Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tào Tháo uống rượu luận anh hùng (Trích “Tam quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung)

Bài giảng ngữ vănTào Tháo uống rượu luận anh hùng( Trích “Tam quốc diễn nghĩa” của La Quán Trung)Người thực hiện: Nguyễn Thị Mai THPT Nga Sơn, Thanh HóaTào Tháo uống rượu luận anh hùngI. Vị trí đoạn tríchTrích hồi 21 ( tên đầy đủ của hồi 21: Tào Tháo uống rượu luận anh hùng, Quan Công lừa mưu giết Xa Trụ)Kể chuyện ba nh em Lưu Bị bị Lã Bố đánh chiếm Từ Châu, mất đất, mất quân đến Hứa Đô nương nhờ Tào Tháo. Lúc này Tào Tháo ở thế rất mạnh, muốn thu nạp nhân tài, còn Lưu Bị ở thế yếu, phải ẩn mình, chờ thời.Tào Tháo uống rượu luận anh hùngII. Đọc – hiểu đoạn tríchHướng dẫn cách đọc: Đọc rõ , giọng đọc phù hợp với giọng kể, giọng tả, giọng đối thoại của từng nhân vật trong đoạn trích ( Mở video nghe nghệ sĩ Minh Trí đọc)Câu hỏi thảo luậnCâu 1. Có bao nhiêu cuộc thoại được diễn ra trong đoạn trích? Cuộc thoại nào là chính?Câu 2. Qua cuộc “ luận anh hùng”, nhân vật Tào Tháo và nhân vật Lưu Bị hiện lên như thế nào? So sánh tính cách hai nhân vật này.Câu 3. Vẻ đẹp văn chương của đoạn trích toát ra từ đâu?Tào Tháo uống rượu luận anh hùngCó ba cuộc thoại diễn ra trong đoạn trích:Cuộc thoại giữa Quan Công, Trương Phi với Lưu Bị (2 lời thoại)Cuộc thoại giữa Trương Liêu, Hứa Chử với Lưu Bị (2 lời thoại)- Cuộc thoại giữa Tào Tháo với Lưu Bị (cuộc thoại chính) (30 lời thoại: Tào Tháo : 16 lời; Lưu Bị: 14 lời) Nội dung cuộc thoại chính là luận anh hùngBa cuộc thoại hoàn chỉnh một màn kịch ngắn có đủ các bước: trình bày, thắt nút, phát triển,cao trào, mở nút1.Tào Tháo luận anh hùng cùng Lưu BịTào Tháo (chủ động)Bày tiệc rượu mời Lưu Bị đến phủ Hỏi về việc làm của LB ( hỏi mà như khẳng định).Mục đích là để thăm dò tư tưởng, tình cảm của LB Chủ động đưa ra nội dung luận bàn (luận về anh hùng) lúc uống rượu ngà ngà say dễ bề khai thác, thăm dò- Phủ nhận, bác bỏ danh sách AH mà LB đề xuất nắm chắc đối thủ, ngạo mạnLưu Bị (bị động)- Giật mình- Sợ tái mặt Tâm trạng bất an, sợ hãi- Bị đặt vào cuộc thoạingoài ý muốn, né tránh trả lời, tỏ ra không hiểu biếtĐề xuất danh sách AH dựa trên tiêu chí: thế lực mạnh, dòng dõi, danh tiếng lẫy lừng( Giới thiệu chứ không khẳngđịnh, sau mỗi lời giới thiệu đều dùng câu hỏi: được chăng, hẳn là, có phải là, thế nào)Tào Tháo luận anh hùng cùng Lưu BịTào Tháo- Ném ra quan niệm về anh hùng+ Gián tiếp qua hình tượng rồng biến hóa+ Trực tiếp qua 3 tiêu chí: chí lớn nuốt cả trời đất, mưu cao, tài bao trùm vũ trụ -Bất ngờ khẳng định: chỉ có TT và LB là anh hùng trong thiên hạ Chấm dứt sự vòng vo của LB, bắt LB phải bộc lộKhông nghi ngờ gì nữa ( bị che mắt) chủ quan Luôn ở thế trên, truy đuổi, dồn ép; nói cười thoải mái, tự tin (cố tìm) Rồng đắc chí Thua Lưu BịVẫn tiếp tục tìm cách hạ mình để dấu mình và cũng muốn dò xét thái độ của TT, tìm cách để TT bộc lộ quan điểm để từ đó có cách ứng xử hợp lýGiật nảy mình, đánh rơi thìa, đũa rơi vào thế nguy hiểmLơi dung tiếng sấm, mượn lời của Khổng Tử ung dung nhặt thìa, đũa biến nguy thành an ( che được mắt TT) Luôn dè dặt, thận trọng, vòng vo, né tránh ( cố trốn) Rồng ẩn mình Thắng Tào Tháo luận anh hùng cùng Lưu BịTào TháoTính cách:Hiểu biết sâu rộng, sắc sảo, thông minh, bản lĩnh, trọng người tài Tham vọng bá vương Đa nghi, gian giảo, tự phụ, chủ quan ( gian hùng)Lưu BịTính cách:Thông mimh, linh hoạt, bản lĩnh Nuôi chí lớn Thận trọng, khôn khéo, nhẫn nhịn, ( anh hùng)Tào Tháo luận anh hùng cùng Lưu BịCuộc đối thoại thật thú vị, Tào Tháo và Lưu Bị tham gia trò chơi trí tuệ ( TT và LB là hai khối quyết tâm cao): một người cố đuổi và không đuổi được, một người cố trốn và đã trốn thoát. Qua cuộc thoại ta nhận ra cái “ thần” của hai nhân vật quan trong nhất trong tác phẩm TQDNThái độ của tác giả: “ Tôn Lưu biếm Tào” biểu hiện qua cách gọi tên ( gọi TT qua danh tính, gọi danh là chủ yếu, gọi LB qua tên tự)2. Vẻ đẹp văn chương của đoạn trích Kể chuyện giản dị theo mạch thời gian đường thẳng dễ nhớ, dễ hiểu (như truyện cổ dân gian), kể chuyện thông qua lời thoại hấp dẫn của nhân vật, tạo tình huống bất ngờ, dự báo xung đột, tạo sự thấp thỏm chờ đợi ở người đọc ( đoạn trích như một màn kịch ngắn). Ta có cảm tưởng câu chuyện không phải do ai kể mà tự câu chuyện đang kể về nó, nhà văn đóng vai trò là người ghi lại.Xây dựng được những chi tiết nghệ thuất đặc sắc rất tự nhiên, hợp lý ( ví dụ: chi tiết TT cho mời LB đến phủ mà không nói rõ lý do, chi tiết vòi rồng xuất hiện, chi tiết tiếng sấm rền vang)Khắc họa thành công tính cách nhân vật thông qua ngôn ngữ đối thoại và hành động (đây cũng là đặc điểm nghệ thuật của TQDN). Nhân vật TT và LB trở thành hình tượng điển hình là “ người lạ mà ta quen biết” ( Hêghen) Vẻ đẹp văn chương của đoạn tríchGửi gắm bài học nhân sinh sâu sắc- Sống phải có chíBiết mình, biết người , biết tận dụng cơ hộiKhiêm tốn, nhẫn nhịn gặt hái an lànhCảnh giác (không chủ quan)Bài tập1. Nhà văn Lỗ Tấn (TQ) phát biểu: “ Tôi không cùng đảng (cùng cánh) với Tào Tháo những vẫn rất kính phục ông ta” Nhà sử học Dịch Trung Thiên (TQ) khẳng định: “ Tào Tháo là một anh hùng bội bạc nhưng đáng yêu” Em có đồng tình với các ý kiến trên không?2. Viết một đoạn văn 5 dến 7 câu: Cảm nhận của em về nhân vật Lưu BịXem phim minh họa Mở video