Bài giảng Ngữ văn 10 - Bài dạy học: Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THĂM LỚPCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨACA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG, TÌNH NGHĨADựa vào phần Tiểu dẫn, hãy trình bày những hiểu biết của em về ca dao? (Khái niệm, nội dung, nghệ thuật)I. TÌM HIỂU CHUNG:Thân em như tấm lụa đào,Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.Khăn thương nhớ ai,Khăn vắt lên vai.Khăn thương nhớ ai,Khăn chùi nước mắt.Đèn thương nhớ ai,Mà đèn không tắt.Mắt thương nhớ ai,Mắt ngủ không yên.Đêm qua em những lo phiền, Lo vì một nỗi không yên một bềMuối ba năm muối đang còn mặnGừng chín tháng gừng hãy còn cayĐôi ta nghĩa nặng tình dàyCó xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xaCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC – HIỂU:Thân em như tấm lụa đào,Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.1. Bài ca dao số 1:tấm lụa đàoPhất phơgiữa chợ Bài ca dao số 1 cô gái ví mình như tấm lụa đào, hãy cảm nhận về hình ảnh đó? Cô khẳng định gì về bản thân?“Tấm lụa đào” được đặt vào không gian chợ búa (kết hợp với từ láy “phất phơ”) nói lên điều gì? Cụm từ mở đầu “Thân em như” với âm điệu xót xa, ngậm ngùi gợi suy nghĩ gì về thân phận của cô gái ?Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.Khăn thương nhớ ai,Khăn vắt lên vai.Khăn thương nhớ ai,Khăn chùi nước mắt.Đèn thương nhớ ai,Mà đèn không tắt.Mắt thương nhớ ai,Mắt ngủ không yên.Đêm qua em những lo phiền, Lo vì một nỗi không yên một bề thương nhớ ai, thương nhớ ai,thương nhớ ai,KhănKhănKhănKhănKhănKhănđèn không tắtvắt lênMắt ngủ không yên.rơi xuống91011thương nhớ ai,thương nhớ ai,87CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC – HIỂU:1. Bài ca dao số 1:2. Bài ca dao số 4:Nhân vật trữ tình trong bài ca dao là ai, đang sống trong tâm trạng như thế nào?Nỗi nhớ thương của cô gái được thể hiện sinh động qua những hình ảnh và thủ pháp nghệ thuật nào ?Khăn được hỏi đến đầu tiên và nhiều nhất. Vì sao? Điệp khúc “thương nhớ ai” lặp lại năm lần có ý nghĩa gì?Sự vận động “rơi xuống”, “vắt lên” biểu lộ tâm trạng thương nhớ của cô gái lúc này như thế nào?CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC – HIỂU:1. Bài ca dao số 1:2. Bài ca dao số 4: Từ hỏi “khăn” chuyển sanghỏi “đèn” cùng với các hình ảnh vận động trái chiều và nghệ thuậtđảo thanh “rơi, vắt, chùi” cho thấy sự chuyển biến nào về thời gian, bộc lộ điều gì trong tâm trạng của cô gái?Từ hỏi “khăn” đến “đèn” rồi sang “mắt ”có sự chuyển biến nào trong tâm tư cô gái? Hình ảnh “đèn không tắt” diễn tả điều gì? Hình ảnh “mắt ngủ không yên” cho thấy tâm trạng nhân vật trữ tình lúc này như thế nào? Chỉ ra tác dụng của các yếu tố, biện pháp nghệ thuật sau trong việc diễn tả tâm trạng của cô gái: - Đại từ phiếm chỉ “ai” - Các câu hỏi tu từ được hỏi liên tiếp - Biện pháp lặp cú phápCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC – HIỂU:1. Bài ca dao số 1:2. Bài ca dao số 4: Câu hỏi cuối bài ca dao cho thấy cô gái đang lo lắng điều gì?Muối ba năm muối đang còn mặnGừng chín tháng gừng hãy còn cayĐôi ta nghĩa nặng tình dàyCó xa nhau đi nữa cũng ba vạn sáu ngàn ngày mới xaCA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨAI. TÌM HIỂU CHUNG:II. ĐỌC – HIỂU:1. Bài ca dao số 1:2. Bài ca dao số 4:3. Bài ca dao số 6: Hai câu ca dao nói về tình cảmgì của người bình dân xưa?Tình cảm đó được thể hiện qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó có ý nghĩa gì?Các cặp từ “ba năm –còn mặn”, “chín tháng - còn cay” nói lên điều gì về thời gian và tình cảm của con người? Em hiểu như thế nào cụm từ “ba vạn sáu ngàn ngày” trong việc khẳng định tình cảm ?CỦNG CỐ Theo em bài ca dao số 1 thể hiện triết lý gì của dân gian khi nhìn nhận, đánh giá về con người và sự việc? Chọn câu đúng: Ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa là tiếng hát a. than thân trách phận của người dân lao động. b.tình cảm yêu thương chung thủy của người bình dân trong xã hội cũ. c.than cho thân phận bấp bênh của người phụ nữ, tình cảm vợ chồng thủy chung son sắt. d. cất lên từ cuộc sống còn nhiều xót xa, cay đắng nhưng cũng đằm thắm ân tình của người bình dân Việt Nam sau lũy tre xanh.-Thân em như trái bần trôi,Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.Thân em như miếng cau khô, Người thanh tham mỏng, kẻ thô tham dày.-Gửi khăn, gửi yếm, gửi lời,Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa.Em về, anh mượn khăn tayGói câu tình nghĩa, lâu ngày sợ quên. Tay bưng chén muối, đĩa gừng,Gừng cay, muối mặn xin đừng quên nhau.