Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tỏ lòng (thuật hoài) của Phạm Ngũ Lão

Học sinh lớp 10A3 kính chào quý thầy côTỎ LÒNG(Thuật hoài)Phạm Ngũ LãoI. Giới thiệu chungTác giả:Phạm Ngũ Lão (1255 – 1320), người làng Phù Ủng, huyện Đường Hào, tỉnh Hưng YênLà vị tướng giỏi thời Trần trong cuộc kháng chiến chống Mông-NguyênLà người văn - võ toàn tài2. Bài thơ:Tỏ lòng Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ ra đời trong không khí quyết chiến, quyết thắng của quân daân nhà Trần chống quân xâm lược Mông-Nguyên. b. Thể thơ: Thất ngoân tứ tuyệt c. Boá cuïc: 2 phaàn 	-Hai caâu ñaàu:Hình töôïng traùng só vaø quaân ñoäi thôøi Traàn 	-Hai caâu sau:Nỗi loøng taùc giả. II/ Ñoïc –hieåu vaên baûn:Tỏ lòngHoành sóc giang sơn kháp kỉ thu ,Tam quân tỳ hổ khí thôn ngưu.Nam nhi vị liễu công danh trái ,Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu . ***********************Múa giáo non sông trải mấy thu , Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu . Công danh nam tử còn vương nợ ,Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ HầuII. Đọc - hiểu văn bản 1. Hai câu đầu: Hình tượng tráng sĩ và quân đội thời TrầnCâu 1: “Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu”-Cầm ngang ngọn giáo trấn giữ non soâng -> Tö thế: hiên ngang, lẫm liệt, vững chãi, saün saøng chieán ñaáu- “Kháp kỉ thu” -> Thời gian dài không biết mệt mỏi. => Tầm vóc: Con người mang tầm vóc vũ trụ, lớn lao kỳ vĩ qua hình ảnh ngọn giáo (như đo bằng chiều ngang non sông), và tư thế đứng chờ giặc.	b. Câu 2: “Tam quân tì hổ khí thôn ngưu”- Ba quân sức mạnh như hổ báo, khí thế hùng dũng nuốt trôi trâu (khí thế át cả sao trời)  Nghệ thuật so sánh, phóng đại, tượng trung: sức mạnh quân đội nhà Trần cũng là sức mạnh dân tộc đang sôi sục khí thế quyết chiến thắng. Hai câu thơ mang hai hình ảnh lớn: hình ảnh tráng sĩ loàng trong hình ảnh dân tộc mang vẻ đẹp tính chaát sử thi. Sản phẩm “hào khí Đông A”2. Hai câu sau: Nỗi lòng tác giả * Dẫn chứng ca dao về chí làm traiLàm trai cho đáng nên trai,Phú Xuân đã trải, Đồng Nai cũng từngLàm trai cho đáng nên trai,Xuống Đông, Đông tĩnh, lên Đoài, Đoài yeân.* Sau này Nguyễn Công Trứ cũng khẳng định:“Đã mang tiếng ở trong trời đấtPhải có danh gì với núi sông.” Câu 3: Quan niệm công danh của người trai thời phong kiến: Học-thi-làm quan (giúp vua cứu nước) lập nên sự nghiệp lớn để lại tiếng thơm muôn đời (tiến bộ, tích cực) lý tưởng người trai thời phong kiến- Nợ công danh: chưa lập nên sự nghiệp lớn, chưa hoàn thành nghĩa vụ đối với dân, với nước  khát vọng lẽ sống lớn của con người thời đại Đông A* Thơ Phan Bội Chaâu “Làm trai phải lạ ở trên đời Há để càn khôn tự chuyển dời.”a. Câu 3: Quan niệm công danh của người trai thời phong kiến: Học-thi-làm quan (giúp vua cứu nước) lập nên sự nghiệp lớn để lại tiếng thơm muôn đời (tiến bộ, tích cực) lý tưởng người trai thời phong kiếnb. Câu 4: Liên hệ so sánh “thẹn” với Vũ Hầu. Vì chưa thực hiện được hoài bão lớn lao của trang nam nhi – Nỗi thẹn nâng cao nhân cách con người  tâm sự, hoài bão muốn vươn tới chiến công kì vĩ hơnIII. Chủ đề Bài thơ thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộcIV. Tổng kết:Giá trị nghệ thuật2. Giá trị nội dungSGK*Höôùng daãn töï hoïc – luyeän taäp Giải thích ý nghĩa nhan đề bài thơ ? 2. “Hào khí Đông A” thể hiện như thế nào trong bài thơ ?3. Qua bài thơ em rút ra ý nghĩa gì trong giáo dục lý tưởng cho thế hệ trẻ hiện nay?* Daën doø:* Hoïc baøi cuõ:-Hoïc thuoäc loøng phaàn phieân aâm vaø dòch thô baøi Toû loøng -Töï ñaùnh giaù veà quan nieäm “chí laøm trai” cuûa Phaïm Nguõ Laõo theå hieän ôû baøi thô Chuaån bò baøi môùi* “Caûnh ngaøy heø”–Nguyeãn Traõi -Giôùi thieäu taäp thô “Quoác aâm thi taäp”-Tìm hieåu baøi “Caûnh ngaøy heø” +/Xuaát xöù; theå loaïi +/ Böùc tranh thieân nhieân vaø cuoäc soáng. +/ Taám loøng öu aùi vôùi daân, vôùi nöôùc.XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM !