Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 68: Đọc thêm: Thái sư trần Thủ Độ

Tiết 68: Đọc thêm: THÁI SƯ TRẦN THỦ ĐỘ (Trích: “Đại Việt sử kí toàn thư”)	-Ngô Sĩ Liên-Tiết 68: Đọc thêm: THÁI SƯ TRẦN THỦ ĐỘ (Trích: “Đại Việt sử kí toàn thư”)	-Ngô Sĩ Liên-Đọc - hiểu khái quát1. Xuất xứ đoạn trích2. Nhân vật lịch sử - Trần Thủ Độ? Em biết gì về nhân vật lịch sử Trần Thủ Độ? Trần Thủ Độ(1194-1264) Chú họ Trần Thái Tông và là ông chú Trần Thánh Tông. Giữ chức thái sư ( Tể tướng- quan đầu triều, lo mọi việc chính sự).Có rất nhiều ý kiến đánh giá khác nhau về nhân vật lịch sử đặc biệt này.+Ông được xem là nhà chính trị đầy mưu mô, thủ đoạn, khôn khéo dàn xếp để đoạt ngôi vua nhà Lí cho nhà Trần, bức tử vua Lí Huệ Tông, sát hại hàng trăm tôn thất nhàLí.+Tuy nhiên, nếu nhìn nhận một cách khách quan thì việc chuyển đổi triều đại Lí -Trần ở thế kỉ XIII là tất yếu lịch sử mà Trần Thủ Độ chỉ là người thúc đẩy quá trình đó diễn ra nhanh, khéo léo và quyết liệt hơn.+ Ông là một trong những người có công đầu khai sáng, xây dụng triều đại nhà Trần. Khi quân Mông-Nguyên tràn qua biên giới, vua Trần lo lắng, muốn nghe theo kế nghị hoà của Trần Nhật Hiệu, Trần Thủ Độ kiên quyết: Đầu tôi chưa rơi, xin bệ hạ đừng lo.- Ngày nay, khi nhìn nhận đánh giá nhân vật lịch sử này cần có sự công bằng, khách quan để hiểu đúng về nhân vật. Đặc biệt, phẩm chất nghiêm minh, chí công vô tư, liêm khiết, bản lĩnh cao cường của một vị quan đầu triều như ông cần được đề cao.vTác phẩm Đại việt sử kí toàn thư của Ngô Sĩ Liên là một tư liệu hết sức quan trọng và quý giá để hiểu rõ nhân vật lịch sử này3. Đọc diễn cảm đoạn trích. 4. Giải nghĩa từ khó.5. Bố cục: 2 phần:- Đoạn mở đầu: Thời gian và sự kiện - Bốn đoạn còn lại: Bốn câu chuyện về Trần Thủ ĐộII. Đọc hiểu chi tiết.Mở đầu.Đọc đoạn văn : “Giáp Tí, năm thứ bảy.Mùa xuân, tháng giêng. Thái sư Trần Thủ Độ chết (tuổi 71), truy tặng Thượng phụ Thái sư Trung Vũ Đại Vương”Rút ra nhận xét về đặc điểm của sách sử biên niên trung đại?Ghi chép theo trình tự thời gian năm tháng, một đặc điểm nổi bật của thể loại sử biên niên- Cho biết sự kiện trọng đại: Trần Thủ Độ mất và được truy tặng Thượng Phụ Thái sư Trung Vũ Đại Vương - Thái độ tác giả: Kể, đánh giá khách quan về nhân vật.2. Bốn câu chuyện về Trần Thủ Độ.Tóm tắt mỗi câu chuyện về Trần Thủ Độ bằng một câu văn ngắn gọn?Câu chuyện 1: Xử người hặc tội mìnhCâu chuyện 2: Bắt tên quân hiệuCâu chuyện 3: Cái giá chức câu đươngCâu chuyện 4: An Quốc hay là thầnXác định sự việc được kể trong câu chuyện?Thái độ của Trần Thủ Độ trước sự việc đó?Cách xử lí của Trần Thủ Độ?Qua đó rút ra nhận xét về phẩm chất nhân vật Trần Thủ Độ?- Ý nghĩa, tác dụng của cách xử lí ấy?- Cách xử lí:- Thái độ:Dứt khoát công nhận, khẳng định sự thật trước vua và người hặcNhận lỗi “đúng như lời người ấy nói” và còn khen thưởng kẻ hặc tội mình- Phẩm chất:Phục thiện, công minh, bản lĩnh,Khích lệ cấp dưới trung thực, dũng cảm phê bình sai lầm của người khác. Người đọc, người nghe ngạc nhiên, cảm phục.a. Câu chuyện 1:- Sự việc:Một người hặc tội Trần Thủ Độ trước vua Trần. Vua đem người hặc đi theo đến kể lại lời hặc tội cho Trần Thủ Độ ngheÝ nghĩa, tác dụng:- Cách xử lí:- Thái độ:Lúc đầu: Cả giận.Sau khi rõ sự thật: Khen ngợi.Sai người đi bắt tên quân hiệu.Khen, thưởng.- Phẩm chất:Công bằng, chí công vô tư, tôn trọng pháp luật, không thiên vị người thân.b. Câu chuyện 2:- Sự việc:Tên quân hiệu ngăn không cho Linh Từ Quốc Mẫu đi qua thềm cấm. Bà khóc lóc, kể tội, nói khích với ông.Ý nghĩa, tác dụng:Khuyến khích những người biết giữ nghiêm phép nước- Cách xử lí:- Thái độ:Lúc đầu: Đồng ýSau khi rõ sự thật: Kiên quyết xử lí.Gật đầu nhận lời, cẩn thận ghi tên, địa chỉ.Đưa ra hình phạt: “Chặt một ngón chân” để anh ta lựa chọn.- Phẩm chất:Chí công vô tư, kiên quyết trị nạn chạy chức, đút lót, hối lộ, dựa dẫm thân thích, giữ công bằng luật pháp.c. Câu chuyện 3:- Sự việc:Một người chạy chọt nhờ Linh Từ Quốc Mẫu xin cho làm chức câu đương.Ý nghĩa, tác dụng:Khuyến khích những người biết giữ nghiêm phép nước- Cách xử lí:- Thái độ:Thẳng thắn, dứt khoát bày tỏ quan điểmĐưa ra ý kiến chỉ nên lựa chọn người giỏi nhất, có thể là anh hoặc mình, không nên hậu đãi cả hai anh em làm rối việc triều chính.- Phẩm chất:Chí công vô tư, đặt lợi ích quốc gia lên quyền lợi cá nhân (yêu nước).d. Câu chuyện 4:- Sự việc:Vua muốn phong chức tướng cho An Quốc, anh của Trần Thủ ĐộÝ nghĩa, tác dụng:Người nghe, người đọc cảm phục, phấn chấn, hâm mộIII. Tổng kết.Nét độc đáo về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích?1. Giá trị nội dungĐoạn trích đã khẳng định, ngợi ca nhân vật lịch sử Trần Thủ Độ: Một người chính trực, chí công vô tư, thẳng thắn, độ lượng, nghiêm minh, biết lắng nghe và khuyến khích cấp dưới giữ vững phép nước. Thái độ người kể: Tự hào2. Giá trị nghệ thuật(Kể chuyện, khắc hoạ tính cách nhân vật)Xây dựng tình huống giàu kịch tínhChi tiết chọn lọc, tiêu biểu.- Giọng kể khách quan (Ngôi thứ 3)CÂUĐƯƠNGQUÂNHIỆUSỬKÍTỤCBIÊNCHẶTNGÓNCHCÔNGCHÚANGÔITHỨBATÌNHHUỐNGKỊCHTÍNHVỢTRẦNTHỦĐTHÁNHTÔNGLÍHUỆTÔNGTHÁISƯÂỘNCÂU 2CÂU 3CÂU 4CÂU 5CÂU 6CÂU 7CÂU 8CÂU 9CÂU 10CÂU 11CÂU 1IV/ CỦNG CỐ VÀ LUYỆN TẬPTõ ch×a kho¸ gåm 11 ch÷ c¸i, ®©y lµ vÎ ®Ñp cña cña mét nh©n vËt lÞch sö trong t¸c phÈm sö biªn niªn næi tiÕng ë n­íc ta.1. ¤ ch÷ hµng ngang thø 1 gåm 8 ch÷ c¸i, ®©y lµ mét danh tõ dïng ®Ó chØ nh÷ng ng­êi lo viÖc b¾t gi÷ vµ ¸p gi¶i ph¹m nh©n ®­îc nãi tíi trong §¹i ViÖt sö kÝ toµn th­ .2. ¤ ch÷ hµng ngang thø 2 gåm 8 ch÷ c¸i, chØ mét chøc quan vâ nhá.3. ¤ ch÷ hµng ngang thø 3 gåm 11 ch÷ c¸i, “§¹i ViÖt sö kÝ toµn th­” ®­îc biªn so¹n dùa trªn cuèn s¸ch cña t¸c gi¶ nµy. ¤ng lµ ai?4. ¤ ch÷ hµng ngang thø 4 gåm 12 ch÷ c¸i, ®©y lµ h×nh ph¹t TrÇn Thñ §é ®­a ra ®Ó c¶nh c¸o nh÷ng kÎ ch¹y chøc.5. ¤ ch÷ hµng ngang thø 5 gåm 8 ch÷ c¸i, TrÇn Thñ §é gäi Linh Tõ Quèc MÉu b»ng danh tõ nµy.6. ¤ ch÷ hµng ngang thø 6 gåm 9 ch÷ c¸i, lµ ng«i kÓ mµ Ng« SÜ Liªn sö dông trong §¹i ViÖt sö kÝ toµn th­ .7. ¤ ch÷ hµng ngang thø 7 gåm 17 ch÷ c¸i, lµ mét nÐt ®éc ®¸o vÒ nghÖ thuËt ®­îc sö dông trong ®o¹n trÝch Th¸i S­ TrÇn Thñ §é.8. ¤ ch÷ hµng ngang thø 8 gåm 11 ch÷ c¸i, Ng« SÜ Liªn ®· dùa vµo t¸c phÈm nµy ®Ó biªn so¹n §¹i ViÖt sö kÝ toµn th­ .9. ¤ ch÷ hµng ngang thø 9 gåm 9 ch÷ c¸i, tªn vÞ vua thø hai cña triÒu ®¹i nhµ TrÇn.10. ¤ ch÷ hµng ngang thø 10 gåm 9 ch÷ c¸i, tr­íc ®ã phu nh©n TrÇn Thñ §é tõng lµ hoµng hËu cña nh©n vËt lÞch sö nµy.11. ¤ ch÷ hµng ngang thø 11 gåm 6 ch÷ c¸i, chØ chøc quan mµ TrÇn Th¸nh T«ng trao tÆng cho TrÇn Thñ §é.