Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết dạy số 29: Ca dao hài hước

CA DAO HÀI HƯỚC TIẾT 29 I. §äc – T×m hiÓu chung1. Đọc 2. T×m hiÓu chung - Bµi ca dao sè 1: TiÕng c­êi tù trµo. §©y lµ tiÕng c­êi l¹c quan yªu ®êi cña ng­êi lao ®éng dï ph¶i sèng trong bÊt k× hoµn c¶nh khã kh¨n nµo. - Bµi ca dao sè 2,3,4: TiÕng c­êi ch©m biÕm, phª ph¸n nh÷ng thãi h­, tËt xÊu trong néi bé nh©n d©n. II. Tìm hiểu văn bản: 1. Bài 1: Lời đối đáp trong bài ca dao này là ai nói với ai? Nội dung đề cập đến vấn đề gì? - Lời đối đáp của chàng trai và cô gái nói về việc dẫn cưới và thách cưới. Người con trai nói về việc dẫn cưới có gì khác thường? Sau tiếng cười ấy, biểu hiện cảnh ngộ gì và tình cảm gì của chàng trai này? - Chàng trai nói về việc dẫn cưới: + Dẫn voi/ sợ quốc cấm. + Dẫn trâu/ sợ họ nhà gái máu hàn. + Dẫn bò/ sợ họ nhà nàng co gân. + Cuối cùng dẫn cưới bằng con chuột béo. ->Vật dẫn cưới rất đặc biệt và khác thường. - Cảnh ngộ của chàng trai rất nghèo. Nhưng tình cảm bày tỏ lại rất lạc quan, thoải mái không chút mặc cảm. Đáp lời chàng trai, cô gái thách cưới như thế nào? - Cô gái nói về việc thách cưới: + Thách cưới...một nhà khoai lang. + Để cô gái : * mời làng * mời họ hàng ăn chơi * con trẻ ăn giữ nhà * con lợn, con gà ăn. -> Cô gái cũng nghèo và rất thông cảm với cảnh nghèo của chàng trai bằng lời thách cưới rất dí dỏm và đáng yêu. Đằng sau tiếng cười, em có cảm nhận gì về nét đẹp trong tâm hồn của người lao động nghèo? Tóm lại: Dù trong cảnh nghèo, người lao động vẫn luôn lạc quan, yêu đời, ham sống. Bài ca dao còn thể hiện một triết lí nhân sinh cao đẹp: đặt tình nghĩa cao hơn của cải.Bài ca dao có giọng điệu hài hước, dí dỏm, đáng yêu là nhờ những yếu tố nghệ thuật nào? NghÖ thuËt: + Lối nói khoa trương, phóng đại: dẫn voi, dẫn trâu, dẫn bò.. + Lối nói giảm dần: * Voi -> trâu -> bò -> chuột. * Củ to -> củ nhỏ -> củ mẻ -> củ rím, củ hà. + Cách nói đối lập: * dẫn voi > Bài ca dao có giọng điệu hài hước, dí dỏm và đáng yêu.Cöôùi em coù caùnh con gaø,Coù daêm sôïi buùn, coù vaøi haït xoâi.Cöôùi em coøn nöõa anh ôi,Coù moät ñóa ñaäu, hai moâi rau caàn.Coù xa dòch laïi cho gaànNhaø em thaùch cöôùi coù ngaàn aáy thoâi.Hay laø naëng laém anh ôi!Ñeå em bôùt laïi moät moâi rau caàn.Mét sè bµi ca dao hµi h­íc vÒ th¸ch c­íi:C­íi em chÝn chÜnh mËt ongM­êi cãt x«i tr¾ng, m­êi nong x«i vß.C­íi em t¸m v¹n tr©u bß,B¶y v¹n dª lîn, chÝn vß r­îu t¨m.L¸ ®a mÆt nguyÖt ®ªm r»mR¨ng nanh th»ng Cuéi, r©u c»m Thiªn L«i.Gan ruåi, mì muçi cho t­¬iXin chµng chÝn chôc con d¬i go¸ chång.Th¸ch thÕ míi tho¶ tÊm lßng,Chµng mµ lo ®­îc, thiÕp cïng theo ch©n.2. BÀI 2,3: - ChÕ giÔu lo¹i ®µn «ng yÕu ®uèi, l­êi nh¸c trong x· héi. + Bµi 2: §èi t­îng ch©m biÕm lµ lo¹i ®µn «ng yÕu ®uèi, kh«ng ®¸ng søc trai, kh«ng ®¸ng nªn trai. + Bµi 3: §èi t­îng ch©m biÕm lµ ®øc «ng chång v« tÝch sù, ­¬n hÌn, l­êi nh¸c, kh«ng cã chÝ lín, chØ ru ró ë xã bÕp, ¨n b¸m vî.. T¸c gi¶ d©n gian ®· c­êi nh÷ng ®èi t­îng nµo? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt chñ yÕu nµo ®· lµm bËt lªn tiÕng c­êi ®ã?-Thñ ph¸p nghÖ thuËt: kÕt hîp gi÷a ®èi lËp vµ c¸ch nãi ngoa dô.Lµm trai...søc trai> phụ nữ - Nội dung chế giễu: * mũi mười tám gánh lông * ngáy o o * hay ăn quà * đầu những rác cùng rơm. - Nghệ thuật phóng đại, chi tiết giàu tưởng tượng, điệp ngữ song hành để chê cười loại phụ nữ đỏng đảnh vô duyên. ** Tóm lại: Bài ca dao không chỉ phê phán những thói xấu của người phụ nữ mà còn nhằm mục đích giáo dục phụ nữ phải đằm thắm, ý tứ, sạch sẽ, dịu dàng, khéo léo.III. Tæng kÕt :** Bằng nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh, những tiếng cười đặc sắc trong ca dao thể hiện tâm hồn lạc quan yêu đời và triết lí nhân sinh lành mạnh trong cuộc sống còn nhiều vất vả, lo toan của người bình dân.IV. LUYỆN TẬP Bài tập : Nêu cảm nhận về lời thách cưới của cô gái: “Nhà em thách cưới một nhà khoai lang”. Qua đó em thấy tiếng cười tự trào của người lao động trong cảnh nghèo đáng yêu, đáng trân trọng ở chỗ nào? Tiếng cười tự trào của người lao động đáng yêu, đáng trân trọng ở chỗ: - Cô gái không mặc cảm mà còn bằng lòng với cảnh nghèo, vui và thích thú trong lời thách cưới. - Lời thách cưới thật khác thường (chỉ là khoai lang) mà vô tư, hồn nhiên, thanh thản nói lên tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động. Caâu 1: Trong baøi ca dao “Cöôùi naøng anh toan daãn voi”, chaøng trai khoâng ñònh daãn con vaät naøo döôùi ñaây? A.Voi 	 B.Lôïn C.Traâu 	D.Chuoät E.BoøTraéc nghieäm: Caâu 2: Taïi sao chaøng trai khoâng daãn cöôùi baèng traâu boø maø laïi daãn cöôùi baèng con “chuoät beùo”? A.Vì chuùng ñeàu laø “Thuù boán chaân” B.Vì hoï nhaø gaùi kieâng traâu boø C.Vì chaøng trai ngheøo D.Caû A,B vaø C Caâu 3: Lôøi leõ cuûa chaøng trai vaø coâ gaùi coù yù nghóa gì? A.Chua chaùt cho caûnh ngheøo B.Noùi cho vui trong caûnh ngheøo C.Boäc loä taâm hoàn laïc quan, yeâu ñôøi cuûa ngöôøi lao ñoäng D.Caâu Avaø B E.Caâu B vaø C§äc thªm: Lêi tiÔn dÆnTrÝch Xèng chô xon xao TruyÖn th¬ d©n téc Th¸i1. T×m hiÓu chung- Giíi thiÖu vµ tãm t¾t Xèng chô xon xao. - vÞ trÝ ®o¹n trÝch (SGK).2. §äc - hiÓu v¨n b¶na) Néi dung-NiÒm xãt th­¬ng cña chµng trai vµ nçi ®au khæ tuyÖt väng cña c« g¸i. - Kh¸t väng h¹nh phóc vµ t×nh yªu chung thuû cña chµng trai, c« g¸i. b) NghÖ thuËt- Lùa chän tõ ng÷, h×nh ¶nh thÓ hiÖn ®Æc tr­ng, gÇn gòi víi ®ång bµo Th¸i. - C¸ch miªu t¶ t©m tr¹ng nh©n vËt chi tiÕt, cô thÓ. c) ý nghÜa v¨n b¶n §o¹n trÝch thÓ hiÖn t©m tr¹ng cña chµng trai, c« g¸i ; tè c¸o tËp tôc h«n nh©n ngµy x­a, ®ång thêi lµ tiÕng nãi chøa chan t×nh c¶m nh©n ®¹o, ®ßi quyÒn yªu ®­¬ng cho con ng­êi.