Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Bài học: Tây tiến

TÂY TIẾNQuang DũngI.GIỚI THIỆU CHUNG1.Vài nét về tác giả:-Là một nhà thơ tài hoa, trưởng thành trong kháng chiến chống Pháp.-Thơ Quang Dũng luôn thể hiện cái tôi hào hoa, thanh lịch, giàu chất lãng mạn, có khả năng diễn tả và cảm nhận tinh tế cái đẹp.TÂY TIẾNQuang DũngQuang Dũng (1921-1988)Quang Dũng năm 1988 -Được viết tại Phù Lưu Chanh (Hà Tây) vào cuối năm 1948, lúc Quang Dũng rời đơn vị chưa lâu. -Ban đầu có tên là Nhớ Tây Tiến.*Vài nét về đoàn quân Tây Tiến: -Tây Tiến là một đơn vị quân đội thành lập năm 1947, có nhiệm vụ phối hợp bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt –Lào và đánh tiêu hao quân đội Pháp. Địa bàn hoạt động khá rộng. -Lính Tây Tiến phần đông là thanh niên Hà Nội, gian khổ nhưng vẫn yêu đời, lãng mạn.2. Tác phẩm:TÂY TIẾNQuang Dũng Thơ cái tôi trữ tình giàu cảm xúc, phản ánh cuộc sống bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh và nhạc điệu. I.GIỚI THIỆU CHUNGXác định thể loại của tác phẩm và nêu đặc trưng cơ bản của thể loại?a.Thể loại:Hoàn cảnh ra đời vừa nêu giúp em hiểu gì về cảm hứng sáng tác của nhà thơ?Bài thơ Tây Tiến ra đời trong hoàn cảnh nào? b.Hoàn cảnh ra đời:TÂY TIẾNQuang DũngII. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN1. Bố cục: a. Khổ 1. Kỉ niệm về những cuộc hành quân gian khổ giữa núi rừng Tây Bắc. b. Khổ 2. Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân và núi rừng Tây Bắc. c. Khổ 3. Chân dung người lính Tây Tiến. d.Khổ 4. Sự gắn bó với Tây TiếnTÂY TIẾNQuang DũngII. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN2.Kỉ niệm về những cuộc hành quân gian khổ giữa núi rừng Tây Bắc.-Câu cảm thán + điệp từ hình tượng hóa nỗi nhớ nỗi nhớ là cảm xúc chủ đạo-Từ láy “chơi vơi”cách dùng từ táo bạo-Thủ pháp đối lập và phóng đại, và khỏe khoắn, Hình ảnh thơ đầy ấn tượng, giọng điệu thơ độc đáocách phối thanh mới lạ, Núi rừng hoang vu, hiểm trở, dữ dội  cảm giác êm đềm, ấm áp của người lính Tây Tiến trong những phút dừng chân.Núi rừng Tây Bắc vừa hùng vĩ, dữ dội vừa thơ mộng, trữ tình.-Câu thơ nhiều thanh bằngcác sự vật tiêu biểu của Tây Bắc, các địa danh, TÂY TIẾNQuang DũngII. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢNcơm lên khói thơm nếp xôi đoàn quân mỏi Sài Khao Mường Láttrong đêm hơiDốc dốc súng ngửi trời khúc khuỷu lênthăm thẳm Heo hút cồn mâyNgàn thước ngàn thướclên cao xuốngNhà ai mưa xa khơi()Nhớ ôi Tây TiếnSông Mã xa rồi Tây Tiến ! chơi vơivề rừng núiNhớnhớ Chiều chiều Đêm đêmoai linh thác gầm thét cọp trêu ngườiơiMường Hịchhoa vềsương lấp Pha LuôngMai Châu mùa emKhổ 1Hình ảnh núi rừng Tây Bắc được khắc họa qua những chi tiết nghệ thuật nào?Giá trị của những chi tiết đó?PHA LUÔNGĐƯỜNG LÊN TÂY BẮCSÔNG MÃTÂY TIẾN2.Kỉ niệm về tình quân dân và núi rừng Tây Bắc:II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN+Giọng thơ dịu dàng, sâu lắng;hình ảnh trữ tình, thơ mộng+Cảnh liên hoan:-Từ ngữ mới lạ, độc đáo;Câu thơ chỉ toàn thanh bằng -“Kìa”: thái độ ngỡ ngàng, vui thích  Đêm liên hoan lung linh, huyền ảo, ngất ngây, rạo rực trong ánh sáng, âm nhạc, men say và không khí ngày hội. +Cảnh sông nước:-Thời gian, không gian, hình ảnh mang đậm chất Tây Bắc  Khung cảnh hiện ra trong kí ức, trong nỗi nhớ da diết. -Phép điệp “Có thấy”, “Có nhớ”  Sông nước mênh mang quạnh vắng mà duyên dáng, tươi mát, mĩ lệ. Đoạn thơ giàu chất nhạc, chất họaNgười đi Châu Mộc ấyDoanh trại em tự bao giờbừng lênhội đuốc hoaKìaxiêm áoTÂY TIẾN lên Nhạc về Viên ChănKhènman điệunàng e ấpxây hồn thơ trên Trôichiều sươngCó thấyhồn lauCó nhớđộc mộcdáng ngườidòng nước lũhoa đong đưanẻobến bờII. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢNKhổ 2TÂY TIẾNTây Tiến Quân đoàn binh không mọc tócdữ oai hùmxanh màu lá qua biên giới Đêmmơ Hà Nội dáng kiều thơmMắt trừngChiến trườngRải rácbiên cươngchẳng tiếc đời xanhthay chiếu Áo bàoanh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hànhkhông bước nữaĐoàn quân mỏi, hoa về trong đêm hơi, súng ngửi trời, cọp trêu ngườiAnh bạn dãi dầuGục lên súng mũbỏ quên đờigửi mộngmồ viễn xứđiKhổ 3Ở 4 câu thơ đầu, hình ảnh người lính Tây Tiến được miêu tả qua những từ ngữ nào?Tác giả sử dụng biện pháp tu từ gì?Phân tích giá trị của BPTT đó?Em hãy tìm ở khổ 2những từ ngữ, câu thơ cũng thể hiện chân dung người lính Tây Tiến?Theo em, những từ ngữ đó nói lên điều gì? Câu thơ “Rải rác biên cương mồ viễn xứ”nói về điều gì? Gợi cho ta ấn tượng gì?Em có nhận xét gì về Cách sử dụng từ ngữ ở các câu còn lại? Tìm ở khổ thứ 2 những câu thơ có nội dung tương tự ?Phân tích các câu thơ này?TÂY TIẾNQuang DũngII. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN4. Chân dung người lính Tây Tiến:- Hình ảnh gây ấn tượng mạnh,biện pháp tương phản- Bút pháp tả thực mà lãng mạn Hình ảnh người lính Tây Tiến vừa oai phong lẫm liệt vừa lãng mạn hào hoa*Cái chết:”Rải rác”, “mồ”-Hệ thống từ Hán Việt và những hình ảnh thơ cổ-Phép tương phản,lối nói giảm, Giọng thơ trang trọng, sắc thái cổ kínhhình ảnh hào hùng Cái chết bi thương Nỗi tiếc thương vô hạn, sự trân trọng, tôn vinh SK:Tác giả sử dụng bút pháp lãng mạn để tạo nên màu sắc bi tráng  Chân dung người lính Tây tiến, tượng đài bất tử về người lính vô danh thời kháng Pháp.TÂY TIẾNQuang Dũng5. Lời thề gắn bó:Tây Tiến người đi không hẹn ướcĐường lên thăm thẳm một chia phôiAi lên Tây Tiến mùa xuân ấyHồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN-Nhà thơ ra khỏi dòng hồi tưởng, trở về với hiện tại-Nhịp thơ chậm, giọng thơ buồn, nhưng vẫn đượm vẻ hào hùng-Ý thơ cổ,từ ngữ đa nghĩa,cách nói ước lệ Tâm hồn, tình cảm người lính đã gắn bó máu thịt với Tây Tiến, với núi rừng Tây Bắc.TÂY TIẾNII. TỔNG KẾT-Quang Dũng rất thành công trong việc xây dựng hình tương bi tráng về người lính Tây Tiến với vẻ đẹp hào hùng và hào hoa, lãng mạn mà đậm chất bi tráng.-Bài thơ là sự kết hợp giữa hiện thực và lãng mạn, với giọng điệu khi gân guốc hùng tráng khi tha thiết mềm mại trong cảm hứng bi tráng của sử thi.Đài tưởng niệm Tây Tiến