Bài giảng Môn Ngữ Văn lớp 6 - Tiết 141 - Câu trần thuật đơn

Kiểm tra bài cũ: Cho câu văn: Sáng nay, Nam / đi học bằng xe đạp. 1. Hãy chỉ ra thành phần chính, thành phần phụ trong câu văn trên. 2. Chỉ ra chủ ngữ, vị ngữ và cho biết chúng trả lời cho những câu hỏi gì, chúng có cấu tạo như thế nào? TN CN VN Tiết 141 Câu trần thuât đơn Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài. Rồi với điệu bộ khinh khinh, tôi mắng: Hức! Thông nghách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này,ta nào chịu được. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết! Tôi về không một chút bận tâm. (Tô Hoài) (1) (2) (4) (7) (5) (9) (8) (6) (3) Dựa theo mục đích nói, các câu trong đoạn trích dùng để làm gì? I. Câu trần thuật đơn là gì? 1. Ví dụ ( SGK/101) Kể Bộc lộ cảm xúc Tả, kÓ Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nªu ý kiÕn Cầu khiến Bộc lộ cảm xúc Kể và nêu ý kiến CÂU TẦN THUẬT ĐƠN Kể Bộc lộ cảm xúc Tả, kÓ Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nªu ý kiÕn Cầu khiến Bộc lộ cảm xúc Kể và nêu ý kiến Dựa vào kiến thức đã học ở tiểu học, em hãy phân loại câu theo mục đích nói? Mục đích nói CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Câu trần thuật Câu trần thuật Câu trần thuật Câu trần thuật Câu nghi vấn Câu cảm thán Câu cảm thán Câu cảm thán Câu cầu khiến (1) Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng xì lên ,một hơi rõ dài. (2) Råi, víi ®iÖu bé khinh khØnh, t«i m¾ng. (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. (9) Tôi về, không một chút bận tâm. ? X¸c ®Þnh chñ ng÷, vÞ ng÷ cña c¸c c©u trÇn thuËt võa t×m ®­îc. CN VN CN VN CN2 VN2 VN1 CN1 CN VN Xếp các câu vừa tìm thành hai loại: Câu do 2 hoặc nhiều cụm C - V sóng đôi (C-V, C-V) tạo thành? Câu do 1 cụm C - V tạo thành? => Câu có 2 cụm C-V => Câu có 1 cụm C-V => Câu có 1 cụm C-V => Câu có 1 cụm C-V Kể Kể Kể Giới thiệu Nêu ý kiến 3 .Tôi về, không một chút bận tâm. Câu trần thuật đơn Chưa nghe hết câu , tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài. 2 . Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng: C V C V Câu 1,2,3,4,5 Xét về cấu tạo: Là câu đơn (chỉ có một cụm C-V) CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Xét về mục đích nói : (dùng để giới thiệu, kể, tả, nêu ý kiến) 4.Tre là cách tay của người nông dân. C v 5.Chú bé Lượm rất hồn nhiên, vui tươi. C V C v CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN C©u trÇn thuËt ®¬n lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn. I. Câu trần thuật đơn là gì? 1. Ví dụ ( SGK/101) 2. Ghi nhớ CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN LƯU Ý Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ hoặc có một hay nhiều vị ngữ. Xác định chủ ngữ - vị ngữ trong các câu sau: Ví dụ: - Mai, Hoa, Thảo đều là C1 C2 C3 học sinh chăm ngoan. V - Tre trông thanh cao, V1 giản dị, chí khí như người. V2 V3 C I. Câu trần thuật đơn là gì? 1. Ví dụ ( SGK/101) 2. Ghi nhớ Dựa vào bức hình, đặt câu trần thuật đơn? Chúng em chăm sóc cây xanh. Dựa vào bức hình, đặt câu trần thuật đơn? Lượm Lượm đeo cái xắc xinh xinh. Dựa vào bức hình, đặt câu trần thuật đơn? Hà Nội Hà Nội là thủ đô của nước Việt Nam 1. Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? 	 (1) Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi. 	 (Nguyễn Tuân) II. Luyện tập: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN Trả lời: Các câu trần thuật đơn (1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa. Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. - > Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN -> Nªu ý kiÕn nhËn xÐt vÒ vÎ ®Ñp trong s¸ng cña C« T« sau trËn b·o. II. Luyện tập: 1. Bài tập 1: 2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì? Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân (Con Rồng, cháu Tiên) b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. 	 (Ếch ngồi đáy giếng) 	c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. 	 (Vũ Trinh) CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN II. Luyện tập: Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần 3. So sánh cách giới thiệu nhân vật chính ở bài tập 3 phần a và phần b với cách giới thiệu nhân vật ở các câu trong bài tập 2 (trang 102) CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN II. Luyện tập: Thực hành cặp đôi 2 phút Giới thiệu ngay nhân vật chính Giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính So s¸nh c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh ë 2 bµi tËp CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN b. Hïng V­¬ng thø m­êi t¸m cã mét ng­êi con g¸i tªn lµ MÞ N­¬ng, ng­êi ®Ñp nh­ hoa, tÝnh nÕt hiÒn dÞu. Vua cha yªu th­¬ng nµng hÕt mùc, muèn kÐn cho con mét ng­êi chång thËt xøng ®¸ng. Mét h«m cã hai chµng trai ®Õn cÇu h«n ( Sơn Tinh, Thủy Tinh ) 4. Bµi tËp 4 (SGK/105) Ngoài tác dụng giới thiệu, những câu trong đoạn văn còn có tác dụng gì? Xứa có một người thợ mộc dốc hết vốn trong nhà ra mua gỗ để làm nghề đẽo cày. (Đẽo cày giữa đường) => Câu mở đầu ngoài giới thiệu nhân vật còn miªu t¶ ho¹t ®éng cña c¸c nh©n vËt II. LuyÖn tËp. CÂU TẦN THUẬT ĐƠN Viết một đoạn mở bài từ (3 - 5 câu trở lên) cho đề văn “miêu tả một người thân” có sử dụng Câu trần thuật đơn. Ở nhà, ai ai cũng yêu thương em. Em sống thật hạnh phúc. Nhưng người yêu thương em hơn cả là mẹ em. Người đã sinh ra em, dạy em tiếng nói đầu đời. Và mẹ cũng chính là người em yêu nhất trên cõi đời. -Học thuộc ghi nhớ, xem lại bài tập và làm hoàn chỉnh vào vở. -Vận dụng kiến thức, đặt câu trần thuật đơn Soạn bài “ Lòng yêu nước” + Đọc kĩ tác phẩm + Trả lời các câu hỏi trong sách