Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết học: Ca dao hài hước

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ DỰ HỘI GIẢNG Mơn Ngữ Văn Giáo viên: Nguyễn Kim Lương Tổ KHXH Tiết : 29a. Là tác phẩm tự sự dân gian, có lời thơ, kể về các sự kiện diễn ra trong xã hội.b. Là tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ, diễn tả cuộc đấu tranh của người lao động.c. Là những tác phẩm kịch hát dân gian,đả kích những mặt trái của xã hội.d.Là những bài hát dân gian mang tính trữ tình, sử dụng hình thức thơ dân tộc,nhằm diễn tả thế giới nội tâm con người. Câu 1: Em hiểu như thế nào về ca dao ?Câu 2: Đọc ba bài ca dao bắt đầu bằng từ “Thân em..”KIỂM TRA BÀI CŨCa dao hµi h­íc * Nội dung bài học:I. Tìm hiểu chung về ca dao hài hướcII. Đọc – hiểu văn bản 1. Đọc và phân loại 4 bài ca dao SGK. 2. Phân tích các bài ca dao số 1,2,3,4III. Tổng kếtIV. Củng cố - Dặn dò I.TÌM HIỂU CHUNG VỀ CA DAO HÀI HƯỚC : 1. Về nội dung : - Là tiếng cười lạc quan, yêu đời  - Là tiếng cười châm biếm, phê phán thói hư – tật xấu trong xã hội của người bình dân 2.Về nghệ thuật : - Là những bức tranh hài hước thể hiện qua nghệ thuật hư cấu dựng cảnh tài tình, cường điệu phóng đại, ngôn ngữ đời thường, hóm hỉnh hài hước . * C©u hái: Biện pháp nghệ thuật chủ yếu trong ca dao hài hước lµ g×?A. Èn dơ vµ kÞch tÝnhB. G¾n víi hiƯn thùcC. Cường điệu,phóng đại.D.T­ëng t­ỵng, k× ¶ocII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN: b. Ph©n lo¹i:Đọc và phân loại:a. §äc v¨n b¶n: - Bµi 1: §äc víi giäng vui t­¬i, dÝ dám, ®ïa cỵt. - Bµi 2,3,4: Giäng vui t­¬i cã chĩt giƠu cỵt.- Bµi 1: Ca dao hµi h­íc - Tù trµo, thĨ hiƯn tinh thÇn l¹c quan.- Bµi 2,3,4: Ca dao hµi h­íc - phª ph¸n, ch©m biÕm, ®¶ kÝch .2. Phân tích:- TiÕng c­êi cđa ng­êi lao ®éng (chµng trai vµ c« g¸i)- Hoµn c¶nh: nghÌob) TiÕng c­êi trong bµi ca dao:- Bµi ca dao nãi vỊ chđ ®Ị c­íi xin, cơ thĨ lµ dÉn c­íi.* Bài ca dao số 1:a) Chủ đề :* Lời dẫn cưới của chàng trai: - DÉn con chuét bÐo rÊt sang träng nhưng chØ lµ dù ®Þnh “toan”. LƠ dÉn c­íi: - DÉn voi - DÉn tr©u - DÉn bß  LƠ dÉn c­íi ch­a tõng có trong c¸c thđ tơc c­íi xinThấy được sự hài hước,đồng thời là cách tự cười cái nghèo của chàng trai. khoa trương, phóng đại, giảm dần chi tiết hài hướcDẫn voi sợ quốc cấmDẫn trâu sợ máu hànDẫn bò sợ họ co gânDẫn con chuột béo D­íi ®©y cã hai kÕt luËn: ®ĩng (§), sai hoỈc kh«ng phï hỵp víi néi dung c©u hái (S). H·y chän mét kÕt luËn mµ em ®ång ý. * C©u hái: Cã thĨ rĩt ra ®­ỵc nh÷ng kÕt luËn nµo vỊ c¸ch dẫn cưới của chàng trai?A. Người lao động tự cười cái nghèo của mình cách hóm hỉnh, hài hước 	§	SB. Dẫn cưới thế để thể hiện mình cũng có đủ lễ vật xin cưới.	 §	S- Lêi dÉn c­íi ®éc ®¸o cđa chµng trai gỵi nhí ®Õn vÇn th¬ tù trµo trong bµi “C¶m tÕt” cđa nhµ th¬ Tĩ X­¬ng: Anh em ®õng t­ëng tÕt t«i nghÌo, TiỊn b¹c trong kho,chưa lÜnh tiªu R­ỵu cĩc nh¾n ®em, hµng biÕng quÈyTrµ sen m­ỵn hái gi¸ cßn kiªu B¸nh ch­ng s¾p gãi, e nåm ch¶y,G×ß lơa toan lµm, sỵ n¾ng thiu.Th«i thÕ th× th«i ®µnh tÕt kh¸c, Anh em ®õng t­ëng tÕt t«i nghÌo vui vỴ, thËm chÝ cßn tù hµo “em lÊy lµm sang”. Bëi v× c« yªu chµng trai ë con ng­êi chø kh«ng ph¶i vËt chÊt.* Th¸i ®é cđa c« g¸i:“một nhà khoai lang” -> Một thứ lễ vật rất đời thường và dân giã.- Mục đích thách cưới : * Cô gái thách cưới : - Lễ vật được thách cưới : mời làng - mời họ hàng - Cho con trẻ - cho con lợn, con gà  vừa ra mắt mọi người, vừa tận dụng trong chăn nuôi một cách tằn tiện. Lời thách cưới thật vô tư, thể hiện một tâm hồn bình dị cùng với sự cảm thông chân thành của cô gái với hoàn cảnh của chàng trai. Người ta thách lợn thách gà Củ toCủ nhỏCủ mẻCủ rím, củ hàNhà em thách cưới một nhà khoai lang  Ng­êi lao ®éng x­a tù c­êi c¸i nghÌo cđa m×nh. L¹i chän ®ĩng viƯc c­íi lµ lĩc nã béc lé râ nhÊt c¸i nghÌo ®Ĩ c­êi, ®Ĩ vui. - §iỊu nµy thĨ hiƯn râ lßng yªu ®êi vµ tinh thÇn l¹c quan cđa hä.c. Nghệ thuật của bài ca dao:- Thđ ph¸p khoa tr­¬ng, phãng ®¹i- Lèi nãi gi¶m dÇn- Thủ pháp đối lËp - Chi tiÕt hµi h­íc * Nhóm 1: Tác giả dân gian cười những con người nào trong bài 2; với mục đích gì? Và bằng biện pháp nghệ thuật nào?* Nhóm 2: Những hình ảnh ở bài 3 là của loại người nào trong xã hội; họ bị châm biếm bằng biện pháp nghệ thuật nào? * Nhóm 3: Tiếng cười ở bài 4 chế giễu loại người nào? Ý phê phán và biện pháp nghệ thuật của bài này là gì? * Nhóm 4: Nêu nội dung và nghệ thuật của các bài ca dao vừa học.THẢO LUẬN NHÓMTHẢO LUẬN NHÓM * Nhóm 1: Tác giả dân gian cười những con người nào trong bài 2; với mục đích gì? Và bằng biện pháp nghệ thuật nào?* Nhóm 2: Những hình ảnh ở bài 3 là của loại người nào trong xã hội; họ bị châm biếm bằng biện pháp nghệ thuật nào? * Nhóm 3: Tiếng cười ở bài 4 chế giễu loại người nào? Ý phê phán và biện pháp nghệ thuật của bài này là gì? * Nhóm 4: Nêu nội dung và nghệ thuật của các bài ca dao vừa học.  Châm biếm loại đàn ông không đáng sức trai, lười nhác, không có chí lớn.* Bài ca dao số 2,3: Tương phản và ngoa dụ Ráng hết sứcGánh hai hạt vừng- Khom lưng chống gối  Phóng đại, thủ pháp đối lập. - Đi ngược về xuôiĐảm đangNgồi bếp sờ đuôi con mèoVô tích sự* Bài ca dao số 4: Chế giễu loại phụ nữ – người vợ vô duyên, đoảng vị, nhưng cũng ngầm mong muốn họ thay đổi.+ Lỗ mũi 18 gánh lôngRâu rồng trời cho+ Ngáy o oCho vui nhà+ Hay ăn quàVề nhà đỡ cơm+ Đầu những rác cùng rơmHoa thơm rắc đầu So sánh phóng đại, tương phản, song hành _ Khắc họa nhân vật bằng những nét điển hình với những chi tiết có giá trị khái quát cao. _ Cường điệu, phóng đại, tương phản, đối lập. _ Ngôn ngữ đời thường với ý nghĩa sâu sắc. IIi. TỔNG KẾT :1. Nghệ thuật:* Bằng nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh, những tiếng cười đặc sắc trong ca dao hài hước thể hiện :- Tâm hồn lạc quan yêu đời.- Triết lí nhân sinh lành mạnh trong cuộc sống còn nhiều vất vả lo toan của người bình dân. 2. Nội dung :* Em hãy sắp xếp các từ thành câu hoàn chỉnh thể hiện nội dung và nghệ thuật của ca dao hài hướcCỦNG CỐĐỜILẠCTINHYÊUQUANTHẦNTINHTHẦNLẠCQUANYÊUĐỜINHÂNSINHSÂU TRIẾTSẮCLÝTƯƠNGTRIẾTLÝNHÂNSINHSÂU SẮCPHÓNGPHẢNNGOAĐẠIDỤPHÓNGĐẠITƯƠNGPHẢNNGOADỤ 2. Điền vào chỗ trống những câu ca dao sau: 1. Chồng người bể Sở sông Ngô, Chồng em..., rang ngô 2. Làm trai cho đáng nên trai, Vót đũa cho dài,.cơm con. 3. Làm trai cho đáng nên trai, Ăn cơm với vợ, lại nài. 4. Ăn no rồi lại , Nghe giục trống chèo,..đi xem. ngồi bếpcháy quầnăn vụngvét niêunằm khoèobế bụngV. HOAT ĐỘNG NỐI TIẾP[* Học thuộc các bài ca dao.* Chuẩn bị bài:  +ÔÂn tập văn học dân gian Tr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« !chĩc thÇy c« m¹nh kháe, chĩc c¸c em ch¨m ngoan, häc giái