Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết 2 - So sánh

SỞ GIÁO DỤC - ĐÀO TẠO THỪA THIÊN HUẾ *** PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN PHÚ VANG KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP * Xác định sự vật, sự việc được so sánh (A), phương diện so sánh (PD), từ ngữ so sánh (T), sự vật, sự việc dùng để so sánh (B) trong khổ thơ sau: Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh) I. CÁC KIỂU SO SÁNH 1. Ví dụ 1: BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) Những ngôi sao thức ngoài kia A PD Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con T B Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời. A T B BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 1) Những ngôi sao thức ngoài kia chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con 2) Mẹ là ngọn gió của con suốt đời BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) chẳng bằng: so sánh vế A không ngang bằng với vế B So sánh không ngang bằng - là: so sánh vế A ngang bằng với vế B So sánh ngang bằng BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 1) Thà rằng ăn bát cơm rau Còn hơn cá thịt nói nhau nặng lời. 2) Qua đình ngả nón trông đình Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu. 3)Những ngọn cỏ gẫy rạp y như có nhát dao vừa lia qua. 4) Áo chàng đỏ tựa ráng pha Ngựa chàng sắc trắng như là tuyết in. 5) Con trâu là đầu cơ nghiệp 6) Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da. BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) - So sánh ngang bằng: như, giống như, tựa như, y như, như là, bao nhiêu... bấy nhiêu, là,... - So sánh không ngang bằng: hơn, kém, thua, không như, chẳng bằng, chưa bằng, khác, nhường, ... BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 2. Ghi nhớ 1 Có hai kiểu so sánh: - So sánh ngang bằng; - So sánh không ngang bằng. II. TÁC DỤNG CỦA SO SÁNH 1. Ví dụ 2: BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mền mại. (Khái Hưng) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 1) Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. 2) Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. 3) Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: 4) cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây không bằng một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. 5) Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) + Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn... + Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo... + Có chiếc lá như thầm bảo rằng... + Có chiếc lá như sợ hãi... gợi hình (tạo hình) giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động. - Hình dung được những cách rụng khác nhau của chiếc lá: BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) - Thể hiện đủ cung bậc tình cảm vui, buồn của con người được gửi trong đó và quan niệm về cái chết, sự sống của tác giả Gợi cảm (gợi cảm xúc) biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 2. Ghi nhớ 2 So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động; vừa có tác dụng biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc. Chỉ ra các phép so sánh trong các khổ thơ? Bài tập 1: Chúng thuộc kiểu so sánh nào? Tác dụng gợi hình gợi cảm của một phép so sánh? a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng. b) Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm Con đi đánh giặc mười năm Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi. c) Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng. BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) a) Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè A T B b) Con đi trăm núi ngàn khe/ Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm A PD T B Con đi đánh giặc mười năm/ Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi. A PD T B c) Anh đội viên mơ màng / Như nằm trong giấc mộng A PD T B Bóng Bác cao lồng lộng / Ấm hơn ngọn lửa hồng. A PD T B BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) Bài tập 2. Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài Vượt thác. Em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao? BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) BÀI 21. TIẾT 86. SO SÁNH (tiếp theo) 1) Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp. 3) Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. 2) Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. 4) Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. 5) Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẹ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ. 6) Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước. * Đọc những câu văn sau và trả lời câu hỏi: - Trông hai bên bờ rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. - Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc. - Dượng Hương Thư giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. 1. So sánh trong các câu trên có cùng loại không? a. Có	 b. Không	 c. Vừa cùng lại vừa khác 2. So sánh trong các câu trên cùng loại so sánh gì? a. So sánh ngang bằng c. So sánh kém b. So sánh hơn	 d. So sánh ngầm 3. Tác dụng của phép so sánh trong các câu trên là gì? a. Gây ấn tượng sợ hãi khi hình dung về sự vật, sự việc; b. Chỉ làm rõ hình thức bên ngoài của đối tượng được miêu tả; c. Làm cho câu văn trở nên đưa đẩy và bóng bẩy; d. Tái hiện sự vật, sự việc cụ thể sinh động, gợi hình, gợi cảm; SO SÁNH * Hướng dẫn bài tập về nhà BT3 trang 43/SGK - Nội dung: tả cảnh dượng Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ - Độ dài: khoảng từ 3 đến 5 câu - Kĩ năng: Sử dụng hai kiểu so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng. * Soạn bài nhân hoá trang 56/SGK