Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết số 38: Cảnh ngày hè

Đọc VănCảnh ngày hè.(Bảo kính cảnh giới – bài 43)(Nguyễn Trãi)Văn 102Tiết: 38I. Tiểu dẫn.1.“Quốc âm thi tập ” Gồm 254 bài.Nội dung: phản ánh tư tưởng, tình cảm, vẻ đẹp tồn dịên của Nguyễn Trãi: tư tưởng nhân nghĩa,yêu nước thương dân, hịa cảm với thiên nhiên...- Nghệ thuật: Sáng tạo trong thể thơ Nơm Đường luật: xen câu lục ngơn với câu thất ngơn.3em hãy nêu nội dung chính của tập thơ?Về nghệ thuật?2.văn bảnXuÊt xø:TrÝch bài số 43 trong số 61 bài, thuộc chùm thơ “Bảo kính cảnh giới” (Gương báu răn mình).Bố cục tập thơ: + Vơ đề.( kh«ng cã ®Çu ®Ị ) + Mơn thì lệnh (Thêi tiÕt) + Mơn hoa mộc (C©y cá) + Mơn cầm thú (thĩ vËt)4Tập thơ được chia làm mấy phần?Xuất xứ của văn bản?Cảnh ngày hèRồi hĩng mát thuở ngày trường,Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.Dẽ cĩ Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ khắp địi phương.7Đọc , chú thích:Ngắt nhịp đúng những câu lục ngôn xen kẽ(3 – 3) , giọng hồ hởi thanh thản, vui tươiĐọc , chú thích :Liên :Hồng liên: Trì: Lầu tịch dương:Thể loại và bố cục:Thất ngôn Đường luật xen câu lục ngôn với câu thất ngônSenAoSen hồngLầu lúc mặt trời sắp lặnNGUYỄN TRÃI( 1380 – 1442 )II.TÌM HiỂU VĂN BẢN61.Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sốngCây hoè“Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.“Cây lựu“Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ”Ao sen“Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.”1.Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên, cuộc sống a. Bøc tranh ngµy hÌ : + “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”+ “Thạch lựu hiên cịn phun thức đỏ” + “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương”  Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bĩng mát cả một khơng gian, tạo cảm giác dễ chịu. Cây lựu bên hiên nhà ®ang trổ ra những bơng hoa màu đỏ thắm . Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống khơng dừng lại .8động từ diễn tả trạng thái của cảnh ngày hè?Trạng thái của cảnh được diễn tả ra sao? - Bøc tranh thiªn nhiªn sinh ®éng:+ cách ngắt nhịp ¾: “Thạch lựu hiên/ cịn phun thức đỏHồng liên trì/ đã tiễn mùi hương” Khơng theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè + Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun”  thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vậtBức tranh thiên nhiên được thi nhân đón nhận qua những biện pháp nghệ thuật như thế nào?tác dụng của những biện pháp nghệ thuật đó?b. cuộc sống sinh hoạtLao xao chỵ c¸ lµng ng­ phđb. Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ, Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài.Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình.Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm ran trong chiều tà , như tiếng đàn l¶nh lĩt vang dội lên.Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui.Cuộc sống sinh hoạt được thi nhân cảm nhận ra sao?Em có nhận xét gì về bức tranh cuộc sống ở hai câu thơ này?Cuộc sống được cảm nhận bằng âm thanh:Lao xao, dắng dỏi.Đó là âm thanh của cuộc sống đông đúc, rộn rã, tươi vui vang trong không gian.Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên và cuộc sống qua cảm nhận của thi nhân?Thời gian và cảnh vật đang ở lúc cuối ngày nhưng sự sống không dừng lại.Có cái gì thôi thúc tự bên trong đang ứa căng , đang tràn đầy.Đó là cuộc sống thanh bình dòi dào, no ấm.2. Vẽ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi:a. Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời và cuộc sống:“Rồi hóng mát thuở ngày trường” Em có nhận xét gì về tâm thế của người quan sát?Tâm thế an nhàn, tự tại, tự do,hoàn cảnh hiếm hoi bất đắc dĩ của nhà thơ.Tình yêu thiên nhiên của Nguyễn Trãi được thể hiện như thế nào qua bài thơ?Qua bức tranh ngày hè được đón nhận bằng nhiều giác quan:Tình yêu đời, yêu cuộc sống của thi nhân?Khái quát qua âm thanh của cuộc sống thanh bình yên vuib. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước: Câu kết (câu lục ngôn) ngắn gọn: thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài. => Điểm kết tụ của hồn thơ NguyƠn Tr·i không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân. NguyƠn Tr·i mong cho d©n ®­ỵc Êm no h¹nh phĩc (d©n giÇu ®đ) Nh­ng ®ã ph¶i lµ HP cho tÊt c¶ mäi ng­êi mäi n¬i ( kh¾p ®ßi ph­¬ng)“ Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng”  Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ, ấm no hơn. “Dân giàu đủ khắp đòi phương”Hai câu thơ cuối thể hiện mong ước gì của tác giả?III.TỔNG KẾTNghệ thuật: Ngôn ngữ giàu tính tạo hình.Đảo trật tự trong câu khiến bài thơ không lặp lại, luôn mới mẻ về tiết tấu, nhịp điệu2.Nội dung:Bài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân , đất nước.Bµi häc ®Õn ®©y lµ kÕt thĩcC¶m ¬n sù l¾ng nghe cđa quý thÇy c« vµ c¸c em !