Bài giảng Ngữ văn 10 - Đọc thơ: Tỏ lòng

Tá lßng Đọc thơ(ThuËt hoµi)Phạm Ngũ LãoChào mừng quý thầy cô đến dự giờGiáo viên: Nguyễn Xuân ThọTrường THPT Trần Văn Thời- Cà MauTá lßng 1.Tác giả Phạm Ngũ Lão:Phạm Ngũ Lão (1255-1320)Quê: Làng Phù Ủng, Huyện Đường Hào (Nay là huyện Ân Thi, Hưng Yên)Trước là môn khách trong nhà, sau trở thành con rể của Trần Hưng Đạo.Người có công lớn trong 2 cuộc kháng chiến chống quân Nguyên – Mông.Ông làm tới chức Điện suý (Được phong tước Quan nội hầu).Ông là người thích đọc sách, ngâm thơ (Văn võ toàn tài).- Ông được vua Trần yêu mến cả khi sống và khi mất (Khi mất vua Trần ra lệnh nghỉ chầu 5 ngày để tỏ lòng tưởng nhớ).I. TÌM HIỂU CHUNGĐọc phần tiểu dẫn SGK. Hãy trình bày những hiểu biết của em về tác giả Phạm Ngũ Lão?Ngoài phần tiểu dẫn sách giáo khoa, em biết gì Phạm Ngũ Lão?Những hình ảnh, câu chuyện về Phạm Ngũ LãoPhạm Ngũ Lão trong đời sống văn hóa tinh thần nhân dânCổng Đình thôn Châu thờ Tướng quân Phạm Ngũ Lão Lễ hội Phù Ủng- Hưng Yên2. Tác phẩm Đọc giọng thiết tha, hùng tráng, chậm rãi. ngắt nhịp 4/3Hoành sóc giang sơn cáp kỷ thuTam quân tỳ hổ khí thôn NgưuNam nhi vị liễu công danh tráiThu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu Múa giáo non sông trải mấy thu, Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâuCông danh nam tử còn vương nợ, Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu.Bùi Văn Nguyên (dịch)Phiên âmDịch thơ Nhan đề của bài thơ là “tỏ lòng”. Vậy ta đọc văn bản với giọng điệu như thế nào? Ngắt nhịp ra sao?Bài thơ ra đời trong không khí quyết chiến quyết thắng của quân dân nhà Trần chống quân xâm lược Nguyên – Mông (Lần 2)d. Ý nghĩa nhan đề: “Tỏ lòng” dịch từ hai chữ “ Thuật hoài”- nghĩa là bày tỏ nỗi lòng, khát vọng và hoài bão của mình2. Tác phẩm Qua phần đọc, hãy trình bày những hiểu biết của em về bài thơ?a.Hoàn cảnh sáng tác :b.Thể thơ:Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật, viết bằng chữ Hán c. Kết cấu:- Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.- Hai câu cuối: Nỗi lòng của nhà thơII. Phân tích1. Nội dunga. Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.Hoành sóc giang san kháp kỉ thuTam quân tì hổ khí thôn ngưu ( Múa giáo non sông trải mấy thuBa quân khí mạnh nuốt trôi trâu ) Hành động: Hoành sóc:- Quyết tâm: Thời gian:- Không gian: to lớn, bao laHai câu thơ đã phác họa được điều gì về người trai và ba quân đời Trần?- Sức mạnh, khí thế ba quân Nhà TrầnII. Phân tích1. Nội dunga. Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.Hoành sóc: cầm ngang ngọn giáo -> hành động tư thế hiên ngang, lẫm liệt vững trãi của người trai Hành động: “Múa giáo”:diễn tả sự điêu luyện, bền bỉ, dẻo dai nhưng thiếu đi độ cứng rắn, mạnh mẽ.Câu thơ nguyên tác hay, có hồn dựng lên hình ảnh người trai cầm ngang ngọn giáo trấn giữ đất nước oai phong,mạnh mẽ,kiên hùng như át cả không gian, trải dài theo thời gian.- Không gian:non sông, đất nước rộng lớn, bao la, kỳ vĩ- Quyết tâm ( thời gian):Bảo vệ đất nước đã mấy thu: quyết tâm bền bỉ, dẻo dai- Ba quân Nhà Trần+ Sức mạnh ba quân(Tam quân):Tam quân tì hổ khí thôn ngưu(Ba quân khí mạnh nuốt sao Ngưu) + Khí thế (thôn ngưu):a. Hai câu đầu: Hình tượng người Trai và ba quân đời Trần.Hình ảnh ba quân đời Trần hiện qua những phẩm chất gì ? Nghệ thuật so sánh, phóng đại không chỉ diễn tả sức mạnh vô song của quân đội nhà Trần, mà còn thể hiện hào khí Đông A- hào khí anh hùng thời đại của nhà TrầnVới giọng thơ mạnh mẽ, hào hùng, bút pháp tượng trưng, hai câu thơ đã khắc họa được hình ảnh người trai và đội quân nhà Trần vừa anh dũng, kiên Cường, hiên ngang vừa lớn lao kỳ vĩ như trong sử thi, thần thoại như hổ báo- sức mạnh vô songmạnh mẽ có thể nuốt trôi trâu, át cả sao trờiNghệ thuật?b. Hai câu cuối: Nỗi lòng của nhà thơNam nhi vị liễu công danh tráiTu thính nhân gian thuyết Vũ hầu.(Công danh nam tử còn vương nợLuống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu). Hai câu thơ đã thể hiện được quan niệm?nỗi lòng? gì của tác giả?Làm trai phải tạo lập Công danh( sự nghiệp) để lại tiếng thơ muôn đời- Quan niện Chí làm trai:- Nỗi lòng của nhà thơ :Thấy thẹn+ Thẹn: Vì chưa trả hết nợ công danh (nợ đời)- chưa cống hiến được nhiều cho đất nước+ Thẹn vì chưa có được tài cao chí lớn, mưu lược, chưa tạo lập được công danh hiển hách như Vũ HầuPhải trả nợ công danh- phải có trách nhiệmVới quê hương, đất nước, bản thân, gia đìnhĐó là cái thẹn của một con người có lý tưởng, hoài bão vừa lớn lao, vừa khiêm nhường, luôn dành trọn cái tấm lòng cho đất nước, cho cộng đồng. Tác giả quan niệm chí làm trai phảinhư thế nào ?Lời thơ giản dị, hàm súc, hai câu thơ đã thể hiện được tấm lòng cao đẹp mong mỏi, khát vọng của người trai muốn được cống hiến nhiều hơn cho đất nước.Qua lời thơ “ tỏ lòng” anh/chị thấy hình ảnh người trai đời Trần mang những vẻ đẹp gì?Vẻ đẹpÝ chíQuyết tâmTrách nhiệmKhát vọngTừ hình ảnh người trai đời Trần, anh/ chị có nhận xét gì về những hình ảnh của tuổi trẻ ngày nay? Điều đó giúp anh/ chị suy nghĩ gì?Tuổi trẻ thời đại sống phải biết sống đẹp: Biết cầu tiến, vươn lên, biết biết xả thân vì nghĩa, không ngại khó. Sống phải có trách nhiệm với bản thân, mọi người1. Nội dung:III. TỔNG KẾT2. Nghệ thuật:Bài thơ đã thể hiện được vẻ đẹp của sức mạnh, lí tưởng và nhân cách cao đẹp của người trai một lòng vì dân vì nước. Vì vậy mà có sức ngân vangBài thơ Đường ngắn gọn, súc tích, bút pháp cổ điển, giọng thơ hùng tráng đã đã thể hiện được hào khí anh hùng thời đạiNói về bài thơ “ Tỏ Lòng”- Phạm Ngũ Lão Đặng Minh Khiêm đã từng vịnh:Tài chí kiêm toàn đáng loại ưuNon sông vung giáo nuốt sao NgưuMột thời tuy đã nên danh tướngChí khí anh hùng vẫn khát khaoDidRơ cũng từng nói: “ không có khát vọng lớn không có sự nghiệp lớnĐúng Sức mạnh của nhà Trần	 B Chí làm traiA Bày tỏ tình yêu thiên nhiênC Bày tỏ khát vọng cống hiến DIV. CỦNG CỒ	 Đề tài bài thơ tỏ lòng là?Câu 1saisaisaiSai rồi	Hoán dụ	 B	 Nhân hóaA	So sánhC	Ẩn dụ DIV. CỦNG CỒ Câu thơ: “Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” sử dụng nghệ thuật?Câu2Sai rồiĐúngSai rồiSai rồi Thơ thất ngôn xen lục ngônB	 Thơ thất ngônA Thơ lục bát biến thểC Thơ lục bátDIV. CỦNG CỒ Bài thơ “Cảnh ngày hè” của Nguyễn Trãi được sáng tác theo thể thơ nào? Câu3Đúng Sai rồiSai rồiBài học kết thúc.TẠM BIỆT QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EMTheo em 2 từ hoành sóc và múa giáo giống nhau và khác nhau điều gì trong việc phác họa hình tượng người trai?Giống nhau: đều phác họa tư thế hành động của người traiKhác nhauHoành sócMúa giáoNhững hình ảnh này nóGiúp em hiểu gì về cuộcSống? Về bản thân?Những hình ảnh này nóGiúp em hiểu gì về cuộcSống? Về bản thân?