Bài giảng môn Sinh học - Bài 20: Tạo giống nhờ công nghệ gen

Bài 20: Tạo giống nhờ công nghệ genI. Công nghệ gen1. Khái niệm công nghệ gen- Công nghệ gen là quy trình tạo ra các tế bào hoặc sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mới- Kĩ thuật chuyển gen là kĩ thuật tạo ADN tái tổ hợp để chuyển gen từ tế bào này sang tế bào khác2. Các bước tiến hành trong kĩ thuật chuyển gena. Tạo ADN tái tổ hợp: Enzim cắt RestrictazaEnzim cắt RestrictazaĐoạn ADN bị cắt raenzim nối LigazaTrộn 2 loại ADN để bắt cặp bổ sungTế bào choPhân tử ADNADN tái tổ hợpBước 1: Tách Plasmit ra khỏi tế bào vi Khuẩn và tách ADN khỏi tế bào choBước 2: Sử dụng enzim cắt giới hạn (Restrictaza) để tạo cùng 1 loại “đầu dính”Bước 3: Trộn 2 loại ADN để bắt cặp bổ sungBước 4: Sử dụng enzim nối (Ligaza) để tạo ADN tái tổ hợp hoàn chỉnh- ADN tái tổ hợp: Là 1 phân tử ADN nhỏ được lắp ráp từ các đoạn ADN lấy từ các tế bào khác nhau (thể truyền và gen cần chuyển)- Thể truyền có thể là Plasmit, virut, thậm trí là 1 số NST nhân tạo- Plasmit tồn tại trong tế bào chất của nhiều loài vi khuẩn chúng có khả năng nhân đôi độc lập với hệ gen của tế bào, mỗi Plasmit thường có nhiều bản saob. Đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhậnĐể đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhận người ta có thể dùng CaCl2 hoặc xung điện để làm giãn màng sinh chấtc. Phân lập dòng ADN tái tổ hợp:- Để nhận biết tế bào đã nhận ADN tái tổ hợp hay chưa người ta phải chọn thể truyền có chứa gen đánh dấu- Gen đánh dấu có thể gen kháng kháng sinh, gen phát sángChuột phát sáng15379810246KsinhII. Ứng dụng công nghệ gen trong tạo giống biến đổi gen1. Khái niệm sinh vật biến đổi gen-Sinh vật biến đổi gen là sinh vật mà hệ gen của nó đã được biến đổi phù hợp với lợi ích của con người- Các cách làm biến đổi gen:+ Đưa thêm 1 gen lạ vào hệ gen(sinh vật nhận gen gọi là sinh vật chuyển gen)+ Làm biến đổi 1 gen đã có sẵn trong hệ gen+ Loại bỏ hoặc làm bất hoạt 1 gen nào đó có trong hệ gen2. Một số thành tựu tạo giống biến đổi gena. Tạo động vật chuyển genBò chuyển gen- Quy trình (SGK)Bò chuyển gen- Quy trình (SGK)Bò chuyển gen- Quy trình: + Lấy trứng ra khỏi con vật rồi cho thụ tinh trong ống nghiệm+ Tiêm gen cần chuyển vào hợp tử và hợp tử phát triển thành phôi+ Cấy phôi vào hợp tử của con vật khác- Ứng dụng: + Cừu sản sinh prôtêin người trong sữa + Chuột nhắt chuyển gen chứa gen hoomon sinh trưởng của chuột cốngChuột nhắt chuyển gen(bên trái) và chuột nhắt bình thường(bên phải)b. Tạo giống cây trồng biến đổi gen:- Tạo giống cây trồng quý hiếm+ Chuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn sang bông ----->bông kháng sâu hạiChuyển gen trừ sâu từ vi khuẩn vào cây bôngCây bông chuyển gen Bt kháng sâu bệnh (bên phải) và cây bông không chuyển gen Bt mẫn cảm với sâu bệnh (bên trái)+ Tạo giống lúa “gạo vàng”Giống lúa được chuyển gen tổng hợp - caroten (giống lúa vàng). Sau quá trình tiêu hoá - caroten được chuyển hoá thành vitamin A- Tạo giống biến đổi gen có sản phẩm được bảo quản tốt hơn: Cà chua chuyển gen -----> Qủa chín chậm, vận chuyển xac. Tạo dòng vi sinh vật biến đổi gen+ Tạo dòng vi khuẩn sản xuất Insulin chữa bệnh tiểu đường+ Tạo VSV làm sạch môi trườngCâu hỏi trắc nghiệm khách quan:Câu1: Công nghệ gen làA. quy trình công nghệ dung để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổiB.quy trình công nghệ dùng để tạo ra các sinh vật có gen bị biến đổi hoặc có thêm gen mớiC.kĩ thuật gắn gen cần chuyển vào thể truyền.D.kĩ thuật đưa ADN tái tổ hợp vào tế bào nhậnĐáp án: BCâu2: ADN tái tổ hợp được tạo ra do:A. Đột biến gen dạng thêm cặp nuclêôtitB. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể dạng lặp đoạnC.Kết hợp được các đoạn ADN của tế bào loài này vào ADN loài khácD. Trao đổi đoạn nhiễm sắc thể thuộc cặp nhiễm săc thể tương đồngĐáp án: CCâu3: Trong kĩ thuật ADN tái tổ hợp, enzim được sử dụng để cắt các phân tử ADN dài thành các đoạn ngắn là:A. ADN- PôlimerazaB. ADN- RestrictazaC. ADN- LigazaD. ADN- HeliazaĐáp án: BÝ tưởngÝ tưởngÝ tưởng