Bài giảng môn Ngữ Văn Lớp 8 - Tiết 116: Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Tỡm hiểu cỏc yếu tố tự sự và miờu tả trong văn nghị luậnTiết116:KIỂM TRA BÀI CŨTrong bài văn nghị luận yếu tố biểu cảm cú vai trũ gỡ ? Làm thế nào để bài văn cú sức biểu cảm cao ?- Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm.Yếu tố biểu cảm giỳp cho văn nghị luận cú hiệu quả thuyết phục lớn hơn,vỡ nú tỏc động mạnh mẽ tới tỡnh cảm của người đọc (người nghe).- Để bài văn nghị luận cú sức thuyết phục cao,người làm văn phải thực sự cú cảm xỳc trước những điều mỡnh viết (núi) và phải biết diễn tả cảm xỳc đú bằng những từ ngữ,những cõu văn cú sức truyền cảm.Sự diễn tả cảm xỳc cần phải chõn thực và khụng được phỏ vỡ mạch lạc nghị luận của bài.Tiết116:Tỡm hiểu cỏc yếu tố tự sự và miờu tả trong văn nghị luậnA.Lớ thuyết: Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài văn NL.1.Phõn tớch ngữ liệu : SGK.*VD1:a. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết núi” đú ,mà lỳc bấy giờ người ta gọi là “chế độ lớnh tỡnh nguyện”(danh từ mỉa mai một cỏch ghờ tởm) đó gõy ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn. Đõy ! Chế độ lớnh tỡnh nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chỳa tỉnh”-mỗi viờn cụng sứ ở Đụng Dương quả là một vị “chỳa tỉnh” - ra lệnh cho bọn quan lại dưới quyền,trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số người nhất định.Bằng cỏch nào, điều đú khụng quan trọng.Cỏc quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cỏi ngún xoay xở (...) thỡ cỏc ụng tướng ấy thạo hết chỗ núi, nhất là xoay xở làm tiền. Thoạt tiờn, chỳng túm những người khoẻ mạnh nghốo khổ,những người này chỉ chịu chết thụi khụng cũn kờu cứu vào đõu được.Sau đú,chỳng mới đũi đến con cỏi nhà giàu . Những ai cứng cổ thỡ chỳng tỡm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc gia đỡnh họ,và nếu cần,thỡ giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt khoỏt chọn lấy một trong hai con đường: “đi lớnh tỡnh nguyện , hoặc xỡ tiền ra”.Đoạn a: trình bày luận cứ về thủ đoạn bắt lính của chính quyền thực dân ->sdụng yếu tố tự sự kể về thủ đoạn bắt lính của chính quyền thực dân: b. Ấy thế mà trong một bản bố cỏo với những người bị bắt lớnh, phủ toàn quyền Đụng Dương, sau khi hứa hẹn ban phẩm hàm cho những lớnh sẽ cũn sống sút và truy tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đó trịnh trọng tuyờn bố rằng: “Cỏc bạn đó tấp nập đầu quõn,cỏc bạn đó khụng ngần ngại rời bỏ quờ hương xiết bao trỡu mến để người thỡ hiến xương mỏu của mỡnh như lớnh khố đỏ,kẻ thỡ hiến dõng cỏnh tay lao động của mỡnh như lớnh thợ”.Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lớnh đến thế,tại sao lại cú cảnh,tốp thỡ bị xớch tay điệu về tỉnh lị,tốp thỡ trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường trung học ở Sài Gũn,cú lớnh Phỏp canh gỏc ,lưỡi lờ tuốt trần ,đạn lờn lũng sẵn ? Những cuộc biểu tỡnh đổ mỏu ở Cao Miờn,những vụ bạo động ở Sài Gũn,ở Biờn Hoà và ở nhiều nơi khỏc nữa,phải chăng là những biểu hiện của lũng sốt sắng đầu quõn “tấp nập” và “khụng ngần ngại” ?Đoạn b: luận điệu của chính quyền thực dân khi bắt lính và cảnh người dân bị bắt lính qua cái nhìn của tg.->sdụng yếu tố miêu tả, tả lại cảnh khổ sở của người dân bị bắt lính ? Vì sao đoạn trích a,b sử dụng yếu tố tự sự và miêu tả nhưng không phải là văn bản tự sự hay miêu tả? - MĐ chính của tg là: vạch trần, tố cáo tội ác, sự giả dối , bịp bợm của thd Pháp trong cái gọi là chế độ lính tình nguyện.- Các đoạn tự sự, MT được sdụng ko phải nhằm kể người, kể việc hay MT đơn thuần mà nó chỉ nhằm làm sáng tỏ VĐ tố cáo tội ác và sự lừa bịp, giả dối trong lời nói và việc làm của thd Pháp trong cái gọi là chế độ lính tình nguyện. => Vì vậy nó không thể là VB TS hay MT.Tiết116:Tỡm hiểu cỏc yếu tố tự sự và miờu tả trong văn nghị luậnA.Lớ thuyết: Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài văn NL.1.Phõn tớch ngữ liệu : SGK.*VD1: - ĐV a, b là đv NLCó sử dụng yếu tố MT, TS->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa phỉnh, giả dối của chính quyền thd P.?Hãy so sánh 2 đoạn văn xem cách diễn đạt nào thuyết phục hơn ?Vì sao? a2. Sau nữa việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó mà bấy giờ người ta gọi là chế độ lính tình nguyện đã gây ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn. Sự thật đó được thể hịên trong suốt quá trình bắt lính ở các tỉnh, huyện, xã, thôn trong cả nước VN.a1. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết núi” đú ,mà lỳc bấy giờ người ta gọi là “chế độ lớnh tỡnh nguyện”(danh từ mỉa mai một cỏch ghờ tởm) đó gõy ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn. Đõy ! Chế độ lớnh tỡnh nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chỳa tỉnh”-mỗi viờn cụng sứ ở Đụng Dương quả là một vị “chỳa tỉnh” - ra lệnh cho bọn quan lại dưới quyền , trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số người nhất định.Bằng cỏch nào, điều đú khụng quan trọng.Cỏc quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cỏi ngún xoay xở (...) thỡ cỏc ụng tướng ấy thạo hết chỗ núi, nhất là xoay xở làm tiền. Thoạt tiờn, chỳng túm những người khoẻ mạnh nghốo khổ,những người này chỉ chịu chết thụi khụng cũn kờu cứu vào đõu được.Sau đú,chỳng mới đũi đến con cỏi nhà giàu . Những ai cứng cổ thỡ chỳng tỡm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc gia đỡnh họ,và nếu cần,thỡ giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt khoỏt chọn lấy một trong hai con đường: “đi lớnh tỡnh nguyện , hoặc xỡ tiền ra”.b2.Thế mà trong bản bố cáo với những người bị bắt lính , phủ toàn quyền Đông dương sau khi hứa hẹn khen thưởng và truy tặng những người đã hi sinh cho TQ còn tuyên bố về sự phấn khởi, tình nguyện đi lính của họ. Những lời nói trên hoàn toàn trái ngược với sự thật về những hđ ngược đãi của nhà cầm quyền Pháp và SG sau chiến tranh.b1. Ấy thế mà trong một bản bố cỏo với những người bị bắt lớnh, phủ toàn quyền Đụng Dương, sau khi hứa hẹn ban phẩm hàm cho những lớnh sẽ cũn sống sút và truy tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đó trịnh trọng tuyờn bố rằng: “Cỏc bạn đó tấp nập đầu quõn,cỏc bạn đó khụng ngần ngại rời bỏ quờ hương xiết bao trỡu mến để người thỡ hiến xương mỏu của mỡnh như lớnh khố đỏ,kẻ thỡ hiến dõng cỏnh tay lao động của mỡnh như lớnh thợ”. Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lớnh đến thế, tại sao lại cú cảnh,tốp thỡ bị xớch tay điệu về tỉnh lị,tốp thỡ trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường trung học ở Sài Gũn,cú lớnh Phỏp canh gỏc , lưỡi lờ tuốt trần ,đạn lờn lũng sẵn ? Những cuộc biểu tỡnh đổ mỏu ở Cao Miờn , những vụ bạo động ở Sài Gũn,ở Biờn Hoà và ở nhiều nơi khỏc nữa,phải chăng là những biểu hiện của lũng sốt sắng đầu quõn “tấp nập” và “khụng ngần ngại” ?a1,b1 Cách diễn đạt trong thuyết phục hơn vì có yếu tố TS, MT. 2 yếu tố này giúp cho người đọc hình dung 1 cách rõ ràng, cụ thể, sinh động những nhũng lạm trắng trợn, bỉ ổi, đê tiện của thd Pháp trong việc mộ lính tình nguyện. Đồng thời lật tẩy sự rêu rao bịp bợm, dối trá của chq thd.Tiết116:Tỡm hiểu cỏc yếu tố tự sự và miờu tả trong văn nghị luậnA.Lớ thuyết: Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài văn NL.1.Phõn tớch ngữ liệu : SGK.*VD1: - ĐV a, b là đv NLCó sử dụng yếu tố MT, TS->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa phỉnh, giả dối của chính quyền thd P.-> Giúp người đọc hình dung những nhũng lạm trắng trợn, bỉ ổi và bộ mặt thật của thd Pháp.? Từ việc tìm hiểu trên, em có NX gì về vai trò của các yếu tố TS và MT trong văn NL? Giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn được rõ ràng, cụ thể, sinh động ;giúp bài văn NL có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn - LĐ: 2 truyện cổ của DT miền núi có nhiều nét giống với truyện Thánh Gióng.- Yếu tố TS, MT: Chỉ tả và kể 1 số chi tiết, h/ả .-> Tdụng: các yếu tố TS, MT được dùng làm luận cứ để phục vụ và làm sáng tỏ lđiểm làm chomạchNL ko bị phá vỡ. * VD 2:? Vì sao trong VB trên tg đã ko kể đầy đủ, cặn kẽ toàn bộ 2 truyện Chàng Trăng, Nàng Han mà chỉ tả cụ thể 1 số h/ả và kể kĩ 1 số chi tiết trong những câu chuyện ấy?- Nếu kể hết cả 2 truyện : mạch NL sẽ bị phá vỡ, ND VB rườm rà, dài dòng, tràn lan, ko làm sáng tỏ được luận điểm. - Chỉ tả 1số h/ả, kể kĩ 1 số chi tiết có lợi cho việc làm sáng tỏ luận điểm và tránh được những lỗi trên ? Từ việc tìm hiểu trên, hãy cho biết: Khi đưa các yếu tố TS và MT vào bài văn NL cần chú ý những gì? Cỏc y/tố tự sự và miờu tả được dựng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rừ luận điểm và khụng phỏ vỡ mạch lạc nghị luận của bài vănTiết116:Tỡm hiểu cỏc yếu tố tự sự và miờu tả trong văn nghị luậnA.Lớ thuyết: Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài văn NL.1.Phõn tớch ngữ liệu : SGK.*VD1: - ĐV a, b là đv NLCó sử dụng yếu tố MT, TS->Nhằm làm sáng tỏ VĐ tội ác, sự lừa phỉnh, giả dối của chính quyền thd P.-> Giúp người đọc hình dung những nhũng lạm trắng trợn, bỉ ổi và bộ mặt thật của thd Pháp. Giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn được rõ ràng, cụ thể, sinh động ;giúp bài văn NL có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn - LĐ: 2 truyện cổ của DT miền núi có nhiều nét giống với truyện Thánh Gióng.- Yếu tố TS, MT: Chỉ tả và kể 1 số chi tiết, h/ả .-> Tdụng: các yếu tố TS, MT được dùng làm luận cứ để phục vụ và làm sáng tỏ lđiểm làm chomạchNL ko bị phá vỡ. * VD 2:2.Ghi nhớ:Sgk/116B.Luyện tập: Bài văn nghị luận thường vẫn cần phải cú cỏc y/tố tự sự và miờu tả . Hai y/tố này giỳp cho việc trỡnh bày luận cứ trong bài văn được rừ ràng,cụ thể, sinh động hơn và do đú,cú sức thuyết phục mạnh mẽ hơn. Cỏc y/tố tự sự và miờu tả được dựng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rừ luận điểm và khụng phỏ vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn Cỏc y/tố tự sự và miờu tả được dựng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rừ luận điểm và khụng phỏ vỡ mạch lạc nghị luận của bài vănTiết116:Tỡm hiểu cỏc yếu tố tự sự và miờu tả trong văn nghị luậnA.Lớ thuyết: Yếu tố tự sự và miêu tả trong bài văn NL.1.Phõn tớch ngữ liệu : SGK.2.Ghi nhớ:Sgk/116B.Luyện tập: Bài 1: Chỉ ra yếu tố TS và MT và cho biết td của chúng: * Tự sự: câu 1, câu 3, câu 4, * MT: Câu 2, c5, c6, c8, . 	- Sdụng ytố tự sự giúp người đọc hình dung h/c’ sáng tác của bthơ và tâm trạng của nhà thơ 	 - Sdụng ytố tả->gợi k/cảnh đêm trăng và cảm xúc của người tù-thi sĩ: tâm trạng băn khoăn, bối rối, xao xuyến của người tù trước cảnh đẹp đêm trăng được bộc lộ trong câu thơ“cảnh đẹp đêm nay khó” => nhận rõ chiều sâu của 1 tâm tư, ở đó bên trong sự im lặng có chứa đựng biết bao t/c dạt dào trước trăng, trước đêm, trước cái đẹp.	Bài 2:- Sdụng ytố miêu tả->gợi vẻ đẹp của hoa sen- Sdụng ytố tự sự ->kể lại KN về bài ca dao đó.Bài 3: Tập viết 1 đoạn văn NL theo ND của đề bài trong BT 2/ 116(trình bày suy nghĩ, cảm nhận của mình về vẻ đẹp của bài ca dao. Lưu ý sử dụng yếu tố MT, TS đã nêu trong BT )Hướng dẫn học bài: - Học bài, hoàn thành btập 3 - C/bị : Ông Giuốc- đanh mặc lễ phục