Bài giảng môn Ngữ văn 12 - Tiết học: Đàn ghi ta của Lor - Ca

Đàn ghi ta của Lor-ca(Thanh thảo)I.ĐỌC HIỂU CHUNG:1. Tác giả:Thanh Thảo1. Tác giả:Thanh Thảo (1946): quê huyện Mộ Đức, Quảng Ngãi.-Một trong những nhà thơ xuất sắc thời chống Mĩ: Tài ba, dũng cảm...-Tiếng thơ Thanh thảo đã nổi bật là tiếng nói riêng trung thực của một thế hệ cầm súng tự giác trước vận mệnh của dân tộc và lịch sử .Được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học và nghệ thuật năm 2001.Đặc điểm thơ: -Đậm chất triết luận: Hướng tới vẻ đẹp tinh thần của con người (nhân ái, bao dung, can đảm, trung thực và yêu tự do)-Tác phẩm đầy tính khám phá sáng tạo- Luôn nỗ lực cách tân thơ Việt- Xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm, tìm kiếm cách biểu đạt qua hình thức thơ tự do: hình ảnh và ngôn từ mới mẻ, gợi những liên tưởng đa chiều, đa nghĩa.2.Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca(1898-1936)Nhờ có những vần thơ tài hoa mang đậm chất dân gian của ông mà người ta nghe thấy tiếng hoàng hôn than khóc ánh bình minh, tiếng đàn guitare cất lên xao xuyếnCũng chính nhờ có thơ ông mà đất nước Tây Ban Nha hiện lên với chiều dài sâu thẳm của lịch sử, với những sắc màu độc đáo, nồng nhiệt, nhưng vẫn phảng phất đâu đó một nỗi buồn mênh mang trong tâm hồn.  Một thiên tài: sáng chói của VH NT hiện đại Tây Ban Nha - Con chim họa mi của thơ ca TBN.Lor ca là một hịên tượng xuất chúng có sức ảnh hưởng to lớn tới nghệ thuật và chính trị của Tây Ban Nha lúc bấy giờ Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.Một số phận đầy oan khuất: Bị phát xít Phrăng-cô giết hại vào 1936, tại Gra-na-đa, trong một nấm mồ vô danh.Rút trong tập Khối vuông ru-bích (1985)3.Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca CÊu tróc th¬CÊu trócru-bich cấu trúc lỏng, mở ph¸ bá khu«n mÉu, gi¶i phãng c¶m xóc vµ trí t­ëng t­îngII.Đọc cảm nhận văn bảnnhững tiếng đàn bọt nướcTây-Ban-Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-lađi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mònTây-Ban-Nhahát nghêu ngaobỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏLorca bị điệu về bãi bắnchàng đi như người mộng dutiếng ghi-ta nâubầu trời cô gái ấytiếng ghi-ta lá xanh biết mấytiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tantiếng ghi-ta ròng ròngmáu chảy không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếngđường chỉ tay đã đứtdòng sông rộng vô cùngLorca bơi sang ngangtrên chiếc ghi-ta màu bạcchàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nướcchàng ném trái tim mìnhvào lặng yên bất chợtli-la li-la li-la..........1. Cảm hứng sáng tácLorca Người nghệ sĩ Tây Ban Nha vĩ đạiNgười chiến sĩ chống phát xítNgười có số phận oan khuất15 ( Lorca trong tôi – Mãi mãi là bí mật, NXB Lao động, 2004)“Lor-ca laø nhaø thô maø toâi heát söùc ngöôõng moä, caû veà thi ca laãn cuoäc ñôøi vaø caùi cheát ñeàu gaây cho toâi nhieàu xuùc caûm vaø aán töôïng.Chính nhöõng hình aûnh vaø nhaïc ñieäu trong nhieàu baøi thô Lor-ca ñaõ daãn daét toâi khi vieát baøi thô maø toâi coi nhö moät khuùc töôûng nieäm oâng.”2. Thể thơ Th¬ tù do mang phong c¸ch t­îng tr­ng - siªu thùc t­îng tr­ng - siªu thùcĐặc trưng của thơ siêu thực là : đề cao yếu tố trực giác, cái vô thức trong quá trình sáng tác. Thơ siêu thực chủ trương lối viết tự động, viết theo dòng cảm xúc đến một cách ngẫu nhiên, không hề sắp xếp theo lí trí. => Cảm giác thơ siêu thực mang màu sắc phi lí, hình ảnh liên tưởng không theo một logic, một nguyên tắc thông thường Th¬ tù do mang phong c¸ch t­îng tr­ng - siªu thùc t­îng tr­ng - siªu thùcKết hợp chất tự sự và âm nhạcSáng tạo hình ảnh theo lối lạ hóaĐề cao nhạc tính trong thơ: mô phỏng nốt ghi ta, dùng từ láy, vần nhịp kết hợp ngẫu hứng Hình tượng trong thơ mang tính chất đa nghĩa, liên tưởng, giàu suy tư.3. Bố cục:4 đoạn:Đ1 (6 dòng đầu)Đ2 (12 dòng tiếp)Đ3 (4 dòng tiếp)Đ4(9 dòng còn lại)Hành trình đơn độc của LorcaLorca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tânNiềm thương xót và sự tiếc nuối những cách tân NT của Lorca không ai tiếp tụcSuy tư về sự giải thoát và linh hồn bất tửIII.Đọc hiểu chi tiết1.Nhan đề: -Nhạc cụ truyền thống của TBN=>biểu tượng cho nhân vật Lorca-Sự gắn bó máu thịt giữa Lorca với âm nhạc và văn hóa dân tộc=> Bản sắc văn hóa và con người TBN => Cái nôi văn hóa nuôi dưỡng tâm hồn và tài năng LorcaKhi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn2.Lời đề từ“Khi naøo toâi cheáthaõy vuøi thaây toâi cuøng vôùi caây ñaøndöôùi lôùp caùtKhi naøo toâi cheáthaõy vuøi thaây toâi giöõa raëng caây camvaø ñaùm baïc haøKhi naøo toâi cheáthaõy vuøi thaây toâi, toâi xin caùc ngöôøi ñoùnôi moät chieác chong choùng gioùKhi naøo toâi cheát!” Gar-xi-a Lor-caTình yêu, sự gắn bó sâu nặng với quê hương, xứ sở Tây Ban Nhacủa Lor-caLord-ca người nghệ sĩ say mê sáng tạo, cách tân nghệ thuậtLorca nhắn nhủ thế hệ sau: Phải dũng cảm vượt qua chuẩn mực để sáng tạo những đỉnh cao nghệ thuật mớiLời đề từKhi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn Lêi th¬ kh¬i nguån, dÉn d¾t dßng c¶m xóc m·nh liÖt cña Thanh Th¶o vÒ c¸i chÕtcña Lor-ca.Lµ mét lêidi chóc sím-> tình yªu cña Lor-cavíi nghÖ thuËt, víi xø së T©y Ban Nha chôn cây đàn không có nghĩa là phủ nhận mọi giá trị sáng tạo nghệ thuật mà mong muốn tương lai phải tiếp nối, nhân lên.a. Lorca – Hành trình đơn độc:“những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn”3.Tìm hiểu tiếng đànbọt nướcâm thanhhình khốithính giác thị giácthủ pháp lạ hóa30 “tiếng đàn bọt nước” phù du như dự báo về số phận mỏng manh, ngắn ngủiÁo choàng đỏ gắtĐấu trườngĐấu sĩ Bò tót Áo choàng đỏ gắtĐấu trườngĐấu sĩ Đấu trường chính trịĐấu tranh cho tự doChế độ độc tàiNT cách tânNền NT già nua >Người nghệ sĩ đơn độc trên hành trình đấu tranh cho tự do và đổi mới nghệ thuật.Lang thang, đơn độc , vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn=> Vẻ đẹp của Lorca -người nghệ sĩ khát khao đấu tranh cho tự do và cách tân nghệ thuật hiện lên giữa thế giới đầy bạo tàn và nền nghệ thuật già nua cằn cỗi. Áo choàng bê bết đỏb. Lorca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tânTây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng 	 áo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắn	 chàng đi như người mộng duĐấu sĩ bị thương khi giao đấuCái chết thảm khốc của Lor-ca  Hoán dụĐối lập: hát nghêu ngao áo choàng bê bết đỏ khát vọng hiện thực cái đẹp tàn ác Bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn.tiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảyTiếng ghi taNâuMàu của vỏ đàn, của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khối, dòngđau đớnTiếng đàn hóa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca.vỡ oà, xót xa, tức tưởi►âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình khối:Hình ảnh tượng trưng, siêu thực:+ Nhân hoá:+ Hoán dụ:+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.Tiếng đàn của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: - niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống - mang trong mình một tình yêu thủy chung - nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất Tiếng ghi ta máu chảy. Áo choàng, tiếng ghi ta Lor-ca. Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo.C. Niềm thương xót và sự tiếc nuối những cách tân NT của Lorca không ai tiếp tục :không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”không ai chôn cất tiếng đànNỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca không ai tiếp tụcNiềm tiếc xót cái chết, hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca.NT: so sánh, tượng trưng:Sự bất tử của tiếng đàn, NT của Lorca:Giọt nước mắt - vầng trăngLong lanh - trong đáy giếng Tiếc nuối cho hành trình cách tân NT còn dang dở của Lor-cad. Những suy tư về sự giải thoát thoát và linh hồn bất tửđường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la Lor-ca bơi sang ngangChiếc ghi-taĐường chỉ tay đã đứtDòng sôngMột cái chết đặc biệt đậm chất nghệ sĩTrong sạch, ngay thẳng, không quỳ gối trước bất côngBất tửNémLá bùaTrái timThanh thản bước vào cõi vĩnh hằng bằng những hình ảnh mộng mơ, giàu chất nghệ sĩĐịêp từe. Yếu tố âm nhạc trong bài thơ:=> Sự kết hợp giữa thơ và nhạc.Khúc nhạc của người nghệ sĩ hài hòa trong cái đẹp của thiên nhiên đất nước.Thanh Thảo thể hiện sự kính trọng và tri âm với LorcaCâu thơ “Li la - li la- li la” được láy lại ở phần đầu và cuối BTHOA TỬ ĐINH HƯƠNG+ Phần đầu: Gợi liên tưởng tiếng vang của chùm hợp âm(nhạc dạo) khi ca khúc bắt đầu+ Phần kết thúc: gợi tiếng vang của chùm hợp âm vĩ thanhIV/ LUYỆN TẬP:1/ Nội dung:2/ Nghệ thuật: Nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lorca- Thiên tài Thái độ ngưỡng mộ người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật- Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu kết thúc.- Sử dụng hình ảnh, biểu tượng siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.- Kết hợp hài hòa hai yếu tố thơ và nhạc:Cảm nhận của em về hình ảnh Lorca được thể hiện qua bài thơ “Đàn ghi ta của Lorca”?