Bài giảng môn Sinh học - Bài 41: Môi trường và các nhân tố sinh thái

PHÒNG GD – ĐT AN PHÚTRƯỜNG THCS PHƯỚC HƯNGCHƯƠNG TRÌNH DẠY HỌCGIÁO ÁN ĐIỆN TỬKHỐI LỚP 9NĂM HỌC : 2008 - 2009SINH HỌC PHẦN : THCS PHƯỚC HƯNGGV : PHẠM THỊ CÚCCHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNGBÀI 41:--------*---------*-----------*---------I/ MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :- Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật , bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.* Môi trường là gì ?MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .THỎ RỪNGNHIỆT ĐỘÁNH SÁNGĐỘ ẨMMƯATHỨC ĂNTHÚ DỮH. 41.1. CÁC MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT1 .Môi trường nước2 . Môi trường trên mặt đất – không khí3. Môi trường trong đất44441234. Môi trường sinh vậtH : 41.1 Các môi trường sống của sinh vật * Quan sát và chú thích H.41.1* Kể các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật ?CHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNGBÀI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :- Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật , bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .- Có 4 loại môi trường chính : môi trường nước , môi trường trong đất , môi trường trên mặt đất – không khí ( môi trường cạn ) , môi trường sinh vật .* Kể các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật ?Hãy quan sát các đoạn phim sau đây : Kể tên các sinh vật và môi trường sống của chúng .MÔI TRƯỜNG NƯỚC ( CÁ , SEN )MÔI TRƯỜNG TRÊN MẶT ĐẤT – KHÔNG KHÍ Môi trường cạn (Thực vật , bò , trâu , chim )Môi trường trong đất ( giun đất )Môi trường sinh vật ( bọ chét ) CHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNGBÀI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :- Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật , bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .- Có 4 loại môi trường chính : môi trường nước , môi trường trong đất, môi trường trên mặt đất – không khí( môi trường cạn), môi trường sinh vật .II/ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG:NHÂN TỐ VÔ SINHNHÂN TỐ HỮU SINHNhân tố con ngườiNhân tố các sinh vật khác* Yêu cầu thảo luận nhóm : Sau khi xem đoạn phim sau đây  Hãy hoàn thành bảng 41.2 BẢNG 41.2 : BẢNG ĐIỀN CÁC NHÓM NHÂN TỐ SINH THÁI THEO TỪNG NHÓM.1/ Nhân tố sinh thái là gì ?2/ Có mấy nhóm nhân tố sinh thái ? MỘT SỐ NHÂN TỐ SINH THÁI.THẢO LUẬN NHÓM :Phân loại các nhân tố sinh thái sau đây:Thời gian thảo luận ( 3 phút )- Đước- Khỉ- Cá sấu- Chim- Phá rừng- Đánh bắt cá- Gió- Ánh sáng- Trồng lúa- Vi sinh vật- Lượng mưa- RắnNHÂN TỐ VÔ SINHNHÂN TỐ HỮU SINHNhân tố con ngườiNhân tố các sinh vật khácBẢNG 41.2 : BẢNG ĐIỀN CÁC NHÓM NHÂN TỐ SINH THÁI THEO TỪNG NHÓM.* Phân loại các nhân tố sinh thái sau đây : ĐướcCá sấuKhỉChimRắn Vi sinh vật Phá rừngGióÁnh sángTrồng lúaLượng mưaĐánh bắt cá* Hoạt động của con người khác với hoạt động của các động vật khác . Vì con người có trí tuệ  tác động có ý thức vào môi trường và làm thay đổi môi trường .* Do đâu mà con người được tách ra thành 1 nhóm nhân tố sinh thái riêng ?1/ Trong một ngày( từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào ?2/ Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau ?3/ Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào ?YÊU CẦU : Thảo luận nhóm nhỏ ( Thời gian : 4 phút )1/ Trong một ngày( từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào ?* Trong một ngày , cường độ ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất tăng dần từ sáng tới trưa và sau đó giảm dần vào buổi chiều cho đến tối .ĐÁP ÁN :2/ Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau ?* Độ dài ngày thay đổi theo mùa : mùa hè có ngày dài hơn mùa đông .ĐÁP ÁN :3/ Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào ?* Trong năm nhiệt độ thay đổi theo mùa :ĐÁP ÁN :- Mùa xuân  ấm áp - Mùa hạ  nóng- Mùa thu  mát mẻ- Mùa đông  lạnh CHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNGBÀI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .II/ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG:* Là những yếu tố môi trường tác động lên cơ thể sinh vật .* Có 2 nhóm nhân tố sinh thái :- Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh ( ánh sáng , nhiệt độ , độ ẩm . . .)- Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh : con người và nhân tố các sinh vật khác ( thực vật , động vật , vi khuẩn . . . ) III/ GIỚI HẠN SINH THÁI :50 CĐiểm gây chết Điểm gây chết420 CĐiểm cực thuận Giới hạn chịu đựngHình 41.2 . Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt NamKhoảng thuận lợi t0 CGiới hạn dướiGiới hạn trên* GIỚI HẠN SINH THÁI LÀ GÌ ?300CCHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNGBÀI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .II/ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG:III/ GIỚI HẠN SINH THÁI :Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định . VD : xem hình 41.2 .CHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNGBÀI 41 :--------*---------*-----------*---------I/ MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .- Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.- Có 4 loại môi trường chủ yếu : môi trường nước , môi trường trong đất , môi trường trên mặt đất – không khí ( môi trường cạn ) , môi trường sinh vật .II/ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI CỦA MÔI TRƯỜNG :- Là những yếu tố của môi trường tác động lên cơ thểsinh vật .- Có 2 nhóm nhân tố sinh thái :Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh ( ánh sáng , nhiệt độ , độ ẩm . . )Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh : con người và các nhân tố sinh vật khác ( thực vật , động vật , vi khuẩn . . . )III/ GIỚI HẠN SINH THÁI :Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định .VD : xem hình 41.2 .BÀI TẬP Các nhân tố sinh tháiNhân tố sinh thái vô sinhNhân tố sinh thái hữu sinhMức độ ngập nướcKiếnĐộ dốc của đấtNhiệt độ không khíCây cỏĐộ tơi xốp của đấtSâu ăn lá cây Gỗ mục* Hãy sắp xếp các nhân tố sinh thái sau đây vào từng nhóm nhân tố sinh thái .* HÃY CHỌN ĐÁP ÁN ĐÚNG NHẤT TRONG CÂU SAU ĐÂY :CÂU HỎI : Vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 00C  900C , có nghĩa là :A .Giới hạn dưới là 900C , giới hạn trên là O0C. B . Giới hạn trên là 900C , giới hạn dưới là 00C .C . Ở nhiệt độ -50C và 950C vi khuẩn đã chết .D . Cả 2 câu B , C đều đúng .OO50C420C300CĐiểm gây chếtĐiểm gây chếtĐiểm cực thuậnt0CMức độ sinh trưởng HƯỚNG DẪN VẼ SƠ ĐỒ GIỚI HẠN SINH THÁI của cá rô phi ở Việt Nam ( có giới hạn nhiệt độ từ 5 0C đến 42 0C , trong đó điểm cực thuận là 30 0C ) .Hình 41.2 . Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam .DẶN DÒ :Học bài Làm bài tập số 4/ trang 121Đọc bài 42 / trang 122 – 123 -124  Áùnh sáng có ảnh hưởng đến thực vật và động vật như thế nào ?