Bài giảng Ngữ văn 10 - Tiết số 38: Nhàn

Tiết 38 NHÀN Nguyễn Bỉnh KhiêmI. Tìm hiểu chung:1. Tác giả:a. Cuộc đời- Nguyễn Bỉnh Khiêm ( 1491- 1585) - Quê: Làng Trung Am- Xã Lí Học- Vĩnh Bảo, ngoại thành Hải Phòng- Ông đỗ trạng nguyên năm 1535, ra làm quan cho nhà Mạc 8 năm sau đó cáo quan về ở ẩn, dựng am Bạch Vân, lấy hiệu là Bạch Vân cư sĩ.I. Tìm hiểu chung1. Tác giảa. Cuộc đời- Là người có học vấn uyên thâm và có nhiều ảnh hưởng tới thời đại mà ông sốngAm Bạch VânCổng vào đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm ở xã Lý Học – Vĩnh Bảo – Hải PhòngĐền thờ Nguyễn Bỉnh KhiêmĐền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm (Lý Học – Vĩnh Bảo – Hải Phòng)I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giảb. Sự nghiệp văn học- Ông là nhà thơ lớn của dân tộc+ Thơ chữ Hán: Bạch Vân am thi tập+ Thơ chữ Nôm: Bạch Vân quốc ngữ thi- Nội dung: Mang đậm chất triết lí, giáo huấn, ngợi ca chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn. Đồngthời phê phán những điều xấu xa trong xã hộiI. Tìm hiểu chung2. Bài thơ “ Nhàn” - Là bài thơ số 73, nằm trong tập “ Bạch Vân quốc ngữ thi”- Nhan đề do người đời sau đặtII. Đọc hiểu văn bản* Bố cục: 2 phần- Phần 1: Vẻ đẹp cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm ( câu 1,2,5,6) - Phần 2: vẻ đẹp nhân cách, trí tuệ của Nguyễn Bỉnh Khiêm ( câu 3,4,7,8)II. Đọc hiểu văn bản1. Vẻ đẹp cuộc sống- Câu 1: Một mai, một cuốc, một cần câu+ Danh từ: mai, cuốc, cần câu+ Số từ: một+ Ngắt nhịp thơ: 2/2/3-> Thể hiện một tư thế chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng cho cuộc sống hàng ngày ở phía trước.II. Đọc- hiểu văn bản1. Vẻ đẹp cuộc sống- Câu 2: Thơ thẩn dầu ai vui thú nào-> “Thơ thẩn”: Là trạng thái thảnh thơi, không bận tâm đến cuộc sống bon chen, không màng tới danh lợi ( dầu ai vui thú nào)ThuĐôngHạXuânThu ăn măng trúc, đông ăn giáXuân tắm hồ sen, hạ tắm aoII. Đọc hiểu văn bản: 1. Vẻ đẹp cuộc sống- Thức ăn: (măng trúc, giá đỗ) -> Quê mùa, dân dã- Sinh hoạt: ( tắm hồ, tắm ao) -> bình dị=> Thông qua cuộc sống sinh hoạt thể hiện sự thanh cao khi trở về với thiên nhiên,mùa nào thức ấy. Đồng thời bộc lộ rõ quan điểm sống “ nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm là hòa hợp với tự nhiên, phủ nhận danh lợi để giữ cốt cách thanh caoII. Đọc hiểu văn bản2. Vẻ đẹp nhân cách, trí tuệ Câu 3,4:Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ Người khôn, người đến chốn lao xao- Nghệ thuật: + Đôí lập: Ta dại> Hai câu thơ khẳng định sự lựa chọn một phương châm sống: tránh xa sự xô bồ của cuộc đời nhiều hiểm nguy để trở về với tự nhiên- trở về với nơi vắng vẻ. Đây là cách nói đùa vui, ngược nghĩa, đầy hóm hỉnh của nhà thơ2. Vẻ đẹp nhân cách, trí tuệ=> Hai câu thơ khẳng định sự lựa chọn một phương châm sống: tránh xa sự xô bồ của cuộc đời nhiều hiểm nguy để trở về với tự nhiên- trở về với nơi vắng vẻ. Đây là cách nói đùa vui, ngược nghĩa, đầy hóm hỉnh của nhà thơ Dại thực chất là khônKhôn mà hóa dại2. Vẻ đẹp nhân cách, trí tuệCâu 7,8: Rượu đến cội cây ta sẽ uống Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao- Nhà thơ tìm đến với rượu không phải để say, mà là để tỉnh, để nhận ra công danh, phú quý ở đời chỉ là một giấc mơTóm lại: Nhà thơ là con người có nhân cách cao cả, trí tuệ uyên thâm, coi thường danh lợi.III. Tổng kết: 1. Nghệ thuật:- Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật- Ngôn ngữ: tự nhiên, giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời thường.- Nghệ thuật: Đối lập, điệp từ, ngắt nhịp linh hoạt.III. Tổng kết:2. Nội dung: Bài thơ thể hiện triết lí sống “nhàn”. Qua đó cho thấy vẻ đẹp nhân cách của tác giả: Thái độ coi thường an lợi, giữ cốt cách thanh cao, sống hòa hợp với thiên nhiên nhưng vẫn canh cánh tấm lòng với dân, với nước.* Củng cố: Qua bài học cần nắm được những nét chính- Những nét chính về nhà thơ - Vẻ đẹp cuộc sống- Vẻ đẹp nhân cách và trí tuệ của Nguyễn Bỉnh Khiêm* Dặn dò và hướng dẫn tự học- Về nhà học thuộc lòng bài thơ- Nắm chắc kiến thức của bài học- Hãy viết bài văn( Khoảng 1,5 trang) nêu cảm nhận của bản thân về vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm- Đánh giá về lối sống nhà của Nguyễn Bỉnh Khiêm