Bài giảng môn Sinh học - Bài 44: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ

Bài 44SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦPhạm Đức Quỳnh TTDGTX Tiền Hải - Thái Bình1Cấu tạo ngoàiCấu tạo trongGai thụ cảm glicôprôtein(Vỏ ngoài)ARNNêu cấu tạo của virut HIV? Giải thích vì sao HIV chưa được coi là một cơ thể sống mà vẫn được xếp vào nhóm vi sinh vật?Vỏ capsomeVỏ ngoài2I. CHU KÌ NHÂN LÊN CỦA VIRUT1. Các giai đoạn xâm nhập và phát triển của phagơ Quan sát hình sau và cho biết quá trình nhân lên của phagơ gồm mấy giai đoạn?3Các giai đoạnPhagơHấp phụXâm nhậpSinh tổng hợpLắp rápPhóng thíchSự xâm nhập của phagơ gây ra hậu quả gì?Sự xâm nhập của phagơ làm tan tế bàoVirut độcPhagơ bám lên bề mặt tế bào chủ nhờ thụ thể thích hợp với thụ thể của tế bào chủBao đuôi của phagơ co lại, đẩy bộ gen của phagơ chui vào trong tế bào chủBộ gen của phagơ điều khiển bộ máy di truyền của tế bào chủ tổng hợp ADN và vỏ capsit cho mìnhVỏ capsit bao lấy lõi ADN và gắn thêm các bộ phận như đĩa gốc, đuôi tạo thành phagơ mớiCác phagơ mới được tạo thành phá vỡ vỏ tế bào chủ hoặc tạo lỗ thủng trên vỏ TB chủ để chui ra ngoài4Virut độcVirut ôn hòaChu kì sinh tanChu kì tiềm tanSự phát triển của virut (gồm 5 giai đoạn)  làm tan tế bàoBộ gen của virut gắn vào NST của vật chủ và nhân lên cùng tế bào vật chủ  tế bào vẫn sinh trưởng bình thườngTế bào có bộ gen của virut gắn vào NST của tế bào gọi là gì?Nêu sự khác nhau giữa chu kì sinh tan và chu kì tiềm tan?Tế bào có bộ gen của virut gắn vào NST của tế bào gọi là tế bào tiềm tan2. Chu kì tiềm tan: Hai quá trình trên khác nhau ở điểm nào?Chu kì sinh tanChu kì tiềm tan5Virut ôn hòa và virut độc có mối quan hệ với nhau như thế nào trong tế bào tiềm tan?Tế bào tiềm tan mang virut ôn hòa vẫn sinh trưởng bình thường cho đến khi có một số tác nhân bên ngoài (như tia tử ngoại) có thể chuyển virut ôn hòa thành virut độc làm tan tế bào.HÊp phôX©m nhËp(TB tiÒm tan)Nh©n lªnPhãng thÝchL¾p r¸pSinh tæng hîpC¶m øngKích thích?6Ba hàng rào phòng thủ của cơ thểMầm bệnh (vi khuẩn hoặc vi rut)Tế bào chủ (bị nhiễm mầm bệnh)Đại thực bào: Tiêu diệt VK, VR bằng cách thực bàoLyphô B: Tiêu diệt VK, VR bằng cách tiết ra kháng thể gây kết dính kháng nguyên đặc hiệu trên màng VK, VRLyphô T: Tiêu diệt VK, VR bằng cách tiết ra chất hóa học đặc hiệu, phá vỡ các TB nhiễm VK, VRmang kháng nguyên của VK, VR ở ngoài màng tế bào7II. HIV VÀ HỘI CHỨNG AIDSHIV là gì? Cấu tạo ngoàiCấu tạo trong- HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virut gây hội chứng suy giảm miễn dịch ở người Khi xâm nhập vào cơ thể, HIV thường tấn công tế bào nào?HIV gây nên bệnh gì ở người? Đại thực bào 	 Limphô TCD4- HIV thường tấn công:1. Khái niệm về HIV - AIDS Ở ngoài cơ thể người, HIV có thể tồn tại ở đâu?- Ngoài cơ thể, HIV có thể tồn tại trong các dịch mô và giọt máu khô trong một thời gian ngắn, dễ bị tiêu diệt ở nhiệt độ cao- HIV gây nên bệnh AIDS (Acquired Immuno Deficiency Syndrome) Hội chứng suy giảm miễn dịch ở người 8Lây truyền qua đường máuHIV thường được lây truyền qua con đường nào?Lây truyền qua đường tình dụcLây truyền từ mẹ sang con2. Các con đường lây truyền HIV9  Lúc đầu, cậu ấy cho tôi xem một tập “hình ảnh” các “siêu mẫu” mà cậu ấy sưu tầm, toàn là những cô nước ngoài, nhẹ thì còn bikini, “nặng” thì Có một lần, cậu ấy rủ tôi “thực hành” bằng cách đến “quán karaoke”. Tôi kiên quyết từ chối vì vừa thấy sợ, lại vừa thấy ghê ghê. Cậu ấy tiếp tục rủ rê tôi những lần sau nữa. Và trong một lần “xem phim”, tôi đã tặc lưỡi. Gần một năm sau, tôi bị sốt xuất huyết và phải vào bệnh viện. Làm xét nghiệm máu, bác sĩ thông báo một tin mà khi nghe xong, tôi tưởng như mọi sự sụp hết dưới chân. Tôi có virus HIV. Mẹ tôi ngất lên ngất xuống, đòi kiểm tra đến 5, 6 lần mà vẫn không thể nào tin nổi. Trong chỉ chưa đầy 1 tuần, mẹ tôi sụt gần 10 cân. Bố tôi tóc bạc trắng đầu. Bản thân tôi đầu óc trống rỗng. Tôi không thể có được một suy nghĩ gì, cảm xúc gì nữa. Tôi đang học lớp 12. Bạn bè tôi lo cuống cuồng thi đại học. Còn tôi, lo cho sự sống của chính bản thân mình. Mọi chuyện giờ đây đã quá muộn để có thể làm lại Bố mẹ tôi liệu họ có sống được tiếp hay không? 103. Các giai đoạn phát triển của bệnh Đọc thông tin SGK, hoàn thành phiếu học tập sau:Giai đoạn Thời gian kéo dàiĐặc điểm1. Sơ nhiễm2. Thời kì không biểu hiện triệu chứng3. Thời kì biểu hiện triệu chứng AIDS113. Các giai đoạn phát triển của bệnh Hệ thống bảo vệ cơ thể, xuất hiện các bệnh cơ hội: Sốt, tiêu chảy, sút cân, ung thư   tử vongSau 1 – 10 năm3. Thời kì biểu hiện triệu chứng AIDSSố lượng tế bào limphô TCD4 giảm dần nhưng vẫn đủ mạnh, người bị nhiễm HIV không có triệu chứng gì.1 đến 10 năm2. Thời kì không biểu hiện triệu chứngKhông có triệu chứng (có thể xét nghiệm âm tính)2 tuần- 3 tháng(không quá 6 tháng)Sơ nhiễm(Thời kì cửa sổ)Đặc điểmThời gian kéo dàiGiai đoạn 12III. THẢO LUẬN1. Tóm tắt tình hình dịch HIV / AIDS ở Việt Nam và trên thế giới  Việt Nam đứng thứ Sáu trên thế giới về số người có HIV:Hiện nay VN có 114.000 người nhiễm HIV, trong đó có gần 19.700 người chuyển sang giai đoạn AIDS và 11.500 người đã tử vong do AIDS. Đến năm 2010, VN có khoảng 311.500 người nhiễm HIV 	Hội nghị triển khai về thông tin, giáo dục và thay đổi hành vi phòng chống AIDS do Bộ Y tế tổ chức ngày 20/03/08 – Tại Hà Nội  Mặc dù đã có nhiều nỗ lực trong công tác phòng chống HIV/AIDS, nhưng cho đến nay Việt Nam vẫn nằm trong khu vực những quốc gia tỷ lệ người nhiễm cao nhất trên thế giới với khoảng 300.000 người đang sống chung với căn bệnh thế kỷ này.  Trong vòng 5 năm tới số người nhiễm HIV / AIDS ở Châu Á sẽ tăng gấp đôi và sẽ có thể tăng lên 20 triệu người vào năm 201213III. THẢO LUẬN1. Tóm tắt tình hình dịch HIV / AIDS ở Việt Nam và trên thế giớiQua thông tin được cung cấp em rút ra kết luận gì về tình hình đại dịch HIV/AIDS?  Tình hình dịch HIV / AIDS đang gia tăng một các nhanh chóng ở Việt Nam và trên thế giới và rất khó kiểm soát  Theo ước tính, phần lớn số trường hợp mới nhiễm HIV là do lây truyền qua đường tình dục.  Con số trẻ em bị nhiễm và bị ảnh bởi HIV / AIDS đang ngày càng gia tăng. 142. Những khó khăn, trở ngại trong việc phòng tránh và điều trị HIV / AIDS  Thái độ kì thị, đối xử khác biệt với người nhiễm HIV / AIDS. Thái độ kì thị, đối xử khác biệt với người bị nhiễm HIV / AIDS thể hiện như thế nào?Xa lánh, hắt hủi, coi họ là những thành phần xấu trong xã hội Coi bệnh của họ là kết quả của lối sống không đạo đức và trách nhiệm Coi bệnh của họ là nguy hiểm, dễ lây khi tiếp xúc, tới gần Người bị nhiễm HIV / AIDS bị cô lập và loại trừ ra khỏi cuộc sống chung của cộng đồng, con cái của họ không được tiếp cận với các dịch vụ giáo dục , y tế dẫn đến nguy cơ thất học và bị tổn thương lớn về tinh thần.Nguyên nhân nào dẫn đến thái độ kì thị, đối xử khác biệt với người bị nhiễm HIV / AIDS?Thái độ kì thị bắt nguồn từ sự không hiểu biết về nguyên nhân, cách lây lan và phát triển của bệnh Do chính người bệnh cũng có thái độ tiêu cực, họ tự thấy xấu hổ và tự tách xa xã hộiThái độ kì thị, đối xử khác biệt với người bị nhiễm HIV / AIDS dẫn đến hậu quả tai hại như thế nào?Bệnh trở nên khó kiểm soát vì người bệnh không dám thảo luận về các phương thức phòng tránh bệnh.Người bệnh không dám ra mặt chữa trị, phải loay hoay tự lo liệu, sống trong thiếu thốn, buông xuôiNgười bệnh bị kì thị không có ý thức phòng tránh lây nhiễm cho cộng đồng làm bệnh lây nhiễm nhanh chóng.  Cho tới bây giờ vẫn chưa có thuốc chữa HIV / AIDS, các loại thuốc đang dùng chỉ có tác dụng ngăn chặn sự sinh sản của HIV, tuy nhiên giá thuốc quá cao nên đa số bệnh nhân không nhận được thuốc  Ở nhiều quốc gia (đặc biệt là ở Châu Phi và vài quốc gia ở Đông Nam Á), nạn mại dâm là con đường lây truyền HIV chủ yếu  Tiêm chích ma túy là rủi ro lớn để lây lan nhiễm HIV  Hiện nay chưa có vaccine đối với HIV do có nhiều loại HIV khác nhau, lan truyền khác nhau, chúng luôn thay hình đổi dạng và dấu mình trong các tế bào mà hệ miễn dịch không đụng tới được15 Vì sao nên sống chung với AIDS?  Trong thời kì chưa có biểu hiện lâm sàng, người nhiễm HIV vẫn lao động bình thường, vẫn có khả năng đóng góp cho gia đình xã hội  HIV / AIDS tuy dễ lây nhưng dễ đề phòng vì HIV không lây qua các tiếp xúc thông thường.  Tinh thần sống chung với AIDS giúp những người nhiễm HIV / AIDS được đối xử công bằng, đảm bảo an toàn xã hội về các mặt về sức khỏe, nòi giống và phát triển kinh tế xã hội.3. Phòng lây nhiễm HIV trong sinh hoạt hàng ngày  Không nên có thái độ kì thị, đối xử khác biệt với người nhiễm HIV / AIDS.163. Phòng lây nhiễm HIV trong sinh hoạt hàng ngày Không quan hệ tình dục thiếu lành mạnh, chung thủy một vợ một chồng Không tiêm chích và sử dụng ma túy Phụ nữ nhiễm HIV / AIDS không nên sinh con, nếu có phải tuyệt đối tuân theo chế độ y tế của bác sỹ17 Viết một bài luận về HIV/AIDS với đề tài: “Em sẽ tự bảo vệ mình trước đại dịch HIV/AIDS như thế nào?”Yêu cầu: Khoảng 1 - 2 trang giấy A4, (viết tay hoặc đánh máy)18