Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Khái quát văn học dân gian Việt Nam

Đại học quốc gia Hà NộiKhoa Sư phạm*****Khái quát văn học dân gian Việt Nam(Chương trình Ngữ Văn 10 – Ban cơ bản)Ngô Thành Trung06 – 07 - 1985Lớp Nghiệp vụ sư phạm K3 - 2007Hà Nội, 2007nttrung060785@yahoo.co.ukKhái quát văn học dân gian Việt NamI. Định nghĩaII. Đặc trưng của văn học dân gianIII. Hệ thống thể loại văn học dân gianIV. Giá trị cơ bản của văn học dân gianV. Tổng kếtnttrung060785@yahoo.co.ukVăn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng, sảnphẩm của quá trình sáng tác tập thể nhằm mục đích phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng.Văn học dân gian chỉ là một bộ phận của văn hoá dân gian.I. Định nghĩanttrung060785@yahoo.co.uk1. Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng.2. Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình sáng tạo tập thể.II. ĐẶC TRƯNG THỂ LOẠI VĂN HỌC DÂN GIANnttrung060785@yahoo.co.uk Ngôn từ truyền miệng tạo nên nội dung, ý nghĩa, thế giới nghệ thuật của tác phẩm văn học dân gian. Văn học dân gian tồn tại và lưu hành theo phương thức truyền miệng Nói đến truyền miệng là nói đến diễn xướng dân gian.1. Tính truyền miệngnttrung060785@yahoo.co.uk Văn học dân gian là kết quả của sáng tác tập thể Quá trình sáng tác tập thể: Một người khởi xướng  Tác phẩm hình thành Tập thể tiếp nhận  Người khác lưu truyền và sáng tạo.2. Tính tập thểnttrung060785@yahoo.co.ukTính truyền miệng và tính tập thể là nhữngđặc trưng cơ bản chi phối, xuyên suốtquá trình sáng tạo và lưu truyền tác phẩmvăn học dân gian, thể hiện sự gắn bó mật thiếtcủa văn học dân gian với các sinh hoạt kháccủa cộng đồng.nttrung060785@yahoo.co.ukIII. HỆ THỐNG THỂ LOẠI CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN1. Sử thi Rất phong phú và đa dạng, gồm: Thần thoạisử thi, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, tục ngữ,câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, Các thể loại cần chú ý:2. Truyền thuyết3. Truyện cổ tích4. Ca dao1. Sử thinttrung060785@yahoo.co.uk1. Sử ThiLà tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ có vần nhịp, xây dựng những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, hào hùng để kể về mộthoặc nhiều biến cố lớn diễn ra trong đời sống cộng đồng của cư dân cổ đại.Một ngôi đền Ấn ĐộNhà Rôngnttrung060785@yahoo.co.uk2. Truyền thuyếtLà tác phẩm tự sự dân gian kể về sự kiện và nhân vật lịch sử (hoặc có liên quanđến lịch sử) theo xu hướng lí tưởng hoá, qua đó thể hiện sự ngưỡng mộ và tônvinh của nhân dân đối với những người có công với đất nước, dân tộc hoặc cộng đồng cư dân của một vùng.Cổ Loa nttrung060785@yahoo.co.ukLà tác phẩm tự sự dân gian mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu có chủ định kể về số phận bình thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc quan của nhân dân lao động.3. Truyện cổ tíchThị rụng bị bà Bà để bà ngửi chứ bà không ăn (Tấm Cám)nttrung060785@yahoo.co.uk4. Ca daoLà lời thơ trữ tình dân gian, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng đượcsáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người.Thân em như tấm lụa đàoPhất phơ giữa chợ biết vào tay ainttrung060785@yahoo.co.ukIV. GIÁ TRỊ CƠ BẢN CỦA VĂN HỌC DÂN GIAN1. Giá trị nhận thức2. Giá trị giáo dục3. Giá trị thẩm mĩnttrung060785@yahoo.co.uk1. Giá trị nhận thứcVăn học dân gian là kho tri thức phong phú về đời sống các dân tộc+ Tri thức trong văn học dân gian: thuộc mọi lĩnh vực của đời sống, phần lớnLà kinh nghiệm lâu đời được nhân dân đúc kết từ thực tiễn, thể hiện thái độ, quan điểm nhận thức của nhân dân+ Các tri thức đó được trình bày bằng ngôn ngữ nghệ thuật đầy sức hấp dẫn nên dễ phổ biến và tiếp thu.nttrung060785@yahoo.co.uk2. Giá trị giáo dụcCó giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người+ Giáo dục tinh thần lạc quan, nhân đạ+ Hình thành phẩm chất tốt đẹp: lòng yêu quê hương đất nướcnttrung060785@yahoo.co.uk3. Giá trị thẩm mĩLà những tác phẩm mẫu mực về nghệ thuật do được thử thách qua thời giankhiến cho “từ đứa trẻ đầu xanh đến cụ già tóc bạc đều truyền tụng và yêu dấu”nttrung060785@yahoo.co.uk Trong nhiều thế kỉ khi văn học viết mới hình thành văn học dân gian đóngvai trò chủ đạo. Khi văn học viết phát triển văn học dân gian là nguồn nuôi dưỡng, cơ sở của văn học viết. Góp phần làm cho văn học Việt Nam trở nên phong phú đa dạng và đậm đà bản sắc dân tộc.nttrung060785@yahoo.co.ukV. TỔNG KẾTVăn học dân gian chứa đựng những giá trị lớn lao vì vậy cần trân trọng và phát huy.nttrung060785@yahoo.co.ukClip một đoạn trích chèo cổnttrung060785@yahoo.co.ukĐiệu “Đào liễu”(Vở chèo cổ Tấm Cám)nttrung060785@yahoo.co.uk