Bài giảng môn Sinh học - Bài 1: Vi sinh vật chưa có cấu trúc tế bào virus

Chương 1HÌNH DẠNG, CẤU TẠO VÀ HOẠT ĐỘNG SỐNG CHỦ YẾU CỦA VI SINH VẬTBài 1VI SINH VẬT CHƯA CÓ CẤU TRÚC TẾ BÀO VIRUS BÖnh Sars BÖnh AIDS BÖnh cóm gµT¸c nh©n g©y bÖnh:VirusVirus?I. ĐẶC TÍNH CHUNG CỦA VIRUSKích thước siêu nhỏKhông có cấu tạo tế bàoSống ký sinh bắt buộc trong tế bào chủKhông tăng trưởng, có khả năng sinh sảnThÝ nghiÖm cña Ivan«pxki (năm 1892)DÞch läcNhiÔm vµo l¸ c©y lµnhSoi d­íi kÝnh hiÓn vi quang häcNu«i trªn m«i tr­êng th¹chKh«ng thÊy mÇm bÖnhKh«ng thÊy khuÈn l¹cC©y vÉn bÞ bÖnhGäi mÇm bÖnh lµ virusL¸ c©y thuèc l¸ bÞ bÖnhDÞch chiÕtNghiÒnLäc qua nÕn läc vi khuÈn RÊt nhá bÐ, nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi kÝch th­íc cña vi khuÈn.II.HÌNH DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC CỦA VIRUS siêu nhỏ: tõ 10 nm – 100 nm( 1 nm = 1/1.000.000 mm) ChØ cã thÓ quan s¸t ®­îc d­íi KHV ®iÖn töVirut lín nhÊt = 1/10 vi khuÈn E.ColiVirut nhá nhÊt = 1/100 vi khuÈn E.ColiVirus viªm n·o Virus d¹iVirus HIVPhage T2Virus kh¶m thuèc l¸Virus b¹i liÖtDùa vµo h×nh d¹ng, ta cã thÓ ph©n chia virus thµnh nh÷ng lo¹i nµo?Hình dạng virus Chñ yÕu gåm 3 d¹ng1. trô xo¾n2. khèi 3. D¹ng phèi hîpVirus kh¶m thuèc l¸Virus b¹i liÖtPhage T2Virus HIVKhèi ®a diÖnKhèi cÇuT¹i sao virus l¹i cã hình d¹ng nh­ vËy ? Hình d¹ng cña virus phô thuéc vµo yÕu tè nµo ? Hình d¹ng virus phô thuéc vµo cÊu t¹o cña virusIII. CẤU TẠO CỦA VIRUSNucleocapsit Vá(capsit) Pr«tªin Lâi (bé gen) Axit nuclªic Axit nuclªic Capsit a. CÊu t¹o chung: 2 phÇnLâi( bé gen): Axit Nuclªic Vá (capsit): Pr«tªin Phøc hîp gåm axit nuclªic vµ pr«tªin ®­îc gäi lµ Nuclª«capsit III. CẤU TẠO CỦA VIRUSBé gen cña virus cã thÓ lµ ADN hoÆc ARN, 1 sîi hoÆc 2 sîi Bé gen cña sinh vËt nh©n chuÈn lu«n lµ ADN 2 sîi Bé gen cña virus cã ®iÓm gì sai kh¸c so víi so víi bé gen cña sinh vËt nh©n chuÈn?Bé gen (ARN)Bé gen (ADN) Bé gen cña virus Bé gen cña sinh vËt nh©n chuÈnBé gen (ADN)- Vá capsit ®­îc cÊu t¹o tõ nh÷ng ®¬n vÞ nhá h¬n lµ capsome. - Virut cµng lín, sè l­îng capsome cµng nhiÒu Vá (capsit) cña virus Vá capsit cña virus ®­îc cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? CapsomeCapsitKÝch th­íc cña virus vµ sè l­îng capsome cã quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo ?b. C¸c d¹ng cÊu t¹ovirus chØ cã cÊu t¹o gåm lâi vµ vá capsit (gièng cÊu t¹o chung)cã líp vá bäc bao bªn ngoµi vá capsit, trªn cã g¾n c¸c gai glyc«pr«tªin Virus trÇn (virut ®¬n gi¶n)Virut cã vá bäc (virut phøc t¹p)Dùa vµo h×nh trªn, h·y cho biÕt: Virus cã thÓ cã c¸c d¹ng cÊu t¹o nµo? §Æc ®iÓm cña c¸c d¹ng cÊu t¹o ®ã? Axit nuclªic Capsit Vá ngoµiGai glyc«pr«tªin líp lipit kÐp vµ pr«tªin t­¬ng tù mµng sinh chÊt b¶o vÖ virus. lµm nhiÖm vô kh¸ng nguyªn, gióp virus b¸m trªn bÒ mÆt tÕ bµo.Vá ngoµi cña virus cã b¶n chÊt lµ gì? Nã cã t¸c dông gì? Gai glyc«pr«tªin cã t¸c dông gì ?Virus cã vá bäcLâiCapsitVá ngoµiGai glyc«pr«tªinVirus ®· ®­îc coi lµ mét c¬ thÓ sèng ch­a, vi sao?Virus ch­a cã cÊu t¹o tÕ bµo nªn ch­a ®­îc gäi lµ c¬ thÓ mµ chØ ®­îc coi lµ mét d¹ng sèng ®Æc biÖt , gäi lµ h¹t virus hay virion.VirusAxit nuclªic Pr«tªin Chóng chØ cã cÊu t¹o t­¬ng ®­¬ng víi mét NhiÔm s¾c thÓNhiÔm s¾c thÓAxit nuclªic Pr«tªin H¹t virus cã cÊu t¹o t­¬ng ®­¬ng víi lo¹i cÊu tróc nµo trong tÕ bµo sinh vËt nh©n chuÈn? IV. PHẢN ỨNG CỦA VIRUS ĐỐI VỚI CÁC TÁC NHÂN VẬT LÝ VÀ HÓA HỌCa/ Hoá chất: virus có thể bị ức chế hay mất hoạt tínhb/ pH của môi trường: ảnh hưởng đến lớp vỏ bọc bên ngoài gây mất hoạt tính của virus c/ Nhiệt độ: ảnh hưởng mạnh đến hoạt tính của virus, phần lớn virus bị bất hoạt ở nhiệt độ từ 55-600C trong khoảng từ 5-30 phút. d/ Tia tử ngoại (UV): có khả năng làm bất hoạt tất cả các virus e/ Âm thanh có tầng số cao hay siêu âm: có khả năng phân huỷ virusIV. PHẢN ỨNG CỦA VIRUS ĐỐI VỚI CÁC TÁC NHÂN VẬT LÝ VÀ HÓA HỌCV. SINH SẢN CỦA VIRUS Hấp thụXâm nhậpSinh tổng hợpLắp rápPhóng thích ĐIỂN HÌNH XÉT SỰ SINH SẢN PHAGE T2Đầu đối xứng khối đa diệnVỏ prôtêinBao đuôiLông đuôiĐĩa gốcTrụ đuôiĐuôi đối xứng xoắn trụADNCác giai đoạnDiễn biến của từng giai đoạn1 hấp phụ2.Xâm nhậpPhagơ bám lên bề mặt tế bào chủ nhờ thụ thể thích hợp với thụ thể của tế bào chủBao đuôi của phagơ co lại đẩy bộ gen của phagơ chui vào tế bào chủ3.Sinh tổng hợp4.lắp ráp5.Phóng thíchBộ gen của phagơ điều khiển bộ máy di truyền của tế bào chủ tổng hợp ADN và vỏ capsit cho mình vỏ capsit bao lấy lõi ADN, các bộ phận như đĩa gốc, đuôi gắn lại với nhau tạo thành phagơ mới Các phagơ mới được tạo thành phá vỡ tế bào chủ chui ồ ạt ra ngoài GIAI ĐOẠN 1: HẤP PHỤGIAI ĐOẠN 2: XÂM NHẬP GIAI ĐOẠN 3: SINH TỔNG HỢP GIAI ĐOẠN 4: LÁP RÁP GIAI ĐOẠN 5: PHÓNG THÍCHVI. TÁC HẠI CỦA VIRUSĐối với con người, động Đối với thực vậtVII. PHÒNG TRÁNH BỆNH DO VIRUSVaccin giảm độc lực: Virus bị biến đổi nhiều lần làm giảm độc lực của virus hoặc bị bất hoạt (giết chết) sao đó được đưa vào cơ thể để tạo ra đáp ứng miễn dịch.Vaccin tái tổ hợpVaccin DNA: xâm nhập tương tự cơ chế tự nhiên của cơ thể tiếp xúc với virusVaccin từng phần: dùng 1 phần của cơ thể virus chứ không dùng nguyên hạt.Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về H1N1