Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 45, 46 Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới - Bài 43), Nguyễn Trãi

KÝnh chµo Quý thÇy, c« gi¸o vÒ dù héi gi¶ng víi líp NguyÔn Tr·i ( 1380 - 1442)TiÕt 45 – 46C¶nh ngµy hÌ( B¶o kÝnh c¶nh giíi - Bµi 43) - NguyÔn Tr·i -C¶nh ngµy hÌ – tiÕt 1(B¶o kÝnh c¶nh giíi – bµi 43) - NguyÔn Tr·i -I. Tìm hiểu chung:1. TËp th¬ Quèc ©m thi tËp:- Về dung lượng:- Về nội dung:- Về nghệ thuật:2. T¸c phÈm:bài thứ 43 trong 61 bài thuộc mục Bảo kính cảnh giới ở phần Vô đề của tập thơ Quốc âm thi tập.+ Vô đề: Ngôn chí, Mạn thuật, Tự thán, Tự thuật, Bảo kính cảnh giới.+ Môn thì lệnh: về thời tiết+ Môn hoa mộc: về cây cỏ+ Môn cầm thú: về thú vật- Nhan đề: do người soạn SGK đặt- Về giá trị:254 bài - 4 phầnvẻ đẹp tâm hồn của con người Nguyễn Trãi.Thơ Nôm Đường Luật xen các câu thơ lục ngôn.là nền móng và đánh dấu sự phát triển của thơ Tiếng Việt- Xuất xứ:“ Rồi / hóng mát / thuở ngày trường,Hòe lục đùn đùn / tán rợp giương.Thạch lựu hiên / còn phun thức đỏ,Hồng liên trì / đã tiễn mùi hương. Lao xao chợ cá / làng ngư phủ, Dắng dỏi cầm ve / lầu tịch dương.Dẽ có Ngu cầm / đàn một tiếng, Dân giàu đủ / khắp đòi phương.”II. Đọc – hiểu văn bản: 1. Đọc – giải nghĩa từ khó:C¶nh ngµy hÌ (B¶o kÝnh c¶nh giíi – bµi 43) - NguyÔn Tr·i -“ Rồi (rỗi rãi)/ hóng mát/ thuở ngày trường,Hòe lục đùn đùn/ tán rợp giương.Thạch lựu hiên/ còn phun thức (màu vẻ, dáng vẻ) đỏ,Hồng liên trì/ đã tiễn (dư, ngát) mùi hương. Lao xao chợ cá/ làng ngư phủ, Dắng dỏi (inh ỏi- râm ran, rộn rã) cầm ve/ lầu tịch dương.Dẽ có (lẽ ra nên có) Ngu cầm/ đàn một tiếng, Dân giàu đủ/ khắp đòi (nhiều) phương.”Các ý thơCâu 1: Cả ngày dài rỗi rãi ngồi hóng mát, hóng mát dài, hóng mát mãi.Các ý thơCâu 2: Cây hòe xanh, tán lá um tùm, lớp này tiếp lớp kia giương lên che rợp.Các ý thơCâu 3: Ở hiên, cây thạch lựu đang phun màu đỏ.Các ý thơCâu 4: Sen hồng trong ao đã ngát mùi hươngCác ý thơCâu 5: Ở làng chài, chợ cá lao xao, nhộn nhịp, tấp nập..Các ý thơCâu 6: Bên lầu lúc mặt trời sắp lặn,tiếng ve kêu inh ỏi, rộn rã như tiếng đàn.Các ý thơCâu 7,8: Lẽ ra nên có đàn của vua Ngu Thuấn để ta gảy cho sự yên bình ấm no của nhân dân.II. Đọc – hiểu văn bản:“ Rồi (rỗi rãi)/ hóng mát/ thuở ngày trường,Hòe lục đùn đùn/ tán rợp giương.Thạch lựu hiên/ còn phun thức (màu vẻ) đỏ,Hồng liên trì/ đã tiễn (dư, ngát) mùi hương. Lao xao chợ cá/ làng ngư phủ, Dắng dỏi (inh ỏi) cầm ve/ lầu tịch dương.Dẽ có (lẽ ra nên có) Ngu cầm/ đàn một tiếng, Dân giàu đủ/ khắp đòi (nhiều) phương.”- Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống.3. Tìm hiểu văn bản:A. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống* Bức tranh thiên nhiên:2. Nội dung - Bố cục:1. Đọc – giải nghĩa từ khó:- Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả.* Bức tranh cuộc sống:B. Vẻ đẹp tâm hồn của tác giả.C. Sáng tạo nghệ thuật .3. Tìm hiểu văn bản:A. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống* Bức tranh thiên nhiên:- Thời gian:- Cảnh vật: + “ Hòe lục” + “ Thạch lựu hiên” + “ Hồng liên trì” - “ đùn đùn” - “ phun” - “ tiễn” sự phát triển mạnh, sức sống như đang cựa quậy, cuộn lên trong từng tán lá. =>sức sống mãnh liệt, như phun trào, tuôn trào.=>sức sống không dừng lại.=>Bằng những cảnh vật đặc trưng, màu sắc và các động từ, tính từ mạnh làm cho sự sống, sức sống của bức tranh thiên nhiên mùa hè vào cuối ngày như đang căng tràn, cựa quậy, đầy sức sống. “ ...Hòe lục đùn đùn/ tán rợp giương.Thạch lựu hiên/ còn phun thức (màu vẻ) đỏ,Hồng liên trì/ đã tiễn (dư, ngát) mùi hương ...”“tịch dương”=> cuối ngàyđộng từ mạnhđộng từ mạnhtính từ mạnh- Màu sắc: xanh của hòe, đỏ của lựu, hồng của sen, vàng của nắng chiều=> màu sắc rực rỡ.3. Tìm hiểu văn bản:A. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống* Bức tranh cuộc sống:- Thời gian:“tịch dương”=> cuối ngày- Âm thanh: + “ Lao xao (chợ cá)” + “ Dắng dỏi cầm ve” âm thanh của cuộc sống bình dị.=>tiếng ve râm ran, rộn rã như tiếng đàn => âm thanh của sự sống=>Bức tranh cuộc sống được miêu tả qua âm thanh của sự vật, sự việc. Đó là âm thanh của sự sống, của cuộc sống bình dị nơi thôn quê dưới con mắt của tác giả.“ ... Lao xao chợ cá/ làng ngư phủ, Dắng dỏi (inh ỏi) cầm ve/ lầu tịch dương. ...”đảo ngữđảo ngữA. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống* Bức tranh thiên nhiên:- Cảnh vật: + “ Hòe lục đùn đùn” + “ Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ” + “ Hồng liên trì đã tiễn” => Sức sống mãnh liệt.=> sức sống không dừng lại.Bức tranh thiên nhiên mùa hè vào cuối ngày như đang căng tràn, cựa quậy, đầy sức sống. * Bức tranh cuộc sống:Thời gian:“tịch dương”=> cuối ngày- Âm thanh: + “ Lao xao chợ cá” + “ Dắng dỏi cầm ve” => âm thanh của cuộc sống bình dị.=> âm thanh của sự sốngâm thanh của sự sống, của cuộc sống bình dị nơi thôn quê dưới con mắt của tác giả.- Bằng các giác quan cùng với sự liên tưởng của mình, tác giả đã giúp người đọc hòa mình vào trong tranh, ngắm cảnh mùa hè sinh động, tràn đầy sức sống và tận hưởng mùi vị của sự sống.- Tình yêu thiên nhiên, yêu đời của nhà thơ: sự giao cảm mạnh mẽ và tinh tế của nhà thơ đối với cảnh vật