Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết 63, 64: Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn (Trích “Đại Việt Sử kí toàn thư”)

Chào mừng quý thầy côVề dự giờGiáo viên : Nguyễn Công HảiTiết 63 + 64Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.(Trích “Đại Việt Sử kí toàn thư”) - Ngô Sĩ Liên -Tượng đài Trần Quốc Tuấn ( Nam Định)Chân dung Trần Quốc TuấnI -	TÌM HIỂU CHUNG1 - Về tác giả : - Ngô Sĩ Liên(?-?) đỗ tiến sĩ năm 1442 - triều Lê Thái Tông. - Ông là một trong những nhà sử học nổi danh của nước ta thời trung đại2 - Về cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư” - Ngô Sĩ Liên biên soạn theo lệnh vua Lê Thánh Tông , dựa theo cuốn “Đại Việt sử kí” của Lê Văn Hưu (thời Trần) và “Sử kí tục biên” của Phan Phu Tiên. Bìa cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư” - Là cuốn sử vừa có giá trị sử học vừa có giá trị văn học, thể hiện mạnh mẽ tinh thần dân tộc. - Đoạn trích học thuộc tập 2, quyển IV,phần “Bản kỉ”,kỉ nhà Trần.II - Đọc - hiểu 1 . Hình tượng nhân vật Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn : a - Trần Quốc Tuấn trả lời vua về kế sách giữ nước : + Trần Quốc Tuấn nhấn mạnh vào việc xây dựng đội quân tinh luyện, vua tôi một dạ, anh em hoà mục, khoan thư sức dân làm kế sâu rễ bền gốc. Trần Quốc Tuấn không chỉ là một võ tướng có tài mưu lược mà còn là một người có lòng tận tuỵ với nước với dân cho đến những giây phút cuối cùng của cuộc đời.b - Đối nhân xử thế- Trước lời di huấn của cha là An Sinh Vương Trần Liễu (anh ruột của vua Trần Thái Tông) : Trần Quốc Tuấn đã ghi nhớ trong lòng nhưng không cho là phải. Ông đã đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích gia đình, cá nhân,tự nguyện đặt chữ hiếu trên chữ trung.Ông đem lời di huấn của cha hỏi ý kiến gia nô và hai con : + Trước sự cao thượng, trung nghĩa, thẳng thắn, cương trực của Dã Tượng và Yết Kiêu  cảm động đến khóc. +Thử thách hai người con trai:trước câu trả lời của Quốc Hiến Ngầm cho là phải; trước câu trả lời của Quốc Tảng  định giết, đến chết không cho gặp mặt Là người thận trọng, trung nghĩa, giáo dục con cái công bằng và nghiêm khắc. Luôn giữ khí tiết bề tôi – trung quân ái quốc. Mọi chi tiết đều cho thấy cách đối nhân xử thế của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn,vậy chúng ta cần nhấn mạnh ở điều gì ? . Đối với nước: sẵn sàng quên thân( với câu nói nổi tiếng “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”).. Đối với vua: hết lòng hết dạ.. Đối với tướng sĩ dưới quyền: tận tâm dạy bảo,khuyến khích động viên,tiến cử người tài. . Đối với con cái: giáo dục công bằng, nghiêm khắc. . Đối với bản thân: khiêm tốn,cẩn trọng giữ đạo trung nghĩa. Nói Trần Quốc Tuấn là người khiêm tốn, cẩn trọng, giữ đạo trung nghĩa là bởi :Ông được vua giao cho quyền phong tước cho những người có công nhưng ông không phong tước cho ai . Lấy truyện người xưa trung thành với chủ để dạy tướng sĩ.Cẩn trọng cả trong việc chuẩn bị hậu sự cho chính mình.C - Ảnh hưởng của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn trong triều đình nhà Trần :Có công lớn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ núi sông bờ cõi của Trùng Hưng nhị thánh (Trần Thái Tông và Trần Thánh Tông) .Tiến cử nhiều hiền tài cho sự nghiệp chống giặc ngoại xâm và xây dựng triều đình.Là tác giả soạn nhiều sách huấn luyện quân sự,binh pháp và khích lệ tinh thần chiến đấu của binh sĩ dưới quyền.→Khi mất được nhà vua truy tặng tước lớn, được hưởng những quyền đặc biệt→ Danh vọng và tài lược của Trần Quốc Tuấn khiến cho kẻ thù không dám gọi tên. Hình dung của sử gia Ngô Sĩ Liên về uy lực của Hưng Đạo Vương sau khi mất như thế nào ? Hưng Đạo Vương đã được thần thánh hoá trong tâm thức dân gian, trở thành vị phúc thần thiêng liêng,anh linh có thể Đền Thờ TRần Quốc Tuấn (Nam Định) báo trước hay phù hộ cho công cuộc chiến đấu bảo vệ đất nước của con cháu đời sau. Tấm lòng thương dân yêu nước và khí phách anh hùng của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn đã trở thành những nét đẹp bất tử,có ảnh hưởng sâu rộng trong lòng người.Nhân dân vẫn thường tôn kính gọi ông la Đức Thánh Trần2 - Nghệ thuật- Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật : + Nhân vật Trần Quốc Tuấn được xây dựng trong nhiều mối quan hệ và đặt trong những tình huống có thử thách → nổi bật lên nhiều phẩm chất cao quý ở nhiều phương diện.- Nghệ thuật kể chuyện: + Phức hợp nhiều chiều thời gian. + Khéo léo đan lồng vào chuyện kể những nhận xét mang tính định hướng cho người đọc( bằng các từ “vậy đấy”, “thế đó”...) III - Củng cố và luyện tập1 . Củng cố - Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn với những chi tiết chọn lọc và xúc động, sử gia Ngô Sĩ Liên đã khắc hoạ thành công hình tượng nhân vật Trần Quôc Tuấn - một nhân cách vĩ đại, bất tử trong lòng dân tộc.2 . Luyện tập - Thực hiên các yêu cầu của phần “Luyện tập” trong SGK . - Vẽ tranh minh hoạ cho những chi tiết, tình huống trong đoạn trích mà em cảm thấy thích nhấtCác em chuẩn bị ở nhà cho giờ sau các bài :Đọc thêm “ Thái sư Trần Thủ Độ” ( trích “Đại Việt sử kí toàn thư” của Ngô Sĩ Liên ).Chuyện chức phán sự đền Tản Viên ( trích “Truyền kì mạn lục” của Nguyễn Dữ ) .Cám ơn quý thầy cô và các em học sinhTạm biệt