Bài giảng Ngữ văn 10 - Đọc Văn Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)

Đọc VănCảnh ngày hè.(Nguyễn Trãi)2I. Tiểu dẫn.1.“Quốc âm thi tập ” Gồm 254 bài.Em h·y nªu néi dung chÝnh cña tËp th¬?Nội dung: phản ánh tư tưởng, tình cảm, vẻ đẹp toàn dịên của Nguyễn Trãi: tư tưởng nhân nghĩa,yêu nước thương dân, hòa cảm với thiên nhiên...VÒ nghÖ thuËt ?- Nghệ thuật: Sáng tạo trong thể thơ Nôm Đường luật: xen câu lục ngôn với câu thất ngôn.32.văn bảna. XuÊt xø:TrÝch baøi soá 43 trong soá 61 baøi, thuoäc chuøm thô “Baûo kính caûnh giôùi” (Göôm baùu khuyeân raên).b.C¶m høng chñ ®¹o cña bµi th¬ ?- Cảm hứng chủ đạo: Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn: tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi. Đồng thời bộc lộ khát vọng về cuộc sống thanh bình, hạnh phúc cho nhân dân.Bố cục tập thơ: TËp th¬ ®­îc chia lµm mÊy phÇn?+ Vô đề.( kh«ng cã ®Çu ®Ò )+ Môn thì lệnh (Thêi tiÕt)+ Môn hoa mộc (C©y cá)+ Môn cầm thú (thó vËt)4NGUYEÃN TRAÕI( 1380 – 1442 )Đền thờ Nguyễn Trãi Cảnh Côn SơnII.TÌM HiỂU VĂN BẢN6Cảnh ngày hèRỗi hóng mát thuở ngày trường,Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ khắp đòi phương.71.Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trước thiên nhiên, cuộc sống, con người. a. Bøc tranh ngµy hÌ : - Đ­êng nÐt, Mµu s¾c:+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương” ?+ “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ” ?+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương” ? Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu. Cây lựu bên hiên nhà ®ang trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm . Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống không dừng lại .8 - Bức tranh thiên nhiên sinh động.+ cách ngắt nhịp ¾: “Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏHồng liên trì/ đã tiễn mùi hương” Không theo nhịp thơ Đường luật(4/3), gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè. + Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun” .  thể hiện sức sống nh­ thÕ nµo cña c¶nh v©t?9Thiên nhiên, cảnh vật vào thời điểm cuối ngày nhưng sự sống thì không dừng lại.+ Thời gian: lầu tịch dương -> cuối ngàyEm cã nhËn xÐt gi` vÒ thêi gian ë ®©y?Có cái gì thôi thúc từ bên trong , ®ang ứa căng, tràn đầy,...phải đùn ra, phun ra,... hÕt líp nµy ®Õn líp kh¸cCây hoè“Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.“Cây lựu“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”Ao sen“Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.”b. Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài.Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình.Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà , như tiếng đàn l¶nh lót vang dội lên.Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui.Lao xao chî c¸ lµng ng­ phñEm cã nhËn xÐt gi` vÒ bøc tranh CS ë hai c©u th¬ nµy?Bức tranh mùa hè thËt sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống.2. Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi - Tình yeâu thieân nhieân tha thieát cuûa Nguyeãn Traõi: Taâm hoàn tinh teá, giao caûm maïnh meõ vôùi caûnh vaät. a. Taâm hoàn yeâu thieân nhieân, yeâu ñôøi vaø cuoäc soáng:- Hoaøn caûnh cuûa nhaø thô:“Roài, hoùng maùt thuôû ngaøy thöôøng” + “Roài”: raûnh roãi; hoùng maùt: daïo chôi ñeå taâm hoàn thanh thaûn. + “Thuôû ngaøy thöôøng”: ngaøy roäng thaùng daøi.  Hoaøn caûnh hieám hoi, baát ñaét dó cuûa nhaø thô. + Böùc tranh ngaøy heø ñöôïc ñoùn nhaän baèng nhieàu giaùc quan. + Caûnh vaät thanh bình, yeân vui.  Taám loøng thieát tha yeâu ñôøi, yeâu cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. b. Taám loøng öu aùi vôùi daân, vôùi nöôùc: Caâu keát (caâu luïc ngoân) ngaén goïn: theå hieän söï doàn neùn caûm xuùc cuûa caû baøi. => Ñieåm keát tuï cuøa hoàn thô NguyÔn Tr·i khoâng phaûi ôû thieân nhieân, taïo vaät maø chính laø ôû con ngöôøi, ôû ngöôøi daân. NguyÔn Tr·i mong cho d©n ®­îc Êm no h¹nh phóc (d©n giÇu ®ñ) Nh­ng ®ã ph¶i lµ HP cho tÊt c¶ mäi ng­êi mäi n¬i ( kh¾p ®ßi ph­¬ng)“ Deõ coù Ngu caàm ñaøn moät tieáng”  Nguyeãn Traõi mô ñeán caây ñaøn kì dieäu cuûa vua Thuaán ngaøy xöa ñeå ca ngôïi vaø laøm cho daân giaøu ñuû, aám no hôn. “Daân giaøu ñuû khaép ñoøi phöông”III.TỔNG KẾTGHI NHỚBài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước. Câu thơ lục ngôn cuối bài ngắn gọn, thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ.CỦNG CỐ N¾m ®­îc bøc tranh mïa hÌ sinh ®éng và tràn ®Çy søc sèng ®­îc nhà th¬ thÓ hiÖn trong bài th¬ vµ t©m hån yªu thiªn nhiªn, yªu ®êi, yªu nh©n d©n ®Êt n­íc cña NguyÔn Tr·i.Bµi häc ®Õn ®©y lµ kÕt thócC¶m ¬n sù l¾ng nghe cña quý thÇy c« vµ c¸c em !