Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết: Cảnh ngày hè (bảo kính cảnh giới – Bài 43)

Kiểm tra bài cũ1. Đọc thuộc lòng phần dịch thơ bài thơ “Tỏ lòng” Phạm Ngũ Lão.Nêu ý nghĩa văn bản.2. Qua bài thơ, em cảm nhận được gì về con người Phạm Ngũ Lão?1CẢNH NGÀY HÈ (Bảo kính cảnh giới – bài 43 ) Nguyễn Trãi2Đọc văn: Cảnh ngày hè - Nguyễn TrãiA. Giới thiệu chung: 1.Tác giả: 2.Tác phẩm”Quốc âm thi tập”B.Đọc – Tìm hiểu văn bản: I.Đọc: 1.Xuất xứ. 2.Bố cục. 3.Chủ đề II.Tìm hiểu văn bản: C.Tổng kết: - Nghệ thuật: - Ý nghĩavăn bản3Hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm Nguyễn Trãi?4A.Giới thiệu chung 1.Tác giả:(1380 – 1442).Nguyễn Trãi là anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá lớn.Ông là nhà chính trị, quân sự,nhà thơ lớn của Việt Nam thời trung đại 52.Tập thơ Nôm phản ánh nội dung gì?6A. Giới thiệu chung2. Giới thiệu Quốc âm thi tập- Đặt nền móng và mở đường cho sự phát triển của thơ Tiếng Việt. - Về nội dung: phản ánh vẻ đẹp nhân cách Nguyễn Trãi.- Về nghệ thuật: Thơ Đường luật được sử dụng thuần thục như thể thơ dân tộc- Về bố cục:Chia làm 4 phần (SGK).7B.Đọc – Tìm hiểu văn bản  I.Đọc: Thanh thản, vui vẻ, sảng khoái Cảnh ngày hè - Nguyễn TrãiRồi (Rỗi rãi)hóng mát thuở ngày trường,Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.Thạch lựu hiên còn phun thức (màu, dáng) đỏ,Hồng liên(sen)trì(ao)đã tiễn (dư-ngát) mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi(inh ỏi)cầm ve lầu tịch dương Dẽ có(Lẽ ra nên có) Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ khắp đòi (nhiều) phương.8Cây và hoa hòe9Thạch lựu10Hồng liên trì11I.Đọc tìm 1. Xuất xứ bài thơ? 2.Chia bố cục bài thơ?3.Chủ đề bài thơ? 121.Xuất xứ:Trích Quốc âm thi tập, phần Vô đề, mục Bảo kính cảnh giới- bài số 43.2.Bố cục: 2 phần+6 câu thơ đầu(Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người ngày hè)+2 câu còn lại( Niềm khát khao cao đẹp)133. Chủ đề bài thơ?143. Chủ đề:Bài thơ bộc lộ nỗi lòng và chí hướng của tác giả.15B.Đọc-tìm hiểu văn bản: II.Tìm hiểu văn bản:Cách ngắt nhịp trong câu thơ 1?Cách ngắt nhịp thơ tạo nên ý nghĩa gì? (thảo luận bàn)16B.Đọc – hiểu văn bản: 1.Câu thơ đầu:Rồi hóng mát thuở ngày trườngNhịp thơ: 1/ 2/ 3Số tiếng: 1 2 3 4 5 617Cách ngắt nhịp trong câu thơ 3 và 4 ?18Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ (3/4)Hồng liên trì đã tiễn mùi hương. (3/4)Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.191. Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống con người ngày hè. a.Giới thiệu tâm thế nhân vật trữ tình- “ Rồi hóng mát thuở ngày trường”:  Ngắt nhịp 1/2/3 diễn đạt sự thư thái, con người mở rộng lòng để đón nhận cảnh vật. Tâm thế của con người an nhàn tìm đến thiên nhiên, yêu thiên nhiên hoà mình với thiên.20Tìm những động từ diễn tả trạng thái của cảnh ngày hè?21Trạng thái của cảnh ngày hè qua các động từ đó hiện lên như thế nào?22b.Vẻ đẹp rực rỡ của bức tranh thiên nhiên ngày hè:-Mọi hình ảnh đều sống động qua hệ thống động từ mạnh: hoè lục đùn đùn, rợp mát như giương ô che rợp, thạch lựu phun trào sắc đỏ, sen hồng đang độ nức ngát mùi hương.23Nhà thơ cảm nhận cảnh vật bằng những giác quan nào?Qua cái nhìn của tác giả,cảnh vật thiên nhiên hịên lên như thế nào?24II. Tìm hiểu văn bảnb. Vẻ đẹp rực rỡ của bức tranh thiên nhiênngày hè- Màu sắc đậm đà: + Màu lục của lá hoè. + Màu đỏ của hoa thạch lựu. + Màu vàng của ánh mặt trời buổi chiều. +Màu hồng của sen .Cảnh thiên nhiên tươi sáng, tràn đầy sức sống.25Qua cái nhìn của tác giả,cảnh vật thiên nhiên hịên lên như thế nào?26Tác giả dùng hình ảnh âm thanh nào để miêu tả bức tranh hè?Nhận xét về cách sử dụng từ ngữ, nghệ thuật trong miêu tả bức tranh ngày hè?27c.Vẻ đẹp thanh bình của bức tranh đời sống con người+Nơi chợ cá dân dã thì “lao xao”, tấp nập.+Chốn lầu gác thì “dắng dỏi”tiếng ve như một bản đàn. 28Qua sự cảm nhận ấy, em thấy Nguyễn Trãi là người có tấm lòng như thế nào đối với thiên nhiên?29Cả thiên nhiên và cuộc sống con người đều tràn đầy sức sống.Điều đó cho thấy một tâm hồn khát sống, yêu đời mãnh liệt và tinh tế, giàu chất nghệ sĩ.30? Hai câu thơ cuối có thể được hiểu theo những cách nào (Thảo luận nhóm nhỏ - theo bàn:1phút)? Sự khác biệt của câu thơ cuối cùng so với câu thơ thứ nhất?31Hai câu cuối nhà thơ ước điều gì? Qua hai câu thơ cuối cho ta hiểu tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với dân như thế nào?322.Niềm khát khao cao đẹp+Đắm mình trong cảnh ngày hè, nhà thơ ước cĩ cây đàn của vua Thuấn, gảy khúc nam phong cầu mưa thuận giĩ hồ để “Dân giàu đủ khắp địi phương”+Lấy Nghiêu Thuấn làm “gương báu răn mình”, Nguyễn Trãi đã bộc lộ chí hướng cao cả: luơn khao khát đem tài trí để thực hành tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân.33C.Tổng kết:1.Nghệ thuật.2.Ý nghĩa văn bản.34Nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ?35 1. Nghệ thuật thơ:Sử dụng từ láy độc đáo:đùn đùn, lao xao, dắng dỏi..Hệ thống ngơn từ giản dị, tinh tế xen lẫn từ Hán Việt và điển tích.362.Ý nghĩa văn bản:Tư tưởng lớn xuyên suốt sự nghiệp trước tác của Nguyễn Trãi-tư tưởng nhân nghĩa yêu nước thương dân-được thể hiện qua những rung động trữ tình dạt dào trước cảnh thiên nhiên.37Tự học ở nhà:Học bài:1.Thuộc thơ.2.Bức tranh thiên nhiên ngày hè.3.Tâm trạng của nhà thơ thông qua bức tranh ngày hè?38Chuẩn bị:Bài Nhàn1.Tác giả, sự nghiệp văn chương của Nguyễn Bỉnh Khiêm.2.Xuất xứ,chủ đề bài thơ.3.Trong bài thơ, tác giả đề cao cách sống nào?Quan niệm sống của tác giả ra sao?4.Ý nghĩa văn bản?39