Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 41: Đọc tiểu thanh kí

Chaøo möøng quyù thaày coâ ñeán vôùi tieát daïy toát – hoïc toát !Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2010 - 2011 Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2010 - 2011Chaøo möøng quyù thaày coâ ñeán vôùi tieát daïy toát – hoïc toát !Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2010 - 2011 Trieát lyù soáng cuûa nhaø thô Nguyeãn Bænh Khieâm theå hieän nhö theá naøo trong baøi thô “Nhaøn” ?* Kieåm tra baøi cuõ:Thôøi gian – 5 phuùtÑaùp aùn:Nhaø thô tìm veà nuùi röøng thieân nhieân, thoaùt ra voøng ganh ñua cuûa thoùi tuïc, khoâng maøng tieàn taøi, danh voïng,  ñeå taâm hoàn an nhaøn. Ñaây laø quan nieäm cuûa nhaø nho öu thôøi maãn theá.Trieát lí soáng ñuùng ñaén cuûa nhaø nho hieåu tình theá xaõ hoäi, naém vöõng qui luaät tuaàn hoaøn cuûa vuõ truï : thònh - suy, bó - thaùi, cuøng - thoâng, hoïa - phuùc,  Quan nieäm nhaân sinh thanh baïch, “voâ vi”, hôïp leõ töï nhieân – Ñeán nay vaãn coøn giaù trò thôøi söï saâu saéc. TIEÁT 41: 	 ÑOÏC TIEÅU THANH KÍ  - Nguyeãn Du -Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2010 - 2011 I. ÑOÏC – TÌM HIEÅU CHUNG: Baøi thô ra ñôøi trong hoaøn caûnh naøo? Noù naèm taäp thô naøo cuûa ñaïi thi haøo Nguyeãn Du?I. ÑOÏC - TÌM HIEÅU CHUNG : 1. Xuaát xöù: - Naèm phaàn cuoái taäp thô “Thanh Hieân thi taäp”, chöa xaùc ñònh cuï theå hoaøn caûnh saùng taùc. Trình baøy hieåu bieát cuûa em veà naøng Tieåu Thanh ? Phùng Tiểu Thanh - 馮小青(1594- 1612) Phùng Tiểu Thanh - 馮小青 Tiểu Thanh là vợ lẽ của Phùng Sinh ở Hổ Lâm , quê ở Quảng Lăng. Vì cùng họ với chồng nên tránh nhắc tới họ, chỉ gọi tên chữ là Tiểu Thanh. Nàng bẩm sinh thông minh khác thường. Lúc mười tuổi, được một ni già truyền dạy Tâm kinh cho; chỉ đọc một vài lần đã hiểu rõ mọi điều, đọc thuộc cũng không sót một chữ. Ni già bảo: "Cô bé này trí tuệ phát triển sớm nhưng phúc mỏng, xin cho nhận làm đệ tử. Nếu không được thế, xin đừng cho nó biết chữ, may ra có thể sống được đến ba mươi tuổi". Người nhà cho là nói xằng và chế giễu ni già. Năm 16 tuổi, về làm thiếp của Phùng Sinh. Chàng là một công tử hào phóng, ba hoa, ngây ngô, xốc nổi, kém phong độ. Vợ cả lại là người hay ghen hiếm thấy. Nàng luôn cố hạ mình song vẫn không giải nổi lòng hờn ghenHoạ sĩ ra về, nàng liền đem bức tranh đặt lên trước một chiếc giường hẹp, thắp hương, bày lê, rót rượu rồi khấn rằng: "Tiểu Thanh ơi Tiểu Thanh! Chả lẽ duyên phận ngươi lại ở chốn này sao?". Đoạn phục xuống án mà khóc, lệ rơi tầm tã; khóc gào lên một thôi rồi tắt thở. Bấy giờ là năm Nhâm Tí đời Vạn Lịch 1612, Tiểu Thanh mới 18 tuổi!  . May mà lúc lâm chung, Tiểu Thanh có tặng mấy thứ trang sức cài đầu cho cô gái con u già, hai trang giấy dùng để lót dưới đồ trang sức chính là bản di cảo thơ của nàng. Có 9 bài tuyệt cú, một bài cổ thi, một bài từ, một bài tuyệt cú kèm theo thư gửi cho phu nhân nào đó, tổng cộng là 12 bài thơ và từ. Haõy trình baøy ñeà taøi, theå thô, boá cuïc vaø caûm xuùc cuûa baøi thô naøy ? Ñoïc baøi thôÑoïc “Tieåu Thanh kí”Phieân aâm:Taây Hoà hoa uyeån taãn thaønh khö,Ñoäc ñieáu song tieàn nhaát chæ thö.Chi phaán höõu thaàn lieân töû haäu,Vaên chöông voâ meänh luïy phaàn dö.Coå kim haän söï thieân nan vaán,Phong vaän kì oan ngaõ töï cö.Baát tri tam baùch dö nieân haäu,Thieân haï haø nhaân khaáp Toá Nhö ?Dòch nghóa:Vöôøn hoa beân Taây Hoà ñaõ thaønh baõi hoang roài,Chæ vieáng naøng qua moät taäp saùch ñoïc tröôùc cöûa soå.Son phaán coù thaàn chaéc phaûi xoùt xa vì nhöõng vieäc sau khi cheát,Vaên chöông khoâng coù soá meänh maø cuõng bò ñoát dôû.Nhöõng moái haän coå kim khoù maø hoûi trôøi ñöôïc,Ta töï coi nhö ngöôøi cuøng moät hoäi vôùi keû maéc noãi oan laï luøng vì neát phong nhaõ.Khoâng bieát hôn ba traêm naêm sau,Thieân haï ai ngöôøi khoùc Toá Nhö ? Dòch thô:Taây Hoà caûnh ñeïp hoùa goø hoang,Thoån thöùc beân song maûnh giaáy taøn.Son phaán coù thaàn choân vaãn haän,Vaên chöông khoâng meänh ñoát coøn vöông .Noãi hôøn kim coå trôøi khoân hoûi,Caùi aùn phong löu khaùch töï mang.Chaúng bieát ba traêm naêm leû nöõa,Ngöôøi ñôøi ai khoùc Toá Nhö chaêng ?2. Ñeà taøi: Ngöôøi taøi hoa baïc meänh trong XHPK. 3. Theå thô: Thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät.4. Boá cuïc: Hai caâu ñeà: Giôùi thieäu boái caûnh vaø caûm xuùc cuûa nhaø thô. Hai caâu thöïc: Taû thöïc cuoäc ñôøi cuûa Tieåu Thanh. Hai caâu luaän: Nhöõng suy ngaãm trieát lyù cuûa nhaø thô veà cuoäc ñôøi, veà con ngöôøi. Hai caâu keát: Taâm söï cuûa nhaø thô.5. Caûm xuùc chuû ñaïo: Nieàm thöông caûm saâu saéc cuûa nhaø thô.II. ÑOÏC – HIEÅU BAØI THÔ: Taây Hoà hoa uyeån taãn thaønh khö Ñoäc ñieáu song tieàn nhaát chæ thö. So saùnh vôùi baûn dòch, em haõy chæ ra nhöõng choã dòch chöa saùt yù?“taãn” coù nghóa laø “taän cuøng, heát thaûy” dòch laø “hoùa” / chöa saùt.II. ÑOÏC – HIEÅU BAØI THÔ: 1. Hai caâu ñeà:Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2009 - 2010- Hình aûnh ñoái laäp: Taây HoàCaûnh ñeïp – xöa (hoa uyeån)Goø hoang – nay (thaønh khö)- Töø “taãn” Söï bieán ñoåi quaù nhanh, ñoät ngoät, taän cuøng.Caùi ñeïp bò taøn phaù, tieâu tan Nieàm thöông caûm, luyeán tieác cuûa taùc giaû tröôùc thay ñoåi beå daâu cuûa cuoäc ñôøi qua doøng chaûy thôøi gian.Caâu thô theå hieän söï ñoàng caûm saâu saéc cuûa Nguyeãn Du (ngöôøi vieáng coâ ñôn) vôùi Tieåu Thanh (ngöôøi cheát coâ ñôn, oan khuaát). Moät loøng ñau tìm ñeán moät hoàn ñau ñoù laø caùch taùc giaû vöôït qua thôøi gian, vöôït qua giôùi haïn khoâng gian ñeå tri aâm vaø theå hieän taám loøng nhaân ñaïo bao la.- “Ñoäc ñieáu song tieàn” – moät mình thöông xoùt beân cöûa soå “Nhaát chæ thö” – moät trang thô, moät tôø giaáy cheùp truyeän Nhoùm 1: Caâu thô thöù ba ?Nhoùm 2: Caâu thô thöù tö ? Thaûo luaän nhoùm – 1 phuùtÑoïc hai caâu thöïc. Son phaán coù thaàn choân vaãn haän, Vaên chöông khoâng meänh ñoát coøn vöông . 2. Hai caâu thöïc: Cuoäc ñôøi cuûa Tieåu Thanh ñöôïc nhaø thô theå hieän nhö theá naøo trong hai caâu thöïc?  2. Hai caâu thöïc: - Hình aûnh: + Son phaán (aån duï) –> saéc ñeïp cuûa Tieåu Thanh - caùi ñeïp cuûa con ngöôøi, cuûa cuoäc ñôøi. + Vaên chöông (aån duï) –> taøi naêng cuûa Tieåu Thanh – caùi taøi ôû treân ñôøi. + Nhaân hoùa: “son phaán coù thaàn” – “vaên chöông voâ meänh” Caùi ñeïp, caùi taøi khoâng coù soá meänh maø vaãn bò lieân luïy. Cuoäc ñôøi thaät phi lyù, xaõ hoäi thaät baát coâng, ngang traùi. Ñaëc bieät trong XHPK, caùi ñeïp, caùi taøi luoân bò chaø ñaïp, vuøi daäp (soáng, cheát khoâng yeân thaân) Tö töôûng nhaân vaên saâu saéc. 3. Hai caâu luaän: Noãi hôøn kim coå trôøi khoân hoûi, Caùi aùn phong löu khaùch töï mang. - Noãi hôøn kim (nay) – coå (xöa) -> noãi haän lôùn lao cuûa muoân ñôøi, muoân ngöôøi, noãi ñau aáy khoù maø hoûi trôøi. -> Beá taéc, tuyeät voïng ñaønh oâm troïn vaøo loøng thaønh noãi coâ ñôn. - AÙn phong löu -> neát phong nhaõ cuûa ngöôøi taøi hoa nhö laø moät caùi toäi trong xaõ hoäi. - Khaùch töï mang -> Nguyeãn Du töï thaáy mình maéc noãi oan gioáng nhö Tieåu Thanh Caâu thô trieát lí veà noãi oan cuûa ngöôøi taøi hoa xöa nay , töø ñoù khaùi quaùt saâu saéc bi kòch beá taéc tuyeät voïng cuûa hoï. 4. Hai caâu keát: Ñoïc ñoaïn thô tieáp. Chaúng bieát ba traêm naêm leû nöõa, Ngöôøi ñôøi ai khoùc Toá Nhö chaêng ? Hai caâu keát taùc giaû duøng ngheä thuaät gì ñeå theå hieän caûm xuùc, suy tö cuûa mình ?Thaûo luaän nhoùm – 1 phuùt 4. Hai caâu keát: Caâu hoûi tu töø: “Baát tri tam baùch dö nieân haäu” –> 300 naêm – döï caûm, traên trôû cuûa taùc giaû laøm nhöùc nhoái taâm can ngöôøi ñoïc. Töø “khaáp” – khoùc Toá Nhö -> khoùc moät ngheä só taøi hoa, khoùc cho moät trí thöùc baát löïc tröôùc thöïc taïi, khoùc cho moät nhaø nhaân ñaïo. Caâu hoûi xoaùy saâu vaøo söï coâ ñôn cuûa taùc giaû. Caâu hoûi mang taàm thôøi ñaïi. Noù laø lôøi toá caùo saâu saéc, kín ñaùo caùi XHPK ñöông thôøi. Noù laø khaùt voïng mong tìm ñöôïc söï ñoàng caûm, tìm ñöôïc tieáng noùi tri aâm. Caùi toâi töï ñau, töï thöông. Khoùc cho ngöôøi xöa (quaù khöù) – khoùc cho mình (hieän taïi) – khoùc cho ngöôøi sau (töông lai). Ñoù chính laø noãi buoàn saâu laéng veà cuoäc ñôøi, laø trieát lí saâu saéc veà kieáp ngöôøi.III. TOÅNG KEÁT:Caâu hoûi 1: Em haõy khaùi quaùt giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät baøi thô ?Caâu hoûi 2: Caûm nhaän cuûa em veà hình aûnh Tieåu Thanh trong baøi thô naøy ?2. Noäi dung: Baøi thô laø noãi caûm thöông saâu saéc vôùi nhöõng kieáp ngöôøi taøi hoa baïc meänh, ñaëc bieät laø ngöôøi phuï nöõ. Ñoù laø giaù trò nhaân vaên cao caû vaø saâu saéc cuûa Nguyeãn Du. 1. Ngheä thuaät: “Ñoïc Tieåu Thanh kí” laø baøi thô Ñöôøng luaät maãu möïc. Baøi thô haøm suùc, yù taïi ngoân ngoaïi, coù nhieàu dö ba. Caûm xuùc nhaân ñaïo chöùa chan treân töøng neùt buùt.III. TOÅNG KEÁT:* Ghi nhôù: Saùch giaùo khoa trang 134.IV. Luyeän taäp: Qua nhaân vaät Tieåu Thanh vaø nhaân vaät Thuùy Kieàu, em hieåu gì veà chuû nghóa nhaân ñaïo cuûa ñaïi thi haøo Nguyeãn Du? Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2009 - 2010 V. Daën doø: Hoïc thuoäc loøng baøi thô. Taäp phaân tích baøi thô baèng lôøi vaên cuûa mình.  Laøm caùc baøi taäp trang 134 - Sgk.  Soaïn baøi: Ñoïc theâm: - “Vaän nöôùc” cuûa Phaùp Thuaän. - “Caùo beänh, baûo moïi ngöôøi” cuûa Maõn Giaùc. - “Höùng trôû veà” cuûa Nguyeãn Trung Ngaïn. Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2009 - 2010 Caûm ôn quyù thaày coâ vaø caùc em ñaõ theo doõi baøi giaûng naøy !Tröôøng THPT Vaân Canh – Giaùo vieân: Haø Huyeàn Hoaøi Haø – Naêm hoïc 2009 - 2010