Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết học: Nhàn (tiếp)

Kiểm tra bài cũCâu hỏi trắc nghiệmCâu 1. Đáp án nào sau đây nêu đúng nhất về Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi?Gồm 254 bài, chia làm 3 phầnGồm 245 bài, chia làm 4 phầnGồm 254 bài, chia làm 4 phầnGồm 250 bài, chia làm 4 phần.Câu 2. Quốc âm thi tập gồm 4 phần là:Ngôn chí, Mạn thuật, Môn hoa mộc, Môn cầm thúVô đề, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thúBảo kính cảnh giới, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thúNgôn chí, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thúĐáp án: CĐáp án: BCâu 3. Trong bài Cảnh ngày hè, bức tranh thiên nhiên cuộc sống hiện lên như thế nào? A. Thanh khiết, nguyên sơ với những hình ảnh thôn quê bình dịB. Vắng lặng, trầm buồn, cô tịch với những đường nét cổ kínhC. Náo nhiệt, âm thanh ồn ã và sắc màu rực rỡD. Sinh động, giàu sức sống, màu sắc và đường nét hài hòaB. Để tấu lên khúc nhạc ngợi ca cảnh ngày hè tươi vui. D. Để tấu lên khúc hát quên đi những muộn phiền trong lòng khi “thân nhàn tâm không nhàn”.C. Để tấu khúc Nam phong, mong dân chúng ấm no, xã hội thái bình như dưới triều vua Nghiêu ThuấnCâu 4. Vì sao Nguyễn Trãi lại mong có cây đàn của vua Thuấn? A. Để tấu khúc Nam phong ca ngợi triều đình đương thời là triều đình lí tưởng như triều vua Nghiêu ThuấnĐáp án: DĐáp án: CNhànNguyễn Bỉnh KhiêmI. Tìm hiểu chung1. Tác giảCuộc đời – con người- Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585), quê Vĩnh Bảo – Hải Phòng Con người: + Có học vấn uyên bác + Có uy tín và ảnh hưởng lớn với thời đại- Các tên gọi:+ Bạch Vân cư sĩ+ Tuyết Giang phu tử+ Trạng TrìnhSự nghiệp sáng tác- Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ lớn của thời đại Sáng tác: + Bạch Vân am thi tập + Bạch Vân quốc ngữ thi tập- Thơ ông đậm chất triết lí, ngợi ca chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn; phê phàn những điều xấu xaAn Nam lý học hữu Trình TuyềnCổng vào đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm ở xã Lý Học – Vĩnh Bảo – Hải PhòngĐền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm (Lý Học – Vĩnh Bảo – Hải Phòng)Bộ tem kỉ niệm 500 năm Nguyễn Bỉnh Khiêm (1991)Một mai, một cuốc, một cần câu,Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ,Người khôn, người đến chốn lao xaoThu ăn măng trúc, đông ăn giá,Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.Rượu, đến cội cây, ta sẽ uống,Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.2. Bài thơ Nhàn2. Bài thơ Nhàn- Vị trí: nằm trong tập Bạch Vân quốc ngữ thi- Thể thơ: Thơ Nôm Đường luật (thất ngôn bát cú)- Chủ đề: Nhàn- Bố cục:+ Câu 1- 2 và 5- 6: Vẻ đẹp cuộc sống của nhà thơ+ Câu 3- 4 và 7- 8: Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệ của nhà thơMột mai, một cuốc, một cần câu,Thơ thẩn dầu ai vui thú nào.- Cuộc sống lao động nơi thôn quê: mai - đào đất, cuốc – xới đất, cần câu – câu cá=> Cuộc sống chất phác của một “lão nông tri điền”- Điệp từ - số từ một: sự tính đếm rành rọt => Tất cả đã sẵn sàng (để lao động)- Sự vui thú tự nhiên, tự tại, mặc kệ người đờiII. Đọc – hiểu1. Vẻ đẹp cuộc sốngII. Đọc – hiểu1. Vẻ đẹp cuộc sốngThu ăn măng trúc, đông ăn giá,Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.- Thức ăn: măng trúc, giá đỗ-> Quê mùa, đạm bạc- Sinh hoạt: tắm hồ, tắm ao-> Bình dị, dân dã=> Con người chan hòa, gắn bó với quê hương=> Cuộc sống đạm bạc mà thanh cao trong sự trở về với tự nhiênII. Đọc – hiểu2. Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệTa dại, ta tìm nơi vắng vẻNgười khôn, người đến chốn lao xao - Nơi vắng vẻ: nơi thiên nhiên tĩnh tại, tâm hồn thảnh thơi- Chốn lao xao: chốn quan trường tấp nập, giành giật bon chen- Dại – khôn: cách nói đùa vui, ngược nghĩa (dại mà khôn, khôn mà dại)=> Cái khôn của người thanh cao là quay lưng với danh lợi, tìm sự thư thái cho tâm hồn. => Nhân cách của con người hiểu biết lẽ đờiII. Đọc – hiểuII. Đọc – hiểu2. Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệRượu, đến cội cây, ta sẽ uống,Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.- Say để tỉnh, để nhận ra lẽ sống ở đời.- Quan niệm: Công danh, của cải, quyền quý chỉ là chiêm bao, phù du=> Cái nhìn thông tuệ, thấu suốt mọi lẽ đời=> Con người có cốt cách cao đẹp, trí tuệ sáng suốt, giàu trải nghiệmNgày nay, tỉnh là như thế nào? Nguyễn Bỉnh Khiêm quan niệm thế nào là nhàn? NhànVui với công việc lao độngở thôn quêVui với cách sinh hoạtdân dã, thanh đạmTránh xa vòng danh lợiNhàn trong tâm hồn, không vướng bậnIII. Tổng kếtNội dungNghệ thuậtVẻ đẹp cuộc sốngVẻ đẹpnhân cách,trí tuệNhànHòa hợpvớitự nhiênVượt lêndanh lợiTâm hồnthanh thảnNgôn ngữ tự nhiên, giản dịmà thâm trầm, sâu sắc- - - - - - - - - - - - - - - - - - -Xin chân thành cảm ơn các thầy cô và các em!