Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 6 - Tiết 33: Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự (tiếp)

Bài cũ: Đặc điểm của danh từ: - Danh từ là những từ chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm... - Danh từ có thể kết hợp với từ chỉ số lượng ở trước, các từ này, ấy, đó... ở phía sau và một số từ ngữ khác tạo thành cụm danh từ. - Chức vụ điển hình trong câu của danh từ là chủ ngữ. Khi làm vị ngữ, danh từ cần có từ là đứng trước Em hãy nêu đặc điểm của danh từ? TiÕt 33: Ng«i kÓ vµ lêi kÓ trong v¨n tù sù I) Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù: 1. Ng«i kÓ, c¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: a- Ng«i kÓ lµ g×? Dùa vµo nh÷ng kiÕn thøc ®· häc vÒ v¨n tù sù em hiÓu g× vÒ ng«i kÓ? T×m hiÓu ®o¹n v¨n: §o¹n 1: Vua vµ ®×nh thÇn chÞu th»ng bÐ lµ th«ng minh lçi l¹c. Nh­ng vua vÉn cßn muèn thö mét lÇn n÷a. Qua h«m sau, khi hai cha con ®ang ¨n c¬m ë c«ng qu¸n, bçng cã sø nhµ Vua mang tíi mét con chim sÎ, víi lÖnh b¾t hä ph¶i dän thµnh ba cç thøc ¨n. Em bÐ nhê cha lÊy cho m×nh métc¸i kim may råi ®­a cho sø gi¶ b¶o: - ¤ng cÇm c¸i nµy vÒ t©u ®øc Vua xin rÌn cho t«i thµnh mét con dao ®Ó xÎ thÞt chim. Vua nghe nãi, tõ ®ã míi phôc h¼n. (Em bÐ th«ng minh) 	 - Ng«i kÓ lµ vÞ trÝ giao tiÕp mµ ng­êi kÓ sö dông khi kÓ chuyÖn. b. C¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: Đọc đoạn văn, em thấy người kể gọi nhân vật như thế nào? - Người kể gọi các nhân vật bằng : vua, đình thần, thằng bé, cha con, sứ nhà vua, chim sẻ, họ, em bé, cha, sứ giả, ông, đức vua,chim Khi ấy người kể ở đâu? Người kể tự dấu mình đi như là không mặt thực ra là vẫn có mặt khắp nơi trong đoạn văn. Vậy kể theo ngôi thứ ba, người kể kể như thế nào Kể theo ngôi thứ ba: -Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên gọi của chúng, người kể tự dấu mình đi. -Người kể có thể kể linh hoạt, tự do kể những gì diễn ra với nhân vật. Kể theo ngôi kể này người kể có thuận lợi gì? TiÕt 33: Ng«i kÓ vµ lêi kÓ trong v¨n tù sù I) Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù: 1. Ng«i kÓ, c¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: a- Ng«i kÓ lµ g×? - Ng«i kÓ lµ vÞ trÝ giao tiÕp mµ ng­êi kÓ sö dông khi kÓ chuyÖn. b- C¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: * Kể theo ngôi kể thứ ba: - Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên gọi của chúng, người kể tự dấu mình đi. - Người kể có thể kể linh hoạt, tự do kể những gì diễn ra với nhân vật. Đoạn 2: Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt cái chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước ngắn hủn hoẳn, bây giờ cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. Người kể trong đoạn văn là ai? Người kể: Dế Mèn Tự xưng “tôi” Dế Mèn có thể trực tiếp kể ra những gì mình thấy, mình trải qua, có thể nói ra những ý nghĩ, tình cảm của mình. Mèn xưng hô như thế nào? Khi xưng hô như thế, Dế Mèn có thể kể những gì? *Kể theo ngôi kể thứ nhất: Người kể tự xưng mình là “tôi”. Người kể trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình. TiÕt 33: Ng«i kÓ vµ lêi kÓ trong v¨n tù sù I) Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù: II)Ghi nhí: a- Ng«i kÓ lµ g×? Ng«i kể lµ vÞ trÝ giao tiếp mµ ng­êi kể sö dông khi kÓ chuyÖn. b- C¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: *Kể theo ngôi kể thứ ba: - Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên gọi của chúng, người kể tự dấu mình đi. - Người kể có thể kể linh hoạt, tự do kể những gì diễn ra với nhân vật. *Kể theo ngôi kể thứ nhất: - Người kể tự xưng mình là tôi - Trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình Bài tập1:Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ ba và nhận xét ngôi kể đem đến điều gì mới mẻ cho đoạn văn? Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng phòng khi gặp nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được. (Tô Hoài,Dế Mèn phiêu lưu kí) => Thay “tôi” thành “Dế Mèn” ta có đoạn văn ngôi thứ ba, đoạn văn có sắc thái khách quan . III) Luyện tập: Bài tập1: Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng phòng khi gặp nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được. (Tô Hoài,Dế Mèn phiêu lưu kí) Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn: Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn.Thanh định thần nhìn rõ: Con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh dương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo. (Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan) => Thay “Thanh”, “chàng” bằng “tôi” đoạn văn sẽ có ngôi kể thứ ba. - Cách kể này tô đậm sắc thái tình cảm TiÕt 33: Ng«i kÓ vµ lêi kÓ trong v¨n tù sù I) Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù: II)Ghi nhí: a- Ng«i kÓ lµ g×? Ng«i kể lµ vÞ trÝ giao tiếp mµ ng­êi kể sö dông khi kÓ chuyÖn. b- C¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: *Kể theo ngôi kể thứ ba: - Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên gọi của chúng, người kể tự dấu mình đi. - Người kể có thể kể linh hoạt, tự do kể những gì diễn ra với nhân vật. *Kể theo ngôi kể thứ nhất: - Người kể tự xưng mình là tôi - Trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình Bài tập1: III) Luyện tập: Bài tập 2: Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: Con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình khẽ phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh dương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo. (Thạch Lam, Dưới bóng hoàng lan) Bài tập 3: IV) Hướng dẫn về nhà: 1- Bài học cần nắm: Ngôi kể là gì? Phân biệt được ngôi kể thứ nhất và ngôi kể thứ ba. 2-Bài tập về nhà: - Em hãy viết một bức thư cho bạn. Cho biết em đã vận dụng ngôi kể nào? 3. Chuẩn bị tiết học sau: Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự. TiÕt 33: Ng«i kÓ vµ lêi kÓ trong v¨n tù sù I) Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù: II)Ghi nhí: a- Ng«i kÓ lµ g×? Ng«i kể lµ vÞ trÝ giao tiếp mµ ng­êi kể sö dông khi kÓ chuyÖn. b- C¸c ng«i kÓ th­êng gÆp: *Kể theo ngôi kể thứ ba: - Người kể gọi tên các nhân vật bằng chính tên gọi của chúng, người kể tự dấu mình đi. - Người kể có thể kể linh hoạt, tự do kể những gì diễn ra với nhân vật. *Kể theo ngôi kể thứ nhất: - Người kể tự xưng mình là tôi - Trực tiếp kể ra những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình Bài tập1: Bài tập 2: III) Luyện tập: Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân?