Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Văn bản: Tỏ lòng - Trường THPT Bắc Sơn

 Ngữ văn 10 Văn bản : Tỏ lũng Giỏo viờn dạy : Nguyễn Thị Hảo TrườngTHPT Bắc SơnKIỂM TRA OÂng laứ ngửụứi ngoài ủan soùt ụỷ veọ ủửụứng , do maỷi meõ suy nghú , bũ giaựo ủaõm vaứo ủuứi maứ khoõng thaỏy ủau.-OÂng laứ ngửụứi thuoọc taàng lụựp bỡnh daõn nhửng coự taứi ủửụùc Hửng ẹaùo Vửụng tin duứng vaứ gaỷ con gaựi cho .-OÂng laứ nhaứ thụ coự teõn nghe“giaứ nhaỏt” trong caực nhaứ thụ , nhaứ vaờn Vieọt Nam . Ông là ai ?-OÂng laứ PHAẽM NGUế LAếOTiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả?Trình bày ngắn gọn những hiểu biết của em về tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320)-Người làng Phù ủng –Huyện Đường hào –Hưng Yên ngày nay.-Là một vừ tướng thời Trần có công lớn trong 2 cuộc khỏng chiến chống quân Nguyên Mông lần I:1285,lần II 1287...-Sự nghiệp sáng tác còn lại 2 bài thơ : Thuật hoài . Viếng thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương . Theo cuốn :Đại Việt sử kí toàn thư thì Phạm Ngũ Lão được liệt vào hạng “Văn võ toàn tài ”,thích đọc sách ngâm thơ ..có chí làm việc lớn Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320)-Người làng Phù ủng –Huyện Đường hào –Hưng Yên ngày nay.-Là người có công lớn trong 2 lần chống quân Nguyên Mông lần I:1285,lần II 1287...-Sự nghiệp sáng tác còn lại 2 bài thơ : Thuật hoài .Và: Viếng thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương .Khu lăng mộ Phạm Ngũ Lão ở làng Phù ủng –Hưng Yên ngày nay.Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320)-Người làng Phù ủng –Huyện Đường hào –Hưng Yên ngày nay.-Là người có công lớn trong 2 lần chống quân Nguyên Mông lần I:1285,lần II 1287...-Sự nghiệp sáng tác còn lại 2 bài thơ : Thuật hoài .Và: Viếng thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương .2,Tác phẩm?Bài thơ Thuật hoài được sáng tác trong hoàn cảnh nào . -Baứi thụ ra ủụứi trong khoõng khớ quyeỏt chieỏn thaộng giaởc Moõng - Nguyeõn cuỷa quaõn vaứ daõn nhaứ Traàn. Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩm-Baứi thụ ra ủụứi trong khoõng khớ quyeỏt chieỏn thaộng giaởc Moõng - Nguyeõn cuỷa quaõn vaứ daõn nhaứ Traàn-Thể loại :Thất ngôn tứ tuyệt Phieõn aõmHoaứnh soực giang sụn khaựp kổ thu Tam quaõn tỡ hoồ khớ thoõn ngửu. Nam nhi vũ lieóu coõng danh traựiTu thớnh nhaõn gian thuyeỏt Vuừ haàu.Dũch thụMuựa giaựo non soõng traỷi maỏy thu Ba quaõn khớ maùnh nuoỏt troõi traõu. Coõng danh nam tửỷ coứn vửụng nụù, Luoỏng theùn tai nghe chuyeọn Vuừ haàu.?Đọc và cho biết bài thơ được viết theo thể loại nào .Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩm-Baứi thụ ra ủụứi trong khoõng khớ quyeỏt chieỏn thaộng giaởc Moõng - Nguyeõn cuỷa quaõn vaứ daõn nhaứ Traàn-Thể loại :Thất ngôn tứ tuyệt Phieõn aõmHoaứnh soực giang sụn khaựp kổ thu Tam quaõn tỡ hoồ khớ thoõn ngửu. Nam nhi vũ lieóu coõng danh traựiTu thớnh nhaõn gian thuyeỏt Vuừ haàu.Dũch thụMuựa giaựo non soõng traỷi maỏy thu Ba quaõn khớ maùnh nuoỏt troõi traõu. Coõng danh nam tửỷ coứn vửụng nụù, Luoỏng theùn tai nghe chuyeọn Vuừ haàu. II,Đọc -hiểu VB1Bố cục: ? Bài thơ có thể chia làm mấy phần .Hãy Cho biết nội dung từng phần .-2 phần :+Tiền giải:2 câu đầu :Hình ảnhcon người, quân đội thời Trần . +Hậu giải: 2 câu sau:Vẻ đẹp nhân cách và lí tưởng của nhà thơ.Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩm-Baứi thụ ra ủụứi trong khoõng khớ quyeỏt chieỏn thaộng giaởc Moõng - Nguyeõn cuỷa quaõn vaứ daõn nhaứ Traàn-Thể loại :Thất ngôn tứ tuyệt -Tỏ lòng (Thuật hoài ) Thuật cú nghĩa là bầy tỏ Hoài: là mang trong lũng.=>Thuật hoài là bày tỏ khát vọng và hoài bão, ý chớ trong lòng ... II,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơ . ?Em hiểu gì về nhan đề bài thơTiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩm-Baứi thụ ra ủụứi trong khoõng khớ quyeỏt chieỏn thaộng giaởc Moõng - Nguyeõn cuỷa quaõn vaứ daõn nhaứ Traàn-Thể loại :Thất ngôn tứ tuyệt II,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần : Hoaứnh soực giang sụn khaựp kổ thu, (Muựa giaựo non soõng traỷi maỏy thu )?Câu thơ mở đầu tác giả miêu tả con người trong tư thế nào Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -Vẻ đẹp người dũng tướng trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ .?Em hãy chỉ ra điểm khác nhau giữa câu thơ đầu trong nguyên tác chữ Hán và câu dịch :Hoaứnh soực giang sụn khaựp kổ thu,(Muựa giaựo non soõng traỷi maỏy thu )Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -Vẻ đẹp người dũng tướng trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ .-2 phần : Hoaứnh soực = muựa giaựo- Hoaứnh soực: là caàm ngang ngoùn giaựo khắc hoạ được tư thế hiờn ngang, lẫm liệt, vững chói của người dũng tướng nhà Trần. - Tử theỏ aỏy ủửụùc ủaởt trong + Khoõng gian : Giang sụn (non soõng) roọng lụựn. +Trong thụứi gian : caựp kổ thu (traỷi qua maỏy thu) daứi laõu. -Còn : Múa giáo chỉ thể hiện sự điờu luyện, bền bỉ, dẻo dai, phô trương biểu diễn nhưng thiếu đi độ cứng rắn, mạnh mẽ. -cõu dịch hay, chưa lột tả hết được vẻ đẹp có tính chất hoành tráng của người dũng tướng nhà Trần.Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩm II,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần *?Tiếp theo em hiểu như thế nào về câu thơ : Tam quaõn tỡ hoồ khớ thoõn ngửu.(Ba quaõn khớ maùnh nuoỏt troõi traõu ) -Tam quân là 3 đạo quân -Vẻ đẹp người dũng tướng trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ . Trung quân Tiền quânHậu quân -Tỳ hổ khí thôn ngưu:Là sức mạnh như hổ báo của quân đội nhà Trần . Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩm II,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần ? Vậy với câu thơ thứ 2“Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” tác giả muốn khẳng định điều gì . -Vẻ đẹp người chiến binh trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ .-Quân đội nhà Trần có sức mạnh phi thường . => Đó cũng chính là sức mạnh vật chất và tinh thần của cả dân tộc ta lúc bấy giờ .Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần -Vẻ đẹp người dũng tướng trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ .-Quân đội thời Trần có sức mạnh phi thường . ? Để khắc hoạ vẻ đẹp người dũng tướng và sức mạnh của quân đội nhà Trần ,tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì -Sử dụng biện pháp nghệ thuật tượng trưng ,kết hợp với so sánh phóng đại :+ Tì hổ ( Mạnh tựa hổ báo )=>Là sức mạnh vật chất .+Khí thôn ngưu (át cả sao ngưu )=>Là sức mạnh tinh thần .Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần -Vẻ đẹp người chiến binh trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ .-Quân đội thời Trần có sức mạnh phi thường . ?Đọc lại 2 câu đầuHãy cho biết em cảm nhận như thế nào về âm hưởng của lời thơ -Lời thơ mang âm hưởng hào hùng ngân vang ,thể hiện hào khí mạnh mẽ của cả thời đại ...=>Đó chính là hào khí thời Trần .Hay còn gọi là hào khí Đông A.Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần -Vẻ đẹp người dũng tướng trong tư thế hành động có tầm vóc lớn lao kì vĩ .-Quân đội thời Trần có sức mạnh phi thường .=>Sửù keỏt hụùp giửừa veỷ ủeùp kieõu huứng , kyứ vú cuỷa người dũng tướng vaứ sửù ủoõng ủaỷo huứng traựng maùnh meừ cuỷa quaõn ủoọi nhaứ Traàn đã tạo nên veỷ ủeùp cuỷa “Haứo khớ ẹoõng A”. Hào khí Đông AHào khí nhà Trần AĐôngNhà Trần Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão Một số hỡnh ảnh về cuộc chiến chống giặc Nguyờn Mụng của nhà Trần Trần Hưng Đạo 42. Trần Nhật Duật đỏnh thắng Toa Đụ ở trận Hàm Tử. 43. Trận Tõy Kết, Hưng Đạo Vương chộm đầu Toa Đụ.44. Trận Vạn Kiếp, Hưng Đạo Vương cựng cỏc tướng đại thắng. 45. Năm 1287, Mụng Cổ xõm lăng nước Nam lần thứ hai: Trận Võn Đồn của Trần Khỏnh Dư quõn ta thắng lớn Trận trờn sụng Bạch Đắng năm 1288: Trận biờn giới Phạm NGũ Lóo cựng cỏc tướng phục kớch Thoỏt Hoan Khỏng chiến thắng lợi Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần =>Sửù keỏt hụùp giửừa veỷ ủeùp kieõu huứng , kyứ vú cuỷa người dũng tướng vaứ sửù ủoõng ủaỷo huứng traựng maùnh meừ cuỷa quaõn ủoọi nhaứ Traàn đã tạo nên veỷ ủeùp cuỷa “Haứo khớ ẹoõng A”.b,Hai câu sau Nam nhi vị liễu công danh trái Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Công danh nam tử còn vương nợLuống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu )?Em hiểu thế nào là “Công danh nam tử” và “Công danh trái ”.-Công danh nam tử: Là sự nghiệp của người đàn ông .-Công danh trái : Là nợ công danh ,khi nào trả dược nợ cụng danh là hoàn thành nghĩa vụ với nước,với dõn.Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần =>Sửù keỏt hụùp giửừa veỷ ủeùp kieõu huứng , kyứ vú cuỷa người chiến binh vaứ sửù ủoõng ủaỷo huứng traựng maùnh meừ cuỷa quaõn ủoọi nhaứ Traàn đã tạo nên veỷ ủeùp cuỷa “Haứo khớ ẹoõng A”.b,Hai câu sau ? Vậy nợ công danh trong bài thơ có thể hiểu theo nghĩa nào dưới đây:A,Thể hiện chí làm trai theo tinh thần Nho giáo :Lập công (để lại sự nghiệp ),lập danh (để lại tiếng thơm ).B,Chưa hoàn thành nghĩa vụ với dân với nướcC,Cả 2 nghĩa trên Nguyễn Công Trứ từng khẳng định: 	Đã mang tiếng ở trong trởi đất	Phải có danh gì với núi sôngPhan Bội Châu đă nói:	Làm traiphải lạ ở trên đời	Há để càn khôn tự chuyển rời`Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần =>Sửù keỏt hụùp giửừa veỷ ủeùp kieõu huứng , kyứ vú cuỷa moọt vũ tửụựng chổ huy vaứ sửù ủoõng ủaỷo huứng traựng maùnh meừ cuỷa quaõn ủoọi nhaứ Traàn đã tạo nên veỷ ủeùp cuỷa Haứo khớ ẹoõng A.b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả. Nam nhi vị liễu công danh trái Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Công danh nam tử còn vương nợLuống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu ) ?Cả 2 cách hiểu trong câu thơ nguyên tác và câu thơ dịch ,giúp em hiểu gì về nỗi lòng của tác giả .Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả.=>Một lí tưởng sống ,một quan niệm sống tích cực. Nam nhi vị liễu công danh trái Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Công danh nam tử còn vương nợLuống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu )?Nỗi lòng trăn trở và khát vọng đó của tác giả...đã khẳng định điều gì trong con người ông . Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả.=>Một lí tưởng sống ,một quan niệm sống tích cực. Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu ).?tại sao tác giả lại thấy “thẹn” khi nghe dân gian kể chuyện Vũ hầu (–tức Khổng Minh Gia Cát Lượng ...)-Vì thấy mình chưa thật tài giỏi bằng Gia Cát Lượng để có thể ghi danh lập công với dân với nước được nhiều hơn nữa...Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả.=>Một lí tưởng sống ,một quan niệm sống tích cực. Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu (Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu ) ý nghĩa của nỗi “thẹn ”này?.-Một nỗi thẹn cao cả ,của một con người luôn có khát vọng được phục vụ nhân dân đất nước..._Đồng thời nỗi then đó cũng đã thể hiện rõ cái TÂM của nhà thơ và góp phần nâng cao nhân cách của một vị tướng nhà Trần ...Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả.=>Một lí tưởng sống ,một quan niệm sống tích cực.-Một tâm hồn trong sáng ,một nhân cách cao đẹp . ?Tóm lại qua 2 câu thơ cuối bài ,em thấy vẻ đẹp tâm hồn ,nhân cách của nhà thơ như thế nào . Nguyễn Khuyến cũng từng thẹn với Đào Tiềm:Nghĩ ra lại thẹn với ụng ĐàoĐú cung là vẻ đẹp của trang nam nhi thời Trần. Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả.=>Một lí tưởng sống ,một quan niệm sống tích cực.-Một tâm hồn trong sáng ,một nhân cách cao đẹp .III,Tổng kết1,Nội dung : 2,Nghệ thuật :?Qua tìm hiểu bài thơ ,em hãy khái quát lại nội dung và nghệ thuật của toàn bài .Tiết 33Đọc văn Tỏ lòng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lão I,Tìm hiểu chung1,Tác giả-Phạm Ngũ Lão (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tìm hiểu bài thơa,Hai câu đầu -2 phần b,Hai câu sau-Thể hiện nỗi lòng trăn trở và khát vọng muốn lập công để hoàn thành nghĩa vụ với dân với đất nước của tác giả.=>Một lí tưởng sống ,một quan niệm sống tích cực.-Một tâm hồn trong sáng ,một nhân cách cao đẹp .III,Tổng kết1,Nội dung : 2,Nghệ thuật :IV,Củng cố, Luyện tậpHọc thuộc phần phiờn õm và dịch thơ Tiết 33Đọc văn Tỏ lũng (Thuật hoài )Phạm Ngũ Lóo I,Tỡm hiểu chung1,Tỏc giả-Phạm Ngũ Lóo (1255-1320) 2,Tác phẩmII,Đọc -hiểu VB1Bố cục: 2,Tỡm hiểu bài thơa,Hai cõu đầu -2 phần b,Hai cõu sau-Thể hiện nỗi lũng trăn trở và khỏt vọng muốn lập cụng để hoàn thành nghĩa vụ với dõn với đất nước của tỏc giả.=>Một lớ tưởng sống ,một quan niệm sống tớch cực.-Một tõm hồn trong sỏng ,một nhõn cỏch cao đẹp .III,Tổng kết1,Nội dung : 2,Nghệ thuật :IV,Củng cố ,luyen tap.V,Dặn dũ Chuẩn bị bài : Cảnh ngày hố .