Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 31: Tiếng Việt: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

Tiết 31 Tiếng ViệtPHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠTTiết 31 Tiếng ViệtPHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOẠT(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)(Buổi trưa tại khu tập thể X, hai bạn Hùng và Lan gọi Hương đi học.)-Hương ơi! Đi học đi! (im lặng)-Hương ơi! Đi học đi! (Lan và Hùng gào lên)-Gì mà ầm ầm lên thế chúng mày! Không cho ai ngủ ngáy nữa à! (tiếng một người đàn ông nói to)-Các cháu ơi, khẽ chứ! Để cho các bác ngủ trưa với!...Nhanh lên con, Hương! (tiếng mẹ Hương nhẹ nhàng ôn tồn)- Đây rồi, ra đây rồi (tiếng Hương nhỏ nhẹ)-Gớm, chậm như rùa ấy! Cô phê bình chết thôi! (tiếng Lan càu nhàu)-Hôm nào cũng chậm. Lạch bà lạch bạch như con vịt bầu!... (tiếng Hùng tiếp lời)2. Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt: 	Ngôn ngữ sinh hoạt là lời ăn tiếng nói hằng ngày, dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ, tình cảm,đáp ứng những nhu cầu trong cuộc sống.a. Ví dụ:3. Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh họat:Ví dụ 1:(Giờ ra chơi tại sân trường X .)- Này Quân! Sao hôm qua không đi học! ( Thắng hỏi)Tớ vị ốm khoong đi lược! (Quân trả lời vẻ mệt mỏi) Sao thằng Hòa bảo thấy cậu ở hội chợ cơ mà? (Thắng hỏi giọng trách móc) Ừ thì tớ ( Quân gãi đầu ấp úng)Ví dụ 2: Bố ơi, bố có khỏe không? Con lợn sề nhà ta nó đẻ hơn tháng trước gần chục con bố ạ. Bố ơi, bố cho con cái thước mấy lị quản bút màu đỏ í. Con lợn sề nó xuống được cái hầm xây bằng tường rồi bố ạ. Nó nghe kẻng là xuống, con không phải đùn vào đít nó như dạo hôm qua nữa. Mấy lị em Dung không đái dầm nữa. Em không chơi với con thì con được phần kẹo của cô giáo cho, con để dành cho em nó mới chơi với con để mẹ đi tát nước với cả đi bắc cầu nữa. Thôi bố nhá! Đánh hết thằng Mỹ bố về ngủ với con một tối bố ạ! Con Tạo Hai- Bố Tiên. (Lê Lựu)“- Ngày 13/11/1947. Tối nay nôn nao và mệt rũ. Làm nhiều? Hút thuốc lá nhiều? Hay say hạt bí?...Đi nằm sớm, chuyện lẻ tẻ. Lửa tắt cũng không buồn dậy thổi.”“- 15/11/1947. Đêm qua bà ké Chẩn ho nhiều rên và lảm nhảm nói mê luôn. Thằng bé con anh Chẩn ho rũ rượi, ho như xé phổi, ho không còn khóc được”.(Nhật ký ở rừng – Nam Cao)Ví dụ 3: Ví dụ 4: - Xem ra mệt rồi nhỉ?- Hỏi mình ấy, ý chừng muốn nghỉ chứ gì?- Trông đây này!- Nghỉ hử? Tại sao hôm nay lại nhức đầu thế này? Chân tay cứ bủn rủn ra.-Chị à quêncô cũng đang lứa tuổi thanh niên chứ đã già gì.Tương lai chán!- Trâu quá xá, mạ quá thì, hồng nhan bỏ bị còn gì là xuân nữa hả các anh?Thế mà vẫn còn nhiều người yêu say đắm đấy. ( Mùa Lạc -Nguyễn Khải)3. Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt:b. Kết luận: - Dạng nói: là dạng chủ yếu, bao gồm cả đối thoại và độc thoại. - Dạng lời nói tái hiện: mô phỏng các lời nói trong đời sống nhưng đã được sáng tạo theo các thể loại văn bản khác nhau :lời nói của các nhân vật trong kịch, tuồng, chèo, truyện ngắn, tiểu thuyết - Dạng viết: nhật kí, thư riêng“Lời nói chẳng mất tiền mua,Lựa lời mà nói cho vưa lòng nhau”3.LUYỆN TẬP:“ Vàng thì thử lửa thử than,Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời”3.LUYỆN TẬP:Lựa lời là chọn lời nói thích hợp với người nghe, với hoàn cảnh, sắc thái tình cảm, lời nói hay,lời nói đẹp  người nghe hiểu, đồng tình, vui vẻ.Lời nói đẹp do hoc tập, rèn luyện liên tục, lâu dài.“Lời nói chẳng mất tiền mua,Lựa lời mà nói cho vưa lòng nhau”3.LUYỆN TẬP:“ Vàng thì thử lửa thử than,Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời”Muốn biết vàng tốt hay xấu, thật giả phải thử qua lửa. Chuông thì thử tiếng để tiếng trong hay rè. Lời nói là thể hiện tư tưởng, tình cảm, kinh nghiệm sống của con người.Lời nói phản ánh trình độ hiểu biết tư cách đạo đức, tính cách con người.	“ Bà con cứ tin tôi. Xưa nay, bị sấu bắt là người đi ghe xuồng hoặc ngồi rửa chén dưới bến, có bao giờ sấu rượt người ta giữa rừng mà ăn thịt? Tôi đây không tài giỏi gì hết, chẳng qua là biết mưu mẹo chút ít, theo như người khác thì họ nói là bùa phép để kiếm tiền. Nghề bắt sấu có thể làm giàu được, ngặt tôi không mang thứ phú quới đó (). Cực lòng biết bao nhiêu” 	( Theo Sơn Nam, Bắt sấu rừng U Minh Hạ)3.LUYỆN TẬP: