Bài giảng Môn Ngữ Văn lớp 6 - Tiết 74 - Bài học đường đời đầu tiên

Ng÷ v¨n 6 Ng­êi thùc hiÖn : lª thÞ the Tæ: khoa häc x· héi Tr­êng: thcs nguyÔn t«ng quai KIỂM TRA BÀI CŨ Câu 1: “Bài học đường đời đầu tiên” là tên một chương trong tác phẩm nào? Tuyển tập Tô Hoài Những cuộc phiêu lưu của Dế Mèn Dế Mèn phiêu lưu kí Tập kí về cuộc phiêu lưu của Dế Mèn Câu 2: “Bài học đường đời đầu tiên” là sáng tác của nhà văn nào? Tạ Duy Anh Tô Hoài Đoàn Giỏi Vũ Tú Nam Câu 3: Đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” được kể bằng lời của nhân vật nàò? Chị Cốc Người kể chuyện Dế Mèn Dế Choắt Câu 4: Chi tiết nào sau đây không thể hiện được vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn? Đôi càng mẫm bóng với những cái vuốt nhọn hoắt Hai cái răng đen nhánh nhai ngoàm ngoạp Cái đầu nổi từng tảng rất bướng Nằm khểnh bắt chân chữ ngũ trong hang TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Dế Choắt: + Trạc tuổi Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt - Thái độ: + Đặt tên: Dế Choắt + Xưng hô: Chú, mày - Lời lẽ, giọng điệu: + Chú mày có lớn mà chẳng có khôn, đào tổ nông thì cho chết + Hình dáng: gầy gò, cánh ngắn ngủn, râu một mẩu, càng bè bè, mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ… + Tính nết: ăn xổi ở thì. + Khi nghe Dế Choắt thỉnh cầu giúp đỡ: từ chối thẳng thừng, hếch răng, xì một hơi rõ dài, mắng, không chút bận tâm … I. TÌM HIỂU CHUNG TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc Rủ Dế Choắt cùng đùa trêu chị Cốc. Dế Choắt can ngăn, Mèn mắng mỏ rồi dương dương tự đắc Ra oai với Dế Choắt - Diễn biến tâm trạng: + Lúc đầu: Huênh hoang, tự đắc + Khi trêu: Huênh hoang Hát véo von, xấc xược TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc Rủ Dế Choắt cùng đùa trêu chị Cốc. Dế Choắt can ngăn, Mèn mắng mỏ rồi dương dương tự đắc Ra oai với Dế Choắt - Diễn biến tâm trạng: + Lúc đầu: Huênh hoang, tự đắc + Khi trêu: Huênh hoang Hát véo von, xấc xược TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc Rủ Dế Choắt cùng đùa trêu chị Cốc. Dế Choắt can ngăn, Mèn mắng mỏ rồi dương dương tự đắc Ra oai với Dế Choắt - Diễn biến tâm trạng: + Lúc đầu: Huênh hoang, tự đắc + Khi trêu: Huênh hoang Hát véo von, xấc xược Kiêu căng, hống hách + Trêu xong: Chui tọt vào hang, nằm khểnh vắt chân chữ ngũ, bụng nghĩ, thách thức Đắc ý về hành động của mình, khôn ngoan, láu lỉnh + Khi Choắt bị Cốc mổ: Khiếp sợ, núp tận đáy đất ,nằm im thin thít + Chị Cốc đi: Mon men bò lên Nhát gan, sợ chết Mèn hung hăng, khoác lác trước kẻ yếu nhưng lại nhát sợ trước kẻ mạnh Đắc ý TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Đắc ý Choắt bị Cốc mổ trọng thương chết Choắt chết thảm thương TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Choắt chết thảm thương Theo em, Dế Mèn có phải chịu hậu quả nào không? Nếu có đó là hậu quả gì? BÀI TẬP NHANH A. Mất một người bạn láng giềng B. Bị Dế Choắt dạy cho bài học nhớ đời C. Suốt đời ân hận vì lỗi lầm của mình D. Cả A, B, C Đắc ý Lời khuyên của Choắt: “Thôi tôi ốm yếu quá rồi, chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt, tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy” TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Choắt chết thảm thương - Trước cái chết của Dế Choắt: ? Thái độ của Dế Mèn thay đổi như thế nào khi Dế Choắt chết? A. Sợ hãi B. Đau đớn C. Hối hận và xót thương + Mèn hối hận và xót thương + Thấm thía bài học đường đời đầu tiên Đắc ý TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Choắt chết thảm thương - Trước cái chết của Dế Choắt: + Mèn hối hận và xót thương + Thấm thía bài học đường đời đầu tiên Bài học đường đời đầu tiên: + Bài học về thói kiêu căng có thể làm hại người khác khiến mình phải ân hận suốt đời + Bài học về tình nhân ái: Nên biết sống đoàn kết với mọi người Dế Mèn đã thực sự nhận ra lỗi lầm, biết ăn năn, hối cải, không dễ đánh mất tình đồng loại. Dế Mèn chưa phải là kẻ ác, kẻ xấu III. TỔNG KẾT Đắc ý THẢO LUẬN NHÓM Nhóm 1+2: Tìm hiểu về nghệ thuật của đoạn trích? Nhóm 3+4: Tìm hiểu nội dung đoạn trích? TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Choắt chết thảm thương - Trước cái chết của Dế Choắt: + Mèn hối hận và xót thương + Thấm thía bài học đường đời đầu tiên III. TỔNG KẾT 1. Nghệ thuật +Kể chuyện kết hợp miêu tả + Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi trẻ thơ + Ngôi kể thứ nhất tự nhiên, hấp dẫn + Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ, lời văn giàu cảm xúc, hình ảnh 2. Nội dung + Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn + Dế Mèn kiêu căng xốc nổi đã gây ra cái chết của Dế Choắt + Dế Mèn rút ra bài học đường đời đầu tiên cho mình Đắc ý TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Choắt chết thảm thương - Trước cái chết của Dế Choắt: + Mèn hối hận và xót thương + Thấm thía bài học đường đời đầu tiên III. TỔNG KẾT * Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc chị Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình * Nghệ thuật miêu tả loài vật của Tô Hoài rất sinh động, cách kể chuyện theo ngôi thứ nhất hấp dẫn, ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình. Ghi nhớ (SGK) Đắc ý Câu 1: Vì sao nói: những con vật trong đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên” được miêu tả bằng nghệ thuật nhân hóa? A. Chúng vốn là những con người đội lốt vật B. Chúng được miêu tả thực như chúng vốn thế C. Chúng được gán cho những nét tính cách, tư duy và quan hệ như của con người D. Chúng là những biểu tượng của đạo đức luân lí BÀI TẬP NHANH Câu 2: Qua đoạn trích “Bài học đường đời đầu tiên”, em thấy nhân vật Dế Mèn không có nét tính cách nào? A. Tự tin, dũng cảm; B. Tự phụ, kiêu căng; C. Khệnh khạng, xem thường mọi người; D. Hung hăng, xốc nổi. Câu 3: Bài học đường đời mà Dế Choắt nói với Dế Mèn là gì? A. Ở đời không được ngông cuồng, dại dột sẽ chuốc vạ vào thân. 	B. Ở đời phải cẩn thận khi nói năng, nếu không sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình. 	C. Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình. 	D. Ở đời phải trung thực, tự tin, nếu không sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT 1. Ngoại hình, tính cách Dế Mèn 2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn - Thái độ coi thường, trịch thượng, không quan tâm, giúp đỡ. a. Thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt b. Dế Mèn trêu chị Cốc - Diễn biến tâm trạng: Huênh hoang Kiêu căng, hống hách Nhát gan, sợ chết - Hậu quả: Choắt chết thảm thương - Trước cái chết của Dế Choắt: + Mèn hối hận và xót thương + Thấm thía bài học đường đời đầu tiên III. TỔNG KẾT IV. LUYỆN TẬP Bài tập 1: Hình dung âm trạng của Dế Mèn khi đứng trước nấm mồ của Dế Choắt?  Ân hận vì thói ngông cuồng, dại dột của mình đã dẫn đến cái chết thảm thương của Dế Choắt.  Tự hứa thay đổi tính nết, từ bỏ thói hung hăng, ngỗ nghịch, kiêu ngạo.  Xin Dế Choắt tha thứ và khắc ghi câu chuyện đau lòng do mình gây ra là một bài học đường đời. TIẾT 74 : VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN (Trích: Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài) I. TÌM HIỂU CHUNG II. TÌM HIỂU CHI TIẾT III. TỔNG KẾT IV. LUYỆN TẬP Bài tập 2: Đọc phân vai đoạn Dế Mèn trêu Cốc gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt. Bài tập 1 Bài tập 3: Khi đọc văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” một số bạn đã tranh luận với nhau: Dế Mèn là một kẻ độc ác. Dế Mèn tuy không trực tiếp gây ra cái chết của Dế Choắt nhưng là nguyên nhân gây ra cái chết ấy. Vì thế phải nghiêm trị Dế Mèn. Tuy nông nổi, ngỗ nghịch dẫn tới cái chết của Dế Choắt nhưng Dế Mèn không phải là kẻ độc ác. Khi trêu chọc chị Cốc, Dế Mèn không ngờ hậu quả lại đến mức ấy. Nhưng Dế Mèn đã biết hối hận vì hành động của mình. Vì thế cần độ lượng với tội lỗi của nhân vật này. Dế Mèn không có tội, Dế Choắt chết là đáng. Bị tấn công mà không biết bảo toàn tính mạng. Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao? IV. Hướng dẫn về nhà: Học thuộc phần đầu đoạn trích, hoàn thiện bài tập 1 Sau khi học văn bản này, em học tập được gì về nghệ thuật viết văn miêu tả của nhà văn Tô Hoài ? Vẽ một bức tranh minh hoạ cho bài học theo ý thích của em. Chuẩn bị tiết 75, bài Tiếng Việt: Phó từ. Trịch thượng, hống hách, kiêu ngạo -> khinh thường, chê trách -> chọc ghẹo chị Cốc -> lo sợ -> xót thương, ân hận -> Rút ra bài học đường đời đầu tiên... Trong tình cảnh ấy tâm trạng của Dế Mèn ra sao? Tâm trạng: Bàng hoàng, ngẩn ngơ, hốt hoảng, lo sợ, bất ngờ trước lời khuyên của Choắt… - Lời nói: Tôi hối hận lắm…Chỉ tại cái tội ngông cuồng của tôi Hành động: Quỳ xuống, nâng đầu Dế Choắt lên mà than, đưa xác Choắt chôn vào vùng cỏ bùm tum, đắp mộ to cho Dế Choắt, đứng lặng hồi lâu suy nghĩ về bài học đường đời đầu tiên…  Ân hận suốt đời, tự trách mình, xót thương cho Dế Choắt.