Bài giảng môn Vật lý Lớp 9 - Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

KIỂM TRA BÀI CŨPhát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng.Khi nào thì ta nhìn thấy vật?Trả lờiKIẾN THỨC CŨ1. Định luật truyền thẳng của ánh sáng:Trong một môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.2. Ta nhìn thấy vật khi có ánh sáng truyền từ vật vào mắt ta.Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGCác em làm thí nghiệm sau:Đặt mắt nhìn dọc theo một chiếc đũa thẳng từ đầu trên (hình 40.1a), ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa.Giữ nguyên vị trí đặt mắt, đổ nước vào bát (hình 40.1b), liệu có nhìn thấy đầu dưới của đũa hay không?Vậy trong môi trường trong suốt nhưng không đồng tính, ánh sáng truyền đi như thế nào? Chương III: QUANG HỌC Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGThứ bảy, 23.01.2010 I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGQuan sát hình 40.2 và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng:a) Từ S đến I (trong không khí).b) Từ I đến K (trong nước).c) Từ S đến mặt phân cách rồi đến K. Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGThứ bảy, 23.01.2010 I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGQuan sát hình 40.2 và nêu nhận xét về đường truyền của tia sáng:a) Tia sáng từ S  I: đường thẳng.b) I  K: đường thẳng.c) S  mặt phân cách  K: bị gãy khúc tại I.Hiện tượng ánh sáng truyền từ không khí sang nước có tuân theo định luật truyền thẳng của ánh sáng không?Hiện tượng các em vừa quan sát được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng. Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGThứ bảy, 23.01.2010 I. HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNG* Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác và bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng.Một vài khái niệmN’PQINirKSSI: tia tớiIK: tia khúc xạNN’: pháp tuyến	: góc tới, ký hiệu: i	: góc khúc xạ, 	ký hiệu: rMặt phẳng chứa SI và NN’ là mặt phẳng tới.ConceptBố trí thí nghiệm như hình 40.2C1 Tia khúc xạ có nằm trong mặt phẳng tới không?Góc tới và góc khúc xạ, góc nào lớn hơn?C2 Hãy đề xuất phương án thí nghiệm để kiểm tra xem những nhận xét trên có còn đúng khi thay đổi góc tới hay không.ConceptKết luận:* Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước thì:-Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.-Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới.N’PQINirKS Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGThứ bảy, 23.01.2010 II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ Kết luận trên có còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền từ nước sang không khí hay không? Bài 40: HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ ÁNH SÁNGThứ bảy, 23.01.2010 II. SỰ KHÚC XẠ CỦA TIA SÁNG KHI TRUYỀN TỪ NƯỚC SANG KHÔNG KHÍ Thí nghiệmKết luận:* Khi tia sáng truyền từ nước sang không khí thì:-Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới.-Góc khúc xạ lớn hơn góc tới.ConceptC7 Phân biệt các hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng.III. VẬN DỤNGHiện tượng phản xạ ánh sángHiện tượng khúc xạ ánh sángTia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị hắt trở lại môi trường trong suốt cũ.Tia tới gặp mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt bị gãy khúc tại mặt phân cách và tiếp tục đi vào môi trường trong suốt thứ hai.Góc phản xạ bằng góc tới.Góc khúc xạ không bằng góc tới.ConceptC8 Giải thích hiện tượng nêu ra ở phần mở bài.III. VẬN DỤNG- Khi chưa có nước trong bát, ánh sáng truyền theo đường thẳng nên ta không nhìn thấy đầu dưới của đũa vì bị đầu trên che khuất (đầu dưới, đầu trên của đũa và mắt nằm trên cùng một đường thẳng). ConceptC8 Giải thích hiện tượng nêu ra ở phần mở bài.III. VẬN DỤNG- Khi đổ nước vào bát, do hiện tượng khúc xạ ánh sáng, ánh sáng truyền từ đầu dưới của đũa khúc xạ trong nước (theo đường gấp khúc) truyền đến được mắt ta nên mắt ta có thể nhìn thấy đầu dưới của đũa. VỀ NHÀHọc thuộc phần ghi nhớVẽ tia khúc xạ trong trường hợp tia sáng truyền từ không khí sang nướcChuẩn bị kiểm tra 15’Chúc các em học tập tiến bộDẹp dụng cụ thí nghiệm, máy