Bài giảng Môn Ngữ Văn lớp 6 - Tiết 54, 55 - Ôn tập văn học dân gian

Tiết 54+55: NỘI DUNG ƠN TẬP Các thể loại truyện dân gian Thống kê các loại truyện dân gian đã học Đặc điểm của truyện dân gian TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN Hãy kể tên các thể loại truyện dân gian đã học ? TIẾT 54,55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN TRUYỆN DÂN GIAN TRUYỆN CỔ TÍCH TRUYỆN NGỤ NGƠN TRUYỆN CƯỜI TRUYỆN TRUYỀN THUYẾT I. CÁC THỂ LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN Hãy kể tên các truyện đã được học theo từng thể loại TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN II. THỐNG KÊ CÁC LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN Em hãy nhắc lại khái niệm của 4 thể loại truyện dân gian đĩ? TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN 1. Định nghĩa: TRUYỆN DÂN GIAN Truyền thuyết Cổ tích Truyện cười Ngụ ngơn - Là loại truyện dân gian - Kể về các nhân vật và sự kiện lịch sử - Cĩ nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo - Thể hiện cách đánh giá nhận xét của nhân dân về các nhân vật và sự kiện được kể. - Là thể loại truyện dân gian - Kể về các kiểu nhân vật của thế giới cổ tích Cĩ nhiều chi tiết hoang đường kì ảo. - Thể hiện niềm tin và mơ ước của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái thiện đối với cái ác… - Lo¹i truyƯn kĨ b»ng v¨n xu«i hoỈc v¨n vÇn. - M­ỵn truyƯn vỊ loµi vËt, ®å vËt hoỈc chÝnh con ng­êi, nh»m khuyªn nhđ, r¨n d¹y ng­êi ta bµi häc nµo ®ã trong cuéc sèng. Lo¹i truyƯn kĨ vỊ c¸c hiƯn t­ỵng ®¸ng c­êi trong cuéc sèng nh»m t¹o ra tiÕng c­êi mua vui hoỈc phª ph¸n nh÷ng thãi h­ tËt xÊu trong x· héi. Hãy so sánh tìm ra điểm giống và khác nhau của hai thể loại truyền thuyết và cổ tích? TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN 2. So sánh: Đều là thể loại dân gian- Cĩ yếu tố tưởng tượng kì ảo đan  xen những chi tiết đời thường a. Giống nhau: Truyền thuyết Khác nhau: TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN Cổ tích Thể hiện cách đánh giá của nhân dân Thể hiện niềm tin và ước mơ của nhân dân Người kể người nghe tin là câu chuyện khơng cĩ thật Người kể người nghe tin là câu chuyện cĩ thật Kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ. Kể về một số kiểu nhân vật quen thuộc của thế giới cổ tích. TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN Truyền thuyết Hoang đường, phi thường Đơn giản, gây hứng thú cho người đọc 1. Con Rồng cháu Tiên 2. Bánh chưng, bánh giầy 3. Thánh Giĩng 4. Sơn Tinh, Thủy Tinh 5. Sự tích Hồ Gươm Nhân vật lịch sử, thần, thán. Giải thích nguồn gốc dân tộc, phong tục tập quán, hiện tượng thiên nhiên. Ca ngợi anh hùng dân tộc. Mơ ước chinh phục thiên nhiên và chiến thắng giặc ngoại xâm. III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN Cổ tích 1. Thạch Sanh 2. Em bé thơng minh. 3. Cây bút thần. 4. Ơng lão đánh cá và con cá vàng. Nhân vật quen thuộc: người nghèo khổ, bất hạnh, mồ cơi, con riêng, em út, hình dạng xấu xí, dũng sĩ, tài năng kì lạ, người thơng minh, ngốc nghếch, động vật Yếu tố ly kỳ, kì ảo, hoang đường vẫn phổ biến trong truyện cổ tích. Phức tạp hơn gây hứng thú người đọc. Ca ngợi dũng sĩ vì dân diệt ác, người nghèo, người thơng minh, tài trí, ở hiền gặp lành. Kẻ tham lam ác độc sẽ bị trừng trị. TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN Ngụ ngơn 1. Ếch ngåi ®¸y giÕng. 2. ThÇy bãi xem voi. 3. Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiƯng. - M­ỵn truyƯn vỊ loµi vËt, ®å vËt hoỈc chÝnh con ng­êi. - Khơng cĩ mà cã ý nghÜa Èn dơ, ngơ ý. - Ngắn gọn, triết lí sâu xa. - Phê phán những cách nhìn thiển cận, hẹp hịi. - Khuyên nhủ, răn dạy con người một bài học cụ thể nào đó trong cuộc sống. III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN Truyện cười - Treo biển Con người - Khơng cĩ yếu tố kì ảo, mà cĩ nhiều yếu tố gây cười. - Ngắn gọn, tình huống bất ngờ, mâu thuẫn, gây cười. - Gây cười, mua vui, chế giễu, châm biếm, phê phán những sự việc, hiện tượng, tính cách đáng cười. - Lợn cưới, áo mới. TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN * Cách thức mở bài của truyện truyền thuyết và cổ tích Cổ tích Vào thời giặc Minh đặt ách đơ hộ ở nước Nam, ... Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu.. - Hùng Vương thứ mười tám… Truyền thuyết: Ngày xưa, ở quận Cao Bình.. Ngày xưa, cĩ hai vợ chồng ơng lão đánh cá.. Ngày xưa, cĩ một ơng vua nọ sai một viên quan … Em cĩ nhận xét gì về cách thức mở bài của truyện truyền thuyết và cổ tích? TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN III. ĐẶC ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI TRUYỆN DÂN GIAN Truyền thuyết : Mở đầu bằng cách đưa ra một thời gian nhất định Cổ tích: Mở đầu bằng cách đưa ra một quá khứ xa xơi THẢO LUẬN: Chúng ta cần làm gì để gìn giữ và phát huy những giá trị tốt đẹp của nề văn học dân gian? TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN * Mét sè gi¶i ph¸p b¶o tån vµ ph¸t triĨn VHDG nh­: - §­a VHDG vµo gi¶ng d¹y trong nhµ tr­êng phỉ th«ng. - Tỉ chøc c¸c lƠ héi truyỊn thèng mang ®Ëm tÝnh d©n gian: + S©n khÊu ho¸ t¸c phÈm d©n gian. ( “S©n khÊu häc ®­êng”) + Ch­¬ng tr×nh “ Lµng vui ch¬i, lµng ca h¸t” cđa §µi truyỊn h×nh ViƯt Nam. + nghe c¸c giµ lµng kĨ chuyƯn d©n gian… Yªu cÇu: TiÕt häc cÇn ®¹t c¸c néi dung chÝnh: 1. Nêu được các khái niệm về các thể loại truyện dân gian. 2. Nêu được tên các văn bản. 3. ChØ ra nh÷ng ®iĨm gièng vµ kh¸c nhau : - Gi÷a truyỊn thuyÕt vµ cỉ tÝch. - Gi÷a ngơ ng«n vµ truyƯn c­êi. 4. Tr×nh bµy c¶m nhËn cđa em vỊ mét truyƯn, mét nh©n vËt hoỈc chi tiÕt trong c¸c truyƯn d©n gian ®· häc mµ em thÝch nhÊt. 5. Tham gia c¸c ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ cđa líp; ( Thi kĨ truyƯn d©n gian, diƠn kÞch, vÏ tranh, s¸ng t¸c th¬ dùa vµo c¸c truyƯn d©n gian ®· häc…) TIẾT 54, 55: ƠN TẬP TRUYỆN DÂN GIAN