước thương dân trong suốt sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi thể hiện qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh thiên nhiên ngày hè.Theo em ý nghĩa văn bản là gì? 3. Ý nghĩa văn bảnIII. Tổng kết Từ ngữ giản dị, tinh tế, xen từ láy, từ Hán và điển tích; sáng tạo thể thơ lục ngôn xen thất ngôn. Tâm hồn chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước.* Tích hợp kĩ năng sống Từ tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi trong bài thơ, em rút ra được bài học nhận thức gì về môi trường? => Biết yêu mến, trân trọng những vẻ đẹp của thiên nhiên, tham gia trồng cây, các hoạt động bảo vệ thiên nhiên – môi trường sống quanh ta.Hướng dẫn làm bài tập ở nhàVề nhà học thuộc lòng bài thơ.Bài thơ giúp em hiểu gì về Nguyễn Trãi?Em có nhận xét gì về tiếng Việt trong bài thơ?Chuẩn bị bài mới Tóm tắt văn bản tự sự. Tìm hiểu mục đích yêu cầu, cách thức tóm tắt VB tự sự.