Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minh

Trường thpt giao thuỷ cnhiệt liệt chào mừngcác thầy cô giáo và các em !Giáo viên : vũ thị HồngBộ môn: Ngữ Văn tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minhVăn bản thuyết minh là văn bản giới thiệu, trình bày một sự việc, hiện tượng, vấn đề của tự nhiên, xã hội, con người nhằm cung cấp tri thức khách quan, chính xác cho người đọc. Trong một bài thuyết minh về chương trình học, có người viết: “ở lớp 10 Trung học phổ thông, học sinh chỉ được học văn học dân gian ( ca dao, tục ngữ, câu đố)”.Chưa chuẩn xác vì: * Nếu đặt câu văn trong văn bản thuyết minh về chương trình Ngữ văn 10 thì : - Chương trình Ngữ văn 10 không chỉ có học văn học dân gian.- Chương trình Ngữ văn 10 không có câu đố, tục ngữ. - Chương trình Ngữ văn 10 về văn học dân gian không chỉ có ca dao. - Chương trình Ngữ văn 10 không chỉ học văn học mà còn học Tiếng Việt và Làm văn.*Nếu câu văn đứng độc lập thì ngoài những lỗi trên câu văn còn có điểm sai sau : Chương trình học lớp 10 không chỉ học Ngữ văn mà còn học những môn khác : Toán, Vật lý, Hoá học, Kết luận:+ Tính chuẩn xác: Tri thức đưa ra phải chân thực, khách quan, khoa học.+ Vai trò của tính chuẩn xác: là yêu cầu đầu tiên và quan trọng nhất của văn bản thuyết minh.Để đạt được tính chuẩn xác cần chú ý một số biện pháp sau:- Tìm hiểu thấu đáo trước khi viết. - Thu thập đầy đủ tài liệu tham khảo, tìm được tài liệu có giá trị. - Chú ý thời điểm xuất bản của các tài liệu để có thể cập nhật những thông tin mới và những thay đổi thường có. Gọi “Đại cáo bình Ngô” là áng thiên cổ hùng văn vì đó là bài văn hùng tráng đã được viết ra từ nghìn năm trước. Nội dung thuyết minh trên chưa chuẩn xác vì người viết đã hiểu sai nghĩa của cụm từ: “Thiên cổ hùng văn”.Nguyễn Bỉnh Khiêm ( 1491 – 1585) là một trong những ông trạng nổi tiếng nhất của khoa cử Việt Nam. ông là người làng Trung Am, huyện Vĩnh Lại, tỉnh Hải Dương, nay là xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng. Năm 1535, thời Mạc Đăng Doanh, ông đỗ đầu cả ba kỳ thi. Nhưng ông chỉ làm quan với nhà Mạc có 7 năm, và sau khi dâng sớ xin chém 18 tên quyền thần mà không được, ông xin trí sĩ ở quê nhà. ở quê ông mở trường dạy học bên sông Hàn - tức sông Tuyết - nên khi mất, học trò tôn ông làm Tuyết Giang Phu Tử. Mặc dầu ông đã về trí sĩ, nhà Mạc vẫn kính trọng và vẫn hỏi ông về việc nước. Khi ông sắp mất, nhà Mạc có phong cho ông tước Trình Quốc công. Vì thế người đời sau gọi ông là Trạng Trình. Không nên sử dụng văn bản trên để thuyết minh về nhà thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm, vì văn bản mới chỉ nói tới cuộc đời mà chưa nói tới sự nghiệp thơ ca của ông. Văn bản thuyết minh cần phải chuẩn xác. Để đảm bảo yêu cầu này, những tri thức trong văn bản phải có tính khách quan, khoa học, đáng tin cậy. Có như thế mới thực sự có ích cho người đọc, người nghe.Tính hấp dẫn: Có sức lôi cuốn, thu hút sự chú ý của người đọc. Nếu bị tước đi môi trường kích thích, bộ não của đứa trẻ sẽ phải chịu đựng kìm hãm. Ví dụ, các nhà nghiên cứu tại Trường Đại học Y khoa Bai – lo đã phát hiện ra rằng những đứa trẻ ít được chơi đùa hoặc ít được tiếp xúc sẽ có bộ não bé hơn bình thường 20 – 30% so với lứa tuổi của chúng. Các vật nuôi trong phòng thí nghiệm cũng cho thấy điều xảy ra tương tự. Các nhà nghiên cứu tại Trường Đại học I-li-noi ở Ur-ba-na Sam - pa đã phát hiện ra rằng những con chuột con được nuôi trong cũi có rải đồ chơi không những biểu hiện sự ứng xử phức tạp hơn những con chuột nhốt trong những hộp rỗng không có gì hấp dẫn, mà bộ não của những con chuột này còn có số tiếp điểm thần kinh cho mỗi nơ-ron nhiều hơn (tới 25%) so với những con chuột kia. Nói cách khác, càng trải qua nhiều kinh nghiệm càng làm cho bộ não giàu hơn.Một số biện pháp làm cho văn bản thuyết minh hấp dẫn : + Khi cần, nên phối hợp nhiều loại kiến thức. + Kết hợp và sử dụng các kiểu câu làm cho bài văn biến hoá linh hoạt. + So sánh để làm nổi bật sự khác biệt, khắc sâu vào trí nhớ người đọc. + Đưa ra những chi tiết cụ thể, sinh động, những con số chính xác để bài văn không trừu tượng, mơ hồ. *Lưu ý : Tính chuẩn xác và tính hấp dẫn là hai yêu cầu không thể thiếu trong văn bản thuyết minh. Tính hấp dẫn của văn bản thuyết minh được tạo ra trên cơ sở tính chuẩn xác.Hồ Ba BểHồ Ba Bể lâu đã nổi tiếng là danh lam thắng cảnh bậc nhất ở Việt NamChuyện kể rằng: Ngày xửa ngày xưa, đã lâu lắm rồi, cả khu vực Hồ Ba Bể ngày nay là một vùng trù phúRồi bỗng một đêm trời nổi cơn thịnh nộ, mưa đổ ầm ầm, nước sông dâng lên, mặt đất nứt nẻ và sụp xuống làm cho cả vùng dân cư đều bị cuốn theo dòng nước. Duy chỉ có một người đàn bà sống cô đơn, hiền lành, chân thật là thoát nạn, vì bà đã được báo trước trận hồng thuỷ sẽ xảy ra. Theo lời dặn, bà goá đã lấy tro rắc quanh nhà và lấy hạt thóc bà tiên để lại cắn đôi thả xuống hồ, vỏ thóc biến thành những chiếc thuyền để cứu người gặp nạn. Cả vùng thung lũng trù phú đã trở thành biển nước mênh mông. Chỉ còn một mảnh đất nhỏ nhoi là khu nhà của người đàn bà sống hiền lành đức độ, người ta gọi đó là Pò Giấ Mải (đảo bà gốa) Mảnh đất cuối cùng còn sót lại nằm giữa hồ Hai đất đai màu mỡ là nơi an nghỉ của những người xấu số nơi xảy ra trận hồng thuỷ năm xưa. Nhân dân trong vùng đã lập một đền thờ ở đảo này để tưởng nhớ đến những người đã khuất. Vì vậy hòn đảo có tên là An Mạ( nơi an nghỉ của dân làng). Đó là truyền thuyết gắn liền với sự hình thành Hồ Ba Bể theo cách lý giải của người xưa.Nếu chỉ nói“ Hồ Ba Bể từ lâu đã nổi tiếng là danh lam thắng cảnh bậc nhất ở Việt Nam” là chuẩn xác nhưng chưa hấp dẫn.Khi gắn Hồ Ba Bể với truyền thuyết về hòn đảo An Mạ thì Hồ Ba Bể trở nên hấp dẫn hơn, lung linh hơn, dễ nhớ hơnHồ Ba Bể* Ghi nhớ:Văn bản thuyết minh cần phải chuẩn xác. Để đảm bảo yêu cầu này, những tri thức trong văn bản phải có tính khách quan, khoa học, đáng tin cậy. Có thế mới thực sự có ích cho người đọc, người nghe. Văn bản thuyết minh cần phải hấp dẫn để thu hút sự chú ý theo dõi của người đọc, người nghe. Muốn thế cần sử dụng nhiều hình tượng sinh động, nhiều so sánh cụ thể, và câu văn phải biến hoá linh hoạt. Những sự tích, những truyền thuyết thích hợp cũng làm cho văn bản thuyết minh thêm hấp dẫn và sâu sắc.Tổ 1: Nhận xét về sự linh hoạt trong cách sử dụng kiểu câu?Tổ 2: Nhận xét cách sử dụng từ ngữ?Tổ 3: Tác giả dùng những giác quan và sự liên tưởng nào khi quan sát?Tổ 4: Cách bộc lộ cảm xúc của tác giả như thế nào?Hoạt động nhóm Sử dụng linh hoạt các kiểu câu: Câu trần thuật, câu nghi vấn, câu cảm thán Dùng những từ ngữ giàu hình tượng : “Bó hành hoa xanh như lá mạ”,“ Miếng thịt bò tươi và mềm”- Kết hợp nhiều giác quan và liên tưởng khi quan sát: thị giác, khứu giác, vị giác- Bộc lộ trực tiếp cảm xúc: “ Trông mà thèm quá!”, “ Có ai lại đừng vào ăn cho được” Bằng việc kết hợp sử dụng các biện pháp trên: Kiểu câu, từ ngữ, sự liên tưởngVăn bản đã tạo được tính hấp dẫn, lôi cuốn người đọc. Nguyễn Trãi ( 1380 – 1442 )Côn sơn – nơi nguyễn trãi về ở ẩnCuộc đời:Năm sinh - mất :Quê quán :Xuất thân :Các mốc chính trong cuộc đời :2. Sự nghiệp :Tác phẩm :Những đóng góp chính của tác giả: ( nội dung và nghệ thuật) 	+ Văn chính luận: 	+ Thơ trữ tình: Dàn ý:Nguyễn Trãi ở Côn SơnTrường thpt giao thuỷ cxin chân thành cảm ơncác thầy cô giáo và các em !